Kale neurketa

2007-12-01  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Kale neurketaren emaitzak aurkeztu zituzten atzo Donostian. Gaur Berrian eta Garan irakurri dut neurketaren gaineko albistea. Oraindik goiz da hausnarketa bat plazaratzeko.

Euskararen erabilera ez da ari igotzen ezagutzaren neurri berean kalean. (Berria)

El uso del euskera se incremento solo del %13,8 al %14,2 en el ultimo lustro. (Gara)

Bide batez, neurketaren arduradun izan den Olatz Altunari 9 urteko kartzela zigorra sartu diotela salatu nahiko nuke. Free 18/98.

Eguneraketa:

Gipuzkoako Diario de Noticias-en, Deian eta Gaztesarean ere aipatu da kale neurketa.

“El uso del euskera aumenta levemente y alcanza el %14,2 en 2006” (Diario de Noticias)

“El uso del euskera aumenta levemente y alcanza el %14, 2 en 2006” (Deia)

“Soziolinguistika klusterrak euskararen gaineko Euskal Herriko Kale Erabileraren V. Neurketaren emaitzak kaleratu ditu” (Gaztesarea)

Lehentasunak Derion (hiznet)

2007-11-30  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

UDALERRIAREN EZAUGARRIAK: 

Izena: Derio

Biztanleria: 4.728

Euskaldunen kopurua: 1.321 (%27,9)

Ia euskaldunen kopurua: 1.314 (%27,8)  

Erdaldunen kopurua: 2.093 (%44,3)

Irakaskuntzari dagokionez, ez dago datu
zehatzik matrikulazioari begira. Datu hauek ez diete erreferentziarik egiten
derioztarrei, baizik eta Derion dauden ikastetxeei. Beraz, datuak kontuz
hartzeko modukoak dira. Derion Haur Hezkuntzan, Lehen Hezkuntzan, Derrigorrezko
Bigarren Hezkuntzan eta Batxilerrean D eredua baino ez dago. Lanbide Heziketan,
aldiz, panorama bestelakoa da eta honetan A eredua nagusi da[i]. 

LEHENETSI BEHARREKO HELBURU ESTRATEGIKOA:

Nire iritziz, hiru helburu estrategikoen
artean lehenetsi beharrekoa euskararen ondorengotaratzea litzateke. Euskaldun
kopurua, kasu honetan, ez da beste herri batzuetan bezain txikia, baina, hala
ere, oraindik orain txikia da. Beraz, helburu nagusia euskaldunen kopurura
handitzea izan beharko litzateke. Horretarako, oso esanguratsua da Derion ia
euskaldun direnen kopuru handia. Nire ustez, gure lehentasuna izan beharko
litzateke ia euskaldun diren horiek euskaldun oso bihurtzen ahalegintzea.

Beste alde batetik, euskararen erabilerari ere
arreta berezia eskainiko nioke, batez ere haur eta gazteei dagozkien arloetan.
Kontuan hartu behar da, gaur egun, Derion ez dagoela ez A ez B eredurik. Horrek
ez du esan gura derioztar guztiek D ereduan ikasten dutenik, baina oso gutxi
omen dira Deriotik kanpora ikasten dutenak. Beraz, haur eta gazteei begira,
euskararen ondorengotaratzeari lehentasuna emateak ez du zentzu handirik eta
logikoagoa ematen du euskararen erabilerari lehentasun osoa ematea alor
hauetan. Aintzat hartu behar da, gainera, Derion eskolatik kanpo haur eta gazte
gutxik harremana dutela euskararekin.

BEREZIKI GARATU BEHARREKO ESPARRUA: 

Euskararen ondorengotaratzeari begira eta
Deriok dituen berezitasunak aintzat hartuta, nire iritziz helduen euskalduntze
eta alfabetatzeari eman beharko litzaioke lehentasuna. Helduen euskalduntze eta
alfabetatzeari dagokionez, aipatu behar da Derion 3 euskaltegi daudela:
Txorierriko Udal Euskaltegia, Txorierriko AEK eta Uztarri. Lehenengo biak,
gainera, egoitza nagusia Derion izan arren, eskualde izaerakoak dira.
Euskaltegi hauetan ohiko ikastaroak indartzeaz gain laguntzak gehituz (bekak
direla, ordutegi bereziak direla, …), bestelako eskaintzarik ere egin ahal
dira. Adibidez, oso interesgarria izango litzateke ia euskaldun horiek
euskaldun oso bihurtzeari begira, euskararen erabilera sustatuko duen
egitasmoren bat martxan ipintzea. Azken aldi honetan, Euskal Herriko herri
askotan martxan jarri dira honen moduko proiektuak, izen ezberdinekin bada ere:
mintzalagun, berbabarri, berbatxoko, berbalagun, mintza taldeak, … Proiektu
hauek guztiak aztertuta eta Deriok dituen berezko ezaugarriak kontuan hartuta,
Deriorako propio hautaturiko egitasmoa diseinatu beharko litzateke euskaltegi
guztiekin elkarlanean.

