Eskerrak emateko

2006-12-30  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Post hau berezi samarra da: bi blog aipatuko ditut eta biei emandako laguntza eskertu.

Lehenik eta behin, eskertu nahi diot Benitori emandako laguntza, bere blogaren bidez. Baina ez albo-zutabe prezioso hori jartzearren bakarrik. Aspalditik jarraitu dut bere bloga, eta inspirazio iturri aparta izan da. Lan ikaragarria egiten du, gainera lan orduz kanpo. Euskarazko blogosferan erreferente, ideia berriak eta berritzaileak martxan jartzeko ezinbesteko bloga.

Eskerrak bigarrenik Tximintxeri. Urtebete egin du gure blog kolektiboak (Jose Angel, Eider, Joana eta laurok hartu dugu parte). Abentura xume gisa hasi zena  sustrai sendoak ditu egun. Blogosferaren mundu friki samar honetan musturre sartzeko (batzuetan hanka be) eskola. Baina ez hori bakarrik. Elkarte txikia izateko blog sendoa dugu, bisita asko jasotzen dituena (nork esango liguke guri) eta txukuna. Agian, erantzun gutxi dagoz (euskal blogosferaren gaitz endemikoa ete?), baina gure artikulu askok ere ez du ahalbidetzen erantzunik egotea.

Euskara triglosian

2006-12-28  //  Sutondoko kontuak  //  2 iruzkin

Atzo eduki genuen Tximintxeko batzarra Derion. Urtero gabonen bueltan batzar potolo bat egiteko aprobetxatzen dugu, urteko balantzea egin eta hurrengo urteko lan ildoak definitzearren. Baina, sarritan gertatu legez, batzarostea batzarra bera baino interesgarriagoa izan zen.

Batzarosteak Derion Txapasenean egiten ditugu. Bertan eztabaida mamitsua eta saltseroa izan genuen. Gaia: batua, euskalkiak, mendebaldeko hizkera, bizkaiera batua, etxeko hizkera.

Denetarik entzun zen, baina oro har denok nahiko ados geunden eztabaidaren funtsean. Batek esan bezala, batuazale amorratu izatetik orain beste muturrera pasa da jende asko herri honetan. Mutur batetik bestera, beraz.

Azkenean, mendebaldean hiru hizkuntza mota lehian daudela izan zen ondorioa: euskara batua, espainola eta bizkaiera (baina ez bizkaiera batua, etxeko hizkera baizik). Bizkaiera batuaren aurkako iritzia orokorra zen: ez du ezertarako balio, egoerak eta egoerak daude eta horien arabera estandarra edo etxekoa erabili beharko lirateke, batuaren kontrakoek bizkaiera batuarekin gauza bera egin dute, …

Ni ere eztabaidan izan nintzen, sutsu gainera. Eta goian esandakoarekin bat nator, erabat. Bizkaiera batua baino gauza absurdoagorik ez dut ezagutu. Euskalkiek batua aberastu behar dute, jakina. Eta euskalkiek euren lekua dute etxeko hizkeran, herri komunikabideetan eta abarretan. Baina zer zentzu du Txorierriko herri aldizkarian dabe aditza erabiltzea Txorierrin inork erabiltzen ez badu? Horretarako, dute erabili eta kitto.

Posta geratu zait eztabaida bezala, apur bat kaotiko, baina hori da eztabaidek dakartena, kaosa, eta galdera berriak egitea.

Segi dezala eztabaida …………

Irakurgaiak: Historia social de las lenguas de España

2006-12-21  //  Irakurgaiak  //  Iruzkinik ez

“Historia social de las lenguas de España”: Francisco Moreno Fernandez.

Egile honen beste bi liburu banituen irakurrita (“Sociolinguistica en EE.UU. eta “Principios de sociolinguistica y sociologia del lenguaje”). Horregatik, liburu hau ikusi nuenean erostea erabaki nuen.

Lehen akatsa, erosi aurretik ez begiratzea. Amak beti esaten dit gauza bera, baina nik ikasi ez. Bigarren akatsa, espainol batekin fidatzea hizkuntza kontuetan.

Liburuak akats historiko larriak ditu (adibidez, bisigodoek garaitu zituzten euskaldunak). Horrez gain, historiaren interpretazio berezia izan badu. Izan ere, egilearen iritziz, erromatarren garaitik badago penintsulan batasunaren kontzientzia. To eta no.

Liburuaren tesi nagusia ere eztabaidagarria da: Espainian (eta bere itsasoz bestaldeko eta itsasoz honanzko kolonietan, jakina) hizkuntzen ukipena elkarbizitzak mamitu du. Izan ere, espainola garaitu bada, bere bizitasunagatik izan da eta ez inposizioagatik.