Horretaz gain, familia bidezko transmisioari
ere arreta eskaini behar zaio. Kontuan hartu behar da Derion, gaur egun, gero
eta haur jaiotzen direla. Hori dela eta, oso interesgarria litzateke honi
begira ere plan integral bat diseinatzea, familia bidezko transmisioa
indartzeko asmoz. Plan honek izan ahal dituen ekintzei dagokienez, honako hauek
izan daitezke: guraso taldeak antolatzea, gurasoei ikastaro bereziak ematea
(ipuingintza, haur hizkera, sehaska kantak, …), jaioberriei euskaraz egiteko
kanpainak egitea, haur zaintzaile euskaldunak eskaintzea, …

Nolanahi den ere, haur eta gazteei begira,
ondorengotaratzea baino, erabilera bultzatu beharko litzatekeela idatzi dut
gorago. Beraz, hauei begira bestelako esparruak bultzatu beharko lirateke. Nire
iritziz, Derion irakaskuntzak egiten duen lana ikusita, lan hori osatuko duten
neurriak behar dira, batez ere aisialdian eta kirol arloan. Haur eta gazteek
gero eta denbora gehiago pasatzen dute aisialdi eta kirol ekintza antolatuetan,
eta horietan euskararen erabilera bultzatu beharko litzateke. Horretarako,
herrian dauden kirol eta aisialdi taldeekin hitzarmenak sinatu ahalko lirateke
talde horiek euskalduntzeari begira. Dena den, hori egin baino lehen, bi arlo
hauei begirako egitasmo oso bat egin beharko litzateke, diagnostiko egoki
batetik abiatuta, epeak zehaztuta eta ekintzak xehe-xehe azalduta. 

[i] Datu hauek guztiak
Tximintx euskara elkarteak 2004an argitaraturiko txosten batetik atera ditut:
“Derio, euskarari buruzko datuak ” (Tximintx euskara elkarteak, Derion 2004ko
otsaila, txosten fotokopiatuta).

Ibiliz eta ibiliz

2007-11-28  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Pasa
den barikuko jardunaldietan izan nintzen, lanean izan ere. Hori dela eta,
hitzaldi batzuk ez nituen ikusi (Gorka Barruetabeña eta Paula Kasaresena),
beste batzuk oso gutxi (Ferran Suay, Jasone Mendizabal eta Mirari Bereziartua)
eta, gainera, tailerretan ere ez nuen parterik hartu. Beraz, ikuspegi orokorrik
ezin eman. Ikuspegi orokorra izateko, e2ibilian
webgunean Topaguneak oso jarraipen zehatza egin du. Ponentziak eta aurkezpenak
eskuratzeko ere hara jo. Blog honen lagun batek ere kronika ederra egin
zuen.

Baina hiru hitzaldi bai jarraitu nituen. Eta hiru
horiek komentatzea gustatuko litzaidake.

–        
“Zertarako euskara?” Amaia Antero:
oso hitzaldi hippia iruditu zitzaidan. Gauzen zentzua galdetzen duten
horietakoa. Hala ere, beharrezkoa da horrelako galderak egitea eta erantzuten
saiatzea. Beste ikuspuntu berri bat emozioei jaramon egiten diona.

–        
“Hizkuntza estetika bezala” Fermin
Etxegoien: probokatzailea, zirikatzailea. Ikusitakoen artean (eta
irakurritakoen artean) berritzaileena eta iradokitzaileena. Teoria mailan oso
ondo formulatu du Ferminek, agian ez dut horren klaru ikusten aplikazio
praktikoa, baina tira. Honi lotuta beste kontutxo bat: ponentzia banatzen
denean, irakurtzea hitzez hitz ez da oso ariketa gomendagarria.

–        
“Edukiak eta eskemak” Sergio Monge:
euskara maila eskasa izan arren, kriston esfortzua egin zuen eta eskertzekoa
da. Lehen zatian ondo ibili zen komunikazio eraginkorrerako eskemak eta edukiak
azalduz. Adibide praktikoetara joaz, apur bat galdu zelan iruditzen zait.
Blogak, wikipedia eta holakoak aipatu zituen, baina ez dut uste gaiarekin
lotura handiegirik zutenik.

Beste ponentzia guztiak irakurri ditut honezkero,
baina ez dut euren gaineko iruzkinik egingo. Irakurri eta gozatu, eta oparitu
gura baduzue. 

Komunikabide diglosikoak (hiznet)

2007-11-26  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Ertz askoko poliedroa da
eguneroko diglosikoek eskaintzen duten panorama. Baina oro har, argi dago
euskaren presentzia oso dela murritza egunkarietan (euskara hutsezkoaz aparte,
jakina). Egunkari eleanitzei begira, ezinezkoa dirudi euskaraz bizi ahal izatea,
informazio idatziaren kontsumoari gagozkiolarik. Hala al da? Tapoia edo oztopoa
al da euskarazko prentsa garatzeko prentsa diglosikoa izatea?

Egunkari diglosikoei buruz berba egiterakoan neuk hiru mota gura ditut
ezberdindu hasieratik bertatik. Badakit sailkapen hau ez dela zuk egindakoa,
baina nik aukeratu dudan irizpidea bestelakoa da. Zuk jarraitu duzun irizpidea
euskarazko albisteen kopurua izan da, beraz, irizpide objektibo bati ekin
diozu. Nik neuk, ostera, irizpide subjektiboago bati ekin diot: kazeta
bakoitzak euskarari buruz duen diskurtsoari, alegia. Badakit arriskutsua dela
irizpide honi heltzea egunkarien azterketa xeherik egin barik, baina ez da
lekua horrelakorik egiteko. Nire arrazoiketa oraindik zorroztu eta findu behar
bada ere, lerro nagusiak aurkeztera ausartuko naiz.

Hortaz, hiru egunkari diglosiko mota bereiztu ditut: euskararen
kontrako diskurtsoa dutenak, diskurtso indeferentea dutenak eta diskurtso
euskaltzalea dutenak. Jarraian, diskurtso bakoitzaren ezaugarri nagusiak eta
euskararen normalizazio mediatikoari egiten dizkioten ekarpenak (edo trabak)
aletuko ditut banan-banan.

Lehenengo motako egunkariek euskararen kontrako diskurtsoa darabiltela
aurretik aipatu dut. Dena den, beren beregi ez dute aipatuko euren lerro
editorialean euskararen kontra daudenik, salbuespenak salbuespen. Izan ere,
euskararen kontrako diskurtsoa mozorrotuta agertuko digute, ez agerian. Euskara
lotuko dute, orokorrean, bi erreferentzia munduekin: alde batetik, nekazaritza
giroko gizartearekin (beraz, iraganarekin) eta, beste aldetik,
bortizkeriarekin. Ondorioz, euskara ez da agertuko hizkuntza moderno baten
gisara, hizkuntza arkaikotzat hartua izango da. Gainera, gizartearen sektore
jakin bati lotua agertuko zaigu hizkuntza, erdaldunen eta euskaldunon komunitateen
arteko amildegia zabalduz.

Lehenengo mota honen barruan kazeta hauek egongo lirateke: Diario de
Navarra, El Diario Vasco, El Correo Español, El Mundo, El País eta Sud Ouest.
Egunkari hauetan euskarazko zenbait iritzi, albiste edo erreportaia agertuko
dira, baina horrek zer laguntza ematen dio euskararen normaltzeari?

Lehenik eta behin, aipatu behar da egunkari hauetan euskarazko edukien
presentzia oso urria dela, %5etik behera kasu guztietan. Gainera, kasu
batzuetan ehuneko hauek behera egin dute azken urteotan. Bigarrenik, euskarazko
edukien erreferentzia munduak oso murritzak dira: nekazaritza mundukoak,
folklore mundukoak, … Honenbestez, eskaintzen dutena oso nimiñoa da, hutsala.
Gainera, diskurtso mailako beligerantzia gehitzen badiogu honi, argi dago ezer
gutxi egiten dutela euskararen normaltzerako, traba egiten dutela ez
esatearren. Horretaz gain, egunkari hauek guztiak eragin handia dute euren
lurraldeetan: Nafarroan egunkaririk salduena Diario de Noticias da, Gipuzkoan
Diario Vasco, Bizkaian eta Araban El Correo Español eta Iparraldean Sud Ouest.
Hori dela eta, egunkari hauek ardazten dute, zelanbait, euren lurraldeen egoera
mediatikoa, horrek dakarrenarekin.

Bigarren motako egunkari diglosikoek indiferentziaren diskurtsoa
darabiltela esan dut. Berez ez dute euskararen kontrako diskurtsoa; aitzitik,
euskararen alde daudela esango dute behin eta berriz euren lerro editorialean.
Baina aldekotasun honek ez du fruiturik emango, ez da euskarazko edukietan
gorpuztuko. Euskara maitatu egingo dute bai, baina ez dute erabiliko. Diskurtso
honi indeferentziarena deitu diot neuk, euskararen alde egon arren, hori ez
delako ezelan ere islatuko.

Bigarren mota honen barruan kazeta hauek egongo lirateke: Nafarroako
Diario de Noticias, Arabako El Periódico de Alava eta Iparraldeko Le Journal du
Pays Basque. Hiru hauek euren izenean adierazten dute euskararekiko
axolagabekeria eta, zer esanik ez, euren edukietan. Egunkari hauetan guztietan
euskarazko edukien presentzia %5etik behera dago, hortaz aurrekoen kopuru berean.
Dena den, esan behar da hiru egunkari hauek eragin murritza dutela euren
lurraldeetan, aurrekoak ez bezala.

Hirugarren motako egunkari diglosikoek diskurtso euskaltzalea
darabiltela adierazi dut arestian. Zertan datza diskurtso hau? Diskurtso honen
arabera, euskara garrantzitsua da, euskara bultzatu behar da, sustatu, …
Gainera, diskurtso mailatik haratago ere badoaz eta euskarak presentzia eduki
badu. Hala ere, kazeta hauek euskaldunon komunitateari jaramon egin beharrean,
gehiago erreparatzen diote “atxikitze” komunitateari. Atxikitze
komunitatea ez da izango euskaraz berba egiten dutenen komunitatea, ardatza ez
da euskara izango. Komunitate horretako partaide izateko nahikoa da euskararen
alde egotea eta politikoki abertzalea izatea.

Hortaz, egunkari hauek koherenteak dira euren diskurtso eta
praktikarekin. Euskara maitatu, maitatzen dute eta hori euren lerro
editorialean islatzen da. Euskara erabili, erabiltzen dute, baina euskararen
erabilera ez da garrantzitsua izango atxikitze komunitateko partaide izateko.
Beraz, euskararen erabilerak ez du asetuko euskaldunon guraria.

Hirugarren mota hauetan hurrengo egunkariak daude: Deia eta Gara. Bi
egunkari hauek euskarazko izena dute eta, gainera, nazio izaerakoak dira
(behinik behin Hego Euskal Herrikoak). Dena den, euskarazko edukiak %25tik
behera daude. Eraginari dagokionez zailagoa da bi hauen eragina zehaztea, baina
esan dezakegu abertzaletasunaren bi lerro nagusien ordezkari direla: ezker
abertzalea eta eskumako abertzaleak.

Hiru egunkari diglosiko mota xehetu dut aurreko lerroetan, baina mota
bakoitzekoek zer ekarpen egiten diote euskaldunon komunitateari?

Lehenengo motakoek, aipatu dudanez, euskara ez dute aintzat hartzen
eta, horretaz aparte, euskara sustatzearen aurkako beligerantzia erakusten dute
ildo editorialean. Beraz, euskaldunon komunitatearen garapenari ekarpen baino
traba egiten diote. Tamalez, egunkari hauek dira Euskal Herriko egunerokoen
merkatuan lider.

Bigarren motakoek ere euskaldunon komunitatearen garatze bideei ekarpen
baino traba egiten diete. Euskara maitatzeak eta euskara sustatzearen alde
egoteak ez du ezertarako balio, gero praktikan antzematen ez bada. Eta egunkari
hauen praktika aurreko motakoen antzerakoa da. Are larriagoa, egunkari hauetako
batzuek euren burua abertzaletzat baitaukate.