Espainiako nazionalismoak itsututako soziolinguista. Horixe da liburutik atera dudan ondorioa. Engainatu nau autoreak, ondo engainatu ere.Gero esango dute gu garela fanatikoak eta talibanak. Ba, ez. Hizkuntzen historia sozialari buruz irakurri dudan tesirik zintzoena eta osatuena Xabier Erizek Nafarroako historia sozialari buruz egindakoa da. (“Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa: 1863-1936”)

Damu dut liburua erosi izana. Etsaiari irakurri bai, baina haren liburuak erosi ez, hori ez. Hurrengorako ikasiko dut.

Fishman (I?

2006-12-19  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Aste honetan berrirakurtzen izan naiz Mari Jose Azurmendiren Psicosociolinguistica liburua eta bertan topatu dut Fishman-ek etnizitateari buruz egiten duen definizioa. Eta horrek hizkuntzaren biziberritzean duen garrantzia.

Burura derrepentean etorri zait herri honetako fishmanzaleek oso gutxitan (edo inoiz ez) aipatzen dutela etnizitateak hizkuntzaren biziberritzean duen garrantzia. Zergatik ote? Zein da arrazoia?

Ohartxu bet: etnizidadeak gitxi gorabehera esan gura deu euskaltzaletasuna. Irakasle batek diñoen moduen, jeneralizaziño guztiek guzurra direz, baie sarri askotan ezinbestekoak direz ulertako.

Irakurgaiak: Bat 60

2006-12-14  //  Irakurgaiak  //  Iruzkinik ez

Zubi honetan Otsagin egon naiz, mendian bueltak ematen. Arrasti-gauak irakurtzeko aprobetxatu eta aldizkari bat (liburu modukoa ia-ia) eta liburu bat irakurri dut. Gaur, behingoz, aldizkariari baino ez diogu oratuko.

BAT 60: Unibertsitate aurreko hizkuntza ereduen balorazioa eta proposamenak.

Bat aldizkaria etxean jasotzen dut lantzean behin. Harpideduna naiz orain dela hiruzpalau urtetik eta soziolinguistikaren inguruan Euskal Herrian dagoen aldizkari ia bakarra da. Hala ere, esan behar da oro har bertako artikuluak oso txukunak izaten direla. Xaboia amaitzen ari zait, beraz, harira.

Aldizkari osoa interesgarria bada ere, bi artikulu komentatu nahi ditut, bi baino ez.

Ibon Olaziregi “Irakastereduak aldatzeko ordua ote?”
Artikulu mamitsua eta interesgarria egin du Ibon Olaziregik. Benetan, pentsarazi egin dit artikuluak. Gauza batzuetan ez nago ados berarekin, baina arrazoia du hein handi batean. Bere ustez, eskolak bide polita egin du euskalduntzean, baina bide horretan aurrerago egin ez badu, ez da bere erruagatik. Gizarteak lagundu ez diolako baizik. Horrek gogora ekarri dit Topaguneak orain gutxi plazaratutako liburu batean Iñaki Martinez de Lunaren aipu bat. Labur-labur honela dio aipuak: Gasteizen bidegorriak egin dituzte baina bat-batean amaitu egiten dira, ez doaz inora. Berak ere horrela uste du gertatu dela eskolarekin. Eskolan tematu gara, ondo tematu ere, eta gero haur eta gazte horiek kalera doazenean ez daukate nondik ibili, bidegorririk ez dago. Eta, gainera, kexu gara.

Ni ere horrekin nago. Itsutu gara eskolarekin, kriston zama bota dugu bere gainera, baina gizartearen mekanismoak ez ditugu euskaldundu eta gainera ardura haur eta gazteei egotzi. Ibonek dio esfortzuak eta ahaleginak horretan xahutu behar ditugula eta ez horrenbeste eskolan. Arrazoi du: eskolan pare egongo balitz gizartea, beste kuku batek joko liguke.

Agurtzane Elordui “Eskolaren hizkuntza eredua harreman sareen trinkotzearen ikuspegitik”
Fishman-en ereduari jarraituz ondu du bere ekarpena Agurtzane Elorduik. Fishman-en iritziz, euskara normaltzeko esparrurik funtsezkoena auzoko bizitza, gertuko komunitatea da. Hori horrela, Agurtzane Elorduik galdera bat egiten du: mendebaldeko euskalkia bizirik dagoen herrietan zer ekarpen egiten dion batuaz irakasteak normaltzeari? Bere ustez, eskoletan bertako euskalkia irakatsi beharko litzateke, gertuko harreman sareak trinkotze aldera, beti ere.