Hirugarren motako egunkariek ere ez dute euskaldunon komunitatearen
garapen osoa bermatzen. Egia da diskurtso mailan euskaltzale agertzen direna,
egia da euskararen erabilera besteetan baino askoz handiagoa eta
garrantzitsuagoa dena. Baina garrantzi gehiago aitortzen diote atxikitze
komunitateari, euskaldunon komunitateari baino; baina euskararen erabilera
horrek ez ditu asetzen euskaldun irakurleen premiak eta, hortaz, hankamotz
geratzen da hizkuntzaren kontuan. Gainera, era honetako egunkariek, batez ere,
euskara hutsezko egunkariei bezeroak eta kazetariak “lapurtzen”
dizkiete. Euskaldun askok era honetako egunkariak erosten ditu euren ideia
politikoekin bat datozelako, hizkuntzaren irizpideari begiratu barik. 

Ondorioz, egun euskaldunon komunitatearen premiak asetzen dituzten
egunkari bakarrak euskara hutsez argitaratzen direnak dira. Historiak argi utzi
du prentsa diglosikoak ez dituela euskaldunon premiak asetu gura. 25 urte pasa
dira lehen egunkari diglosikoak agertu zirenetik eta oraindik euskararen
normaltzeak ez du lortu komunikabideen alor honetan helburuak betetzea.
Euskaldunon komunitatearen garapenerako gaur egun dagoen aukera bakarra
euskarazko prentsa elebakarra da, prentsa elebidunak ez baititu gure informazio
betebeharrak asetzen.

Euskararen legeak 25 urte: jardunaldia

2007-11-20  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

XI. Jagon Jardunaldiak: Euskararen Legea, 25 urte Euskal Autonomia Erkidegoan

Azaroaren 23an, XI. Jagon Jardunaldiak egingo ditu Euskaltzaindiak,
Bilboko egoitzan, “Euskararen Legea, 25 urte Euskal Autonomia
Erkidegoan” gaiaren inguruan. Sabino Arana Fundazioarekin batera
antolatzen duen jardunaldi horretan, eta 10/1982 Euskararen Erabilera
Normalizatzeko Oinarrizko Legearen 25. urteurrenaren karietara, arlo
ezberdinetako hausnarketa bultzatu nahi du Akademiak: legea onartu
zeneko giro historiko, sozial eta politikoa, bai eta ordutik hona
euskarak izan duen garapena ere aztertuko dira. Azkenik, Euskal Herriko
beste lurraldeen ikuspegia ere adieraziko dute Ipar Euskal Herriko eta
Nafarroako ordezkariek.

Horrezaz gain, egun horretan ere, beste bi ekitaldi burutuko dira:
batetik, Akademiaren Jagon bildumaren 5. liburukia aurkeztuko da, hots,
Hizkuntza-zuzenbidea. Testu-bilduma euskaraz izenekoa. Eta bestetik, Euskararen Legea ondu zutenei omenaldia eskainiko zaie.

Hona hemen egitaraua:

• 10:00 Agurra
  – Andres Urrutia, euskaltzainburua
  – Juan Mari Atutxa, Sabino Arana Fundazioaren lehendakaria
• 10:15 XI. Jagon Jardunaldien aurkezpena
  Andres Iñigo, Jagon sailburua
• Lehenengo zatia, Legearen ikuspegi historiko, sozial eta politikoaz
  10:20 JOSEBA INTXAUSTI, Euskararen Legearen aurreko euskal gizarteaz
  10:50 JOSE LUIS LIZUNDIA, Euskararen Legearen sorrerako giro politikoaz
  Moderatzailea: Andres Iñigo
• Etenaldia (11:20-11:30)
• 11:30 Euskaltzaindiaren Jagon bildumaren 5. liburukiaren aurkezpena: Hizkuntza-zuzenbidea. Testu-bilduma euskaraz
• 11:45 Euskararen Legea ondu zutenei omenaldia
• Bigarren zatia: Legea onartu zenetik hona, euskarak izan duen garapenaz
  12:30 GOTZON EGIA, Administrazioan
  13:00 ANAJE NARBAIZA, Arlo sozio-ekonomikoan
  Moderatzailea: Manuel Ruiz Urrestarazu
• Etenaldia (13:30-16:00)
• Bigarren zatia (jarraipena)
  16:00 MIKEL ZALBIDE, Hezkuntzan
  16:30 JULIAN BELOKI, Hedabideetan
  17:00 ANDONI SAGARNA, Teknologia berrietan
  Moderatzailea: Ana Toledo
• Hirugarren zatia: EAEko Euskararen Legearen garapenaz Euskal Herriko beste lurraldeen ikuspegia.
  17:30 SAGRARIO ALEMAN, Nafarroarena
  18:00 ERRAMUN BAXOK, Euskal Herri kontinentalarena
  Moderatzailea: Jean-Baptiste Coyos
• 18:30-19:00 Elkarrizketa
• 19:00-19:10 Amaiera
  – Ondorioak: Erramun Osa
  – Agurra: Andres Urrutia eta Juan Mari Atutxa

Soziolinguistikaz 16

2007-11-20  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Soziolinguistikaz berripapera word formatoan jaitsi nahi
baduzu,
sakatu
hemen

AGENDA

Interneten hizkuntza
gutxituek
betetzen duten lekua aztertuko du NBEk
Azaroaren 12tik 15era bitartean, Interneteko Gobernagarritasun Foroa
egingo da Rio de Janeiron (Brasil). Nazio Batuen Erakundeak (NBE)
sustatutako foroan hainbat gai izango dituzte hizpide: sarearen
segurtasuna, irisgarritasuna, … Hizkuntzen atalari dagokionez, iaz
Atenasko Foroan aurkeztutako hainbat gai jorratuko dituzte, ingelesak
Interneten duen nagusitasuna, adibidez. Nitin Desai NBEko ordezkariak
adierazi duenez, hizkuntza gutxituak sustatzeko moduak aztertuko dituzte,
bereziki grafia latindarrarekin idazten ez diren hizkuntzak. Foroan ehundik
gora herrialdetako 2.000 lagunek hartuko dute parte: gobernuetako
ordezkariek, sektore pribatukoek, Interneteko komunitateetakoek eta abar.
(www.argia.com)

Informazio gehiago:
http://www.argia.com/albistea.php?id=29260

Bariazioa eta aldaketa morfosintaktikoa
hizkuntz
ukipenen egoeretan
2007ko irailaren 20, 21 eta 24an bariazioa eta aldaketa
morfosintaktikoari buruzko mintegiak (Variations et changements
morphosyntaxiques en situation de contacts de langues) burutuko dira
Parisen. Mintegi horietan hizkuntz ukipen egoeretan gertatzen diren
bariazio eta aldaketa linguistikoak aztertuko dira. Antolatzaileak CNRS-ko
Isabelle Léglise eta Claudine Chamoreau izango dira.

Informazio gehiago:
http://assoc-asl.net/frset.html?colloques/listecolloques.asp~principal

Preskripzioa hizkuntzen
kasuan

CNRS-ek nazioarteko mintegiak antolatu ditu preskripzioa aztertzeko
hizkuntzen kasuetan. Mintegi horietan aginte politikotik eta akademietatik
bultzatzen diren ereduei buruzko hausnarketa egingo da, preskripzioaren
alde onak eta mugak aztertzeko. Mintegiak azaroaren 15 eta 16an izango dira
Parisen.
Informazio gehiago:
http://htl.linguist.jussieu.fr/prescriptions/index.html

EKIMENAK ETA KANPAINAK:

Jaurlaritzak onartzen
dituen
xedapenak hizkuntz politikaren ikuspegitik aztertuko
dituzte

Eusko Jaurlaritzak hizkuntz politikaren inguruko dekretua onartu zuen:
hark onartzen dituen dekretu eta xedapen orokor guztiak Hizkuntz
Politikarako Sailburuordetzak aztertuko ditu, hizkuntz normalizazioa
bermatzen duten eta euskararen inguruko legeria betetzen duten ala ez
ikusteko. Sail guztiek derrigorrez bete beharko dute prozedura hori, baina
Hizkuntz Politikarako Sailburuordetzak egingo dituen txostenak ez dira
betearazleak izango. Patxi Baztarrika Hizkuntz Politikarako sailburuordeak
zuenez, Gobernu Batzordeari dagokio txostenek diotena kontuan hartu ala ez
erabakitzea. Hori bai, sailburuordetzak proposatzen dituen neurriak
betetzen ez dituztenek, horretarako arrazoiak argi azaldu beharko dituzte.
(www.argia.com)

Informazio gehiago:
http://www.argia.com/albistea.php?id=29269

4.000 ale berri
Iparraldeko
liburutegi eta eskolak hornitzeko
Ipar Euskal Herriko erakundeei, udalei eta kultur erakundeei euskarazko
4.000 liburutik gora eman dizkie Eusko Jaurlaritzak, euskarazko
irakurzaletasuna bultzatzea xede duen ekimenaren barruan.

Informazio gehiago: http://www.erabili.com/zer_berri/berriak/1189418808

Euskara sustatzeko
hitzarmena
sinatu dute Miarritzek eta EEPk
Miarritzeko Herriko Etxeak eta Euskararen Erakunde Publikoak (EEP)
euskara sustatzeko hitzarmena sinatu dute. Helburuetako bat, herriko
seinaleetan eta Herriko Etxeko zerbitzuetan euskararen presentzia
areagotzea da. (www.argia.com)

Informazio gehiago:
http://www.argia.com

IKERKETAK ETA AZTERKETA LANAK:

Euskarazko Komunikazioa
eta
Hizkuntza Gutxituak, EHUko Master Ofiziala
Euskarazko komunikazioan gertatu den erabateko hazkundeak ekarri dituen
erronka eta behar berriei erantzuteko asmoz antolatu du EHU-k master hau.
Master honekin, egungo euskarazko komunikazioaren diagnosia egin asmo du,
eskasietan eta premietan sakondu ahal izateko. (www.sustatu.com)

Informazio gehiago: http://www.sustatu.com/118https://blogak.argia.eus/txerra-rodriguez/wp-content/uploads/sites/38/2016/10/armiarma_sarea.png965

Euskal
Hizkuntzalaritzako eta
Filologiako masterra
Euskal Herriko Unibertsitateko Hizkuntzalaritza eta Euskal Ikasketak
Sailak master bat antolatu du 2007/2008 ikasturterako. Bertan gramatika,
hizkuntzalaritza historikoa, dialektologia, hizkuntzalaritza aplikatua eta
literatura landuko dira. (www.sustatu.com)

Informazio gehiago: http://www.sustatu.com/1184150362

Euskara: museorako
hizkuntza?
Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak Euskal Herriko museoetan
euskararen
egoera aztertu du. Uda parteko oporretan bete ohi dira bisitariz museoak.
Aurtengo
udan, Kontseilua bisitari horietako bat izan da eta Euskal Herri osoko 19
museo
aztertu ditu galdera honi erantzuteko asmoz: euskara, museorako
hizkuntza?
Informazio gehiago: http://www.erabili.com/zer_berri/berriak/1188896138

Euskararen presentziaz
Ipar
Euskal Herriko udaletxeetan: ateak irekitzen dituen gutun
bat
2006az geroz Euskararen Erakunde Publikoak euskararen aldeko hizkuntza
politika beregain hartu du Ipar Euskal Herrian, hizkuntza politika proiektu
bat obratuz (EEP, Euskararen Erakunde Publikoa). Egitura publiko horren
partaide nagusiak Frantses Estatua (Pirinio Atlantikoetako prefektura eta
hezkuntza nazionala), Akitania Eskualdeko Kontseilua eta Pirinio
Atlantikoetako Kontseilu Orokorra dira.
Informazio gehiago: http://www.erabili.com/zer_berri/muinetik/1189073643

Euskara Mintzagai Bilduma
Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak gure hizkuntza, gure herria eta
geure
burua hobeto ezagutzeko asmoz beste bilduma bat jarri du martxan: Euskara
Mintzagai
bilduma. Honen bitartez gure hizkuntzaren sustrai, enbor, adar eta
fruitua kondo
asko aztertu nahi dira eta euskaltzale guztiei ikerlan monografikoetan
eskaini.
(www.euskara.euskadi.net)
Informazio gehiago: http://www.euskara.euskadi.net/r59-738/eu/contenidos/noticia/berripapera/eu_6636/berripapera_urta_eus.html&atala=berria_erakutsi&id=534

Hego Euskal Herriko ikasle gehienek D ereduan
eman
dute izena
Hego Euskal Herriko ikastetxe batzuetan hasi dira eskolak, baina
Gipuzkoan,
Bizkaian eta Araban datorren astelehenean emango zaio hasiera ofizialki
kurtsoari.
Aurten, guztira 291.319 ume matrikulatu dira 817 ikastetxetan (501
ikastetxe
publiko eta 316 ikastetxe kontzertatu), lehengo urtean baino 3.000
gehiago.
Horietatik 3 eta 16 urteko haurren %56,01ek euskara hutseko D ereduan
(gaztelania
ikasgai izango dute) eman dute izena. %23,1 B eredu elebiduenan hasiko
dira,
eta gaztelania hutseko A ereduan (euskara ikasgai izango dute) ikasleen
%20,89
hasiko dira. (www.argia.com)
Informazio gehiago: http://www.argia.com/albistea.php?id=29287

SOZIOLINGUISTIKA KLUSTERRA

BAT soziolinguistika aldizkaria

Hurrengo zenbakia (64):
Dosierra: – Euskal Herriko V. Euskararen kale neurketa

Azken zenbakia (63):
Dosierra:
– – Euskararen erabilera eskola-orduz kanpo

Zelan irudikatzen duzu hemendik 10 urtera euskararen aldeko mugimendu soziala? (hiznet)

2007-11-14  //  Sailkatu gabea  //  6 iruzkin

Nola irudikatzen duzu izango dela datozen 10 urteetan
euskararen aldeko mugimendu soziala?

Ez dakit zelakoa izango den
hemendik 10 urtera euskararen aldeko gizarte mugimendua, baina bai badakit
zeintzuk diren gaur egun dituen gabezia nagusiak. Hortaz,
gabezia horietatik abiatuta helduko diot nola edo hala gaiari.

Euskalgintzaren arazo larrienetako bat, gaur
egun, gizarte diskurtso bat lantzeko eta zabaltzeko ezintasuna da. Nire ustez,
falta da euskaltzaleon gizarte praktika eta ekimenak bildu eta borobilduko
dituen diskurtso eraginkorra. Nire ustez, gaur egun hiru diskurtso nagusi daude
euskararen aldeko gizarte mugimenduetan: herri-erakundeek (batez ere, Eusko
Jaurlaritzak) Fishman-en jarraibideei jarraitzen omen diete; euskara elkarteek,
batez ere, Txepetx-en teorizazioari jarraitzen omen diote eta, hirugarrenik,
beste erakunde batzuek ofizialtasuna eta hizkuntza eskubideak aldarrikatzen dituzte
behin eta berriz.  

Hiru diskurtso hauek uztartzeko modukoak
badira ere (edo, behintzat, hori da nik daukadan inpresioa), elkarren artean
ezberdintasunak markatzeko erabiltzen ditugu. Beraz, beste diskurtso bat eraiki
beharra daukagu. Nire ustez, hiruren arteko bat egitera jo behar dugu,
bakoitzak eduki ditzakeen ahultasunak eta indar-guneak azpimarratuz eta euskal
gizartearen berezitasunak aintzat hartuz. Gainera, nik uste dut euskaltzaleon
artean ditugun antzekotasunak handiagoak direla ezberdintasunak baino. Hortaz
hortxe legoke lanari ekiteko behar den euskarria.  

Eta zergatik diot diskurtsoarena? Zergatik da
arazo hau larria? Gaur egun, euskararen aurka (eta bere moduan beste hizkuntza
gutxiagotuen aurka ere) eraso ideologiko basatia datorkigu. Gure eguneroko
praktika behin eta berriro justifikatzera jo behar dugu, behin eta berriro
azalpenak ematera, behin eta berriro gure burua zuritzera. Hortaz, gure
praktika babestuko duen arrazoiketa landu behar dugu, ideiak argiago eduki ahal
izateko.

Baina ez da nahikoa diskurtsoa lantzea,
ezinbestekoa da gu guztiok diskurtsoa barneratzea eta gizarteratzea. Ostera
ere, ez du ezertarako balio, gizartean koltxoi bat lortu behar du gure lanak,
aldekotasuna (jarreretan baino ez bada). Eta, horretarako, beharrezkoa da gure
diskurtsoa gizartearen esku egotea, ez bakarrik jadanik konbentzituta gaudenon
eskura. Horretaz gain, gure praktika ere diskurtsora egokitu beharra daukagu.
Bestela, ez dauka zentzurik corpus ideologiko bat eraikitzea, horri jaramonik
egiten ez badiogu.

Hortaz, hurrengo 10 urteotako erronkarik
mardulena diskurtso hau eraiki eta lantzea izan beharko luke. Dena den, ezkorra
naiz. Hemendik 10 urtera nire burua ikusten dut hemengo diskurtso eta
estrategiak atzera ere aipatzen, kexaka eta builaka. Izan ere, gaur ez dut
antzematen gure inguruan erronka horri helduko dionik. Kontseiluak heldu
beharko lioke, baina ahuldade egoeran dago eta egoera politikoa aldatu ezean,
horrela jarraituko duela ematen du.

Beste erronka potolo bat herri erakundeekin dauden
harremanak ontzea litzateke. Herri mailan harremanak, oro har eta salbuespenak
salbuespen, onak badira ere, ez da gauza bera gertatzen nazio mailan. Herri
mailan, euskara elkarteek lortu duten zabaltasuna eta aniztasuna dela-eta
euskalgintza antolatuaren eta toki erakundeen arteko harremanak gozoak dira
kasu gehienetan. Nazio mailan, ordea, harremanak pozoituago daude, oraindik ez
delako baztertu alderdikeria. Azken urteotan harremanak zertxobait gozatu
badira ere, oraindik badago zer egina eta hurrengo 10 urteotan bide hori
jorratu beharra dago ezinbestez. Alderdikeriak baztertu eta benetako
elkarlanari ekin. Ni kasu honetan baikor naiz eta uste dut hurrengo urteotan
harremanak hobetuko direla. Hala ere, mesfidantzak ez direla erabat uxatuko ere
uste dut.

Alde teknikoei helduta, profesionalizazioa eta
militantziaren arteko dialektikak ere markatuko du hurrengo 10 urteko
ibilbidea. Aldaketa nabarmenak gertatu dira azken urteotan, militantziatik
profesionalizatzera, baina nire iritzia da ildo honetan sakonduko duela
euskararen aldeko mugimenduak hurrengo urteetan. Gero eta profesionalagoa
izango da eta gero eta militantzia gutxiago edukiko du. Gizartearen joera
horrela dela argi dago eta joera areagotuko dela ere ematen du. Beraz,
mugimendu honek beste mugimendu askok bezala militantzia txikiagoa izango du.
Horrek tentsioak eta arazoak sortuko dituela aurreikustea ere ez litzateke
harritzekoa izango.

Euskararen aldeko mugimenduen ekimenei
dagokienez, elkarlana nagusituko dela aurreikusten dut. Gaur egun horren
zantzuak nabaritzen badira ere, ematen du joera hori areagotuko dela, batez ere
udalerri mailan. Antolaketa eredua ematen du gero eta gehiago eskualdera
lerratzen dela, udalerriko egoera ahaztu gabe. Izan ere, baliabideak
optimizatzeko bide eraginkorra da koordinazioari eta elkarlanari ekitea. Dena
den, hurrengo urteotan honi ekingo bazaio ere, nire ustea da gehiago hitz
egingo dugula elkarlanaz , elkarlanean aritu baino. Berba eta berba ibiliko
gara honen inguruan, baina emaitzak ez dira izango horren baikorrak. Hala ere,
aitortu behar da zaila dela gaur egun benetako elkarlana abian jartzea,
txokokeria eta abar oso presente daudelako oraindik orain gure praxian.     

Hortaz, horrela irudikatzen dut hemendik 10 urtera.
Panorama ez dut baikor ikusten eta agian ez ditut haren alderik positiboenak
hona ekarri. Dena den, ariketan ikuspegi subjektiboa eskatzen zela uste dut
eta, horregatik, horretan sakonduko dut.

Sustraiak barrenago, zuhaitza gorago

2007-11-12  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Karrikiriren
webgunean Zaldi Eroaren tiraz gain,
bestelako gauza batzuk ere badaude. Karrika aldizkari guztiak zintzilikatu
dituzte. Eta horietan hilero iritzi artikulua agertzen da, sarritan
soziolinguistikarekin harremanetan. Baina beste zenbait zenbakitan
soziolinguistikaren oinarrizko kontzeptuak azaltzen dira. Oso interesgarriak
dira artikuluok, batez ere soziolinguistika gizarteratzeko lanean. Hemen doaz
artikulu guztiak:

–        
Hizkuntzen
normalkuntzaren arkitektura.

–        
Hizkuntza
komunitatea eta berdintasun printzipioa

–        
Eskubide
linguistikoak: noren eskubide?

–        
Ordezkapen
linguistikoa vs. hizkuntzen ekologia

–        
Norbanakoaren
elebitasuna eta elebitasun soziala

–        
Diglosia

–        
Euskara
satelitea ala planeta? Tarteketa kontzeptua

–        
Normalkuntza:
buru bezainbat aburu

–        
Hizkerak:
ezinbesteko aberastasuna

–        
Zein ordutan
aterako da Rangunerako abioia? Hizkuntzaren funtzioak

–        
Trinkotzea:
kalitatezko bidegorria euskaldunontzat

Gurago izanez gero, dokumentu guztiak batera,
pdfan.

Hizkuntza egoera genero ikuspegitik (hiznet)

2007-11-09  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Gure inguruko hizkuntza egoera aztertzeko garaian, zure ustez, zertan izan daiteke lagungarri genero ikuspuntua aplikatzea? Errealitatearen zein ezaugarri azaleratuko luke?

Oso zaila da horrelako gogoeta bati ekitea, huts-hutsean. Izan ere, genero ikuspuntu batetik hizkuntza egoera aztertzean agertuko zaizkigun emaitzak aldez aurretik asmatzea, erokeria bat izan daiteke, dena aurre-hipotesien mailan geratuko bailitzateke, errealitatearen azaletik gertuago mamitik baino. Dena den, horixe da, hain zuzen ere, ariketa honetan eskatu didatena eta horren arabera jokatuko dut, nire ezagutzetatik abiatuta eta nire intuizioei kasu eginda.

Generoaren aldagaia hizkuntza egoera aztertzeko diagnostikoetan txertatzeak, lehenik eta behin, errealitatea hobeto atxikitzea esan nahi du. Aldagai horrek errealitatearen ñabardurak antzemateko baliagarria den neurrian, eraginkorragoa bihurtuko du, era berean, gure diagnostikoa. Beraz, generoaren aldagaiak gure diagnostikoak hobeagoak izaten lagunduko luke, errealitatearen konplexutasuna antzeman ahal izateko.

Beste alde batetik, galdera bat datorkit burura. Generoaren aldagaiak emaitza esanguratsuak eman ahal dizkigu? Argi dago ñabardura bat den heinean lagungarria dela, baina emaitza esanguratsurik ematen ez badu, beharrezkoa al da aldagai hori kontuan hartzea? Nire ustez, orain arte egin diren ikerketetan (Euskararen Kale Erabileraren Neurketak, Lasarte-Oriako gazteena, Etorkizuna Aurreikusten, …) generoaren aldagaiak emaitza esanguratsuak eman ditu, baina askotan ere emaitza esanguratsurik ez ematea ere emaitza esanguratsua ematea bada. Izan ere, Kale Neurketan, esate baterako, gizon eta andreen artean ezberdintasunik egon ez badago, alde batetik ematen du ez dela emaitza interesgarria. Baina bere interesa izan badu, ezberdintasunik ez egotea nahikoa emaitza esanguratsua delako. Beste hainbat arlotan, gizon eta andreen gizarte portaeretan izaten diren ezberdintasunak hizkuntzaren erabileran ez izatea esanguratsua baita.

Baina errealitatearen zein ezaugarri azaleratuko luke generoak? Honetan, nire asmatzaile sena pizturik, hipotesi batzuk formulatzera ausartuko naiz, nire intuizioetan oinarrituz (hipotesi hauek baieztatu edo ezeztatzeko ikerketa sakonak egin beharko lirateke). Orain arte, hizkuntzaren soziologian generoaren ikuspuntua bi esparrutan erabili da batez ere:

– Fideltasunaren auzia: honen inguruan badago teoria bat. Horren arabera, emakumeak gizonak baino moldagarriagoak dira gizartearen eraginetara. Beraz, gizonek gizartearen araberako hizkuntza hegemonikoari eusteko gaitasun txikiagoa dute, emakumeek baino. Emakumeak modernotasunari emanagoak dira gizonak baino, eta horrek ere bere isla du hizkuntza kontuetan.

– Ama hizkuntzaren auzia: aldagai hau oso garrantzitsua da hizkuntza kontuetan. Dena den, ez daude autore guztiak ados aldagai honen definizioarekin. Batzuen ustez, ama hizkuntza familia hizkuntzaren sinonimoa da (edo etxean erabiltzen den hizkuntza). Beste batzuen ustez, ordea, esanahi literala dauka: amarengandik seme-alabei transmititutako hizkuntza da ama hizkuntza.

Bi esparru hauetan, eta Euskal Herrira itzuliaz, ñabardura batzuk egin behar dira, nahitaez.

Lehenengoari dagokionez, egia izan badaiteke ere (nik dakidala ikerketa gutxi daude hori frogatzen dutenak, ezagunenak Txepetxena edo Xabier Erizerena), gaur egun gizartean izaniko aldaketak direla medio, ez dauka garrantzirik. Soziolinguistika historikoan erabili badaitezke ere, gaur egun ez dauka funtsik horrelakoei eustea. Gaur egun, ordea, mamitsuagoa litzateke aztertzea gazteen artean antzematen ari den fenomeno berria. Izan ere, badirudi zenbait ikerketen harian (adibidez, Lasarte-Oriako gazteen artean eginikoa), gazteen artean neskak direla euskara gehiago erabiltzen dutenak mutilak baino. Hor egon liteke fideltasunaren auziaren gaur egungo parametroa, teoria klasikoek diotenean baino. Balizko joera aldaketa hau ikertu behar da sakon, generoaren ikuspuntutik eta teoria feministen azken ekarpenak aintzat hartuta.

Bigarrenari dagokionez, ama hizkuntzaren definizio zabalagoa egin beharko
litzateke. Zergatik? Gaur egun, ama hizkuntza etxean erabiltzen den hizkuntzatzat hartzen badugu, kontuan eduki behar dugu familian azken urte hauetan gertatzen ari diren aldaketek ere ama hizkuntzan edo familia hizkuntzan eragina izan beharko luketela, derrigorrez. Zentzuzkoa da pentsatzea familia horren gogor jo duten aldaketek ere familia hizkuntzan eragina izatea. Nire ustez, alor hori gutxitan jorratutako alorra da eta emaitza interesgarriak eman ditzakeena. Dena den, puntu honetara helduta, Pello Jauregik bere ikerketan (“Gazteak eta euskara Lasarte-Orian”) iradoki zuen harremana hartu behar da kontuan: berak dioenez, ama hizkuntza estu-estu ulertu behar da. Bere ikerketan aita euskalduna besterik ez duten gazteak eta ama euskalduna besterik ez duten gazteen arteko ezberdintasun sakonak antzeman zituen. Izan ere, ama euskalduna duten gazteek euskara erabiltzeko joera nabarmen handiagoa erakusten dute aita euskalduna dutenekin alderatuta. Ikerketa honen emaitzetatik abiatuta, gehiago sakondu beharreko alorra ere iruditzen zait honako hau.

Zaldiaren erokeriak

2007-11-07  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Gaurko
zurrunbiloa gorabehera,
nik beste kontu alaiago bat ekarri nahiko nuke hona. Karrikiri elkarteak argitaratzen duen Karrika aldizkarian Zaldi Eroak marrazten du zenbaki guztietan
tira bat, eta denak euskararen inguruan. Almandotz izeneko batek
tira guztiak igo egin ditu flickr-era eta handik batzuk lapurtu ditugu.