Artikuluak puntuak eta komak jartzen ditu, mendebaldean (Bizkaian eta Deba arroan) dagoen arazoa plazaratzen du. Inor gutxik egin bezala, gainera. Zalbide-eta behin eta berriro Fishman gora eta Fishman behera dabiltza, baina euskalkiaren auziari ez diote oratu, inondik ere. Artikulu zinez interesgarria. Agian teoriatik praktikara salto egiteko momentua da.

Irakurgaiak: Euskara jendea

2006-12-01  //  Irakurgaiak  //  Iruzkin bat

Oraintxe bertan bukatu dut liburua irakurtzen eta horra hor komentarioa.

Euskara jendea, Xamar (Pamiela).
Dibulgazio liburua da, euskararen historia sozialari buruzkoa. Ezinbesteko ekarpena egiten du liburu honek. Datu gehienak ezagunak egin zaizkit baina horrek ez dio kentzen liburu honi ekarpena.

Alde batetik, han-hemenka sakabanaturik zeuden hainbat eta hainbat datu biltzen ditu eta osotasuna eman. Eskertzekoa da. Gainera, euskararen soziolinguistikan horren premiazkoa dugun dibulgazioa egiten du. Liburua irakurterraza da eta eskoletan eta euskaltegietan oso erabilgarria.

Beste alde batetik, originala da egiten duen irakurketa. Euskal Herriaren historia da berez, baina ikuspuntu berri batetik. Hemen subjektua ez da balizko lurraldea, subjektua ez da herria. Horren azpitik (edo gainetik batek daki) dagoen hizkuntza komunitatea baizik. Euskaldunen historia da, euskaldun batek egina gainera.

Beraz, gomendatzeko moduko liburua da hau. Dena den, agian zaharkitua geratu da egin eta berehala, Iruña-Veleian egindako aurkikuntzengatik batez ere.


Bernardo Atxagak ere eman du liburuaren gaineko iritzia. (10.orrian).

Irakurgaiak: Euskalduntzearen atakan

2006-11-24  //  Irakurgaiak  //  Iruzkinik ez

Komentario honekin atal berria aurkeztu nahi dut. Atal honetan hizkuntza soziologiaren inguruan irakurtzen ditudan liburuak (edo artikuluak) iruzkinduko ditut, ikuspuntu pertsonaletik beti ere.

“Euskalduntzearen atakan”: Kepa Larrea (Erein). Liburu hau Kepa Larrearen doktore-tesiaren laburpena da. Tesi horretan aztertu zuen euskalduntzea eta alfabetatzea 1956tik 1986ra. Historia tesia da beraz, baina soziolinguistika ekarpenez betea.

Liburua erraz irakurri dut, azkar samar (astebetean edo). Gustatu izan zait, baina, hala ere, kritika batzuk egingo nizkioke. Alde batetik, liburu bat baino artikulu bilduma ematen du. Kapituluen arteko loturak ez dira oso argiak nire ustez. Horrez gain, kapituluetan lantzen diren gaien arteko loturak ez dira argi ikusten.

Gainera, zita batzuk behin baino gehiagotan errepikatzen dira eta horrek zaildu egiten du irakurketa. Doktore tesiaren dibulgazio lana izan nahi du honek. Nire ustez, ez du asmatu. Izan ere, historia liburu konbentzional bat egin beharrean, bestelako kontu batzuetan nahastu da eta ez du lortu behar zuen potentzialitaterik.

Edukiari dagokionez, ekarpena badu: euskalduntze-alfabetatzearen historia jaso du 30 urte horietan (56-86). Inork ez zeukan horren gaineko historia sakonik eginda eta eskertzekoak dira honen moduko lanak gure hizkuntzaren historia soziala eraikitzen joateko. 

Merkataritza euskalduntzeko plangintza

2006-11-15  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Orain dela 3 urte, hiznet ikasi nuen. Bukaerarako lan bat egin behar izan nuen. Nik Txorierriko merkataritza plangintza aztertzea erabaki nuen (egia esan, nire bigarren aukera zen).

Nire tutorea Iñaki Marko Juanikorena izan zen. Emaitza interneten dago eskuragai (hemen, pdfa da). Ondoren, lanaren laburpen bat egin nuen eta Bat Soziolinguistika aldizkarian argitaratu (hemen).

Artez-ekoak ez ziren oso pozik egon nire lanarekin eta erantzuna ere argitaratu zuten. Hemen, pdfa da.

Nire bildu.net-eko lastermarkak

2006-11-15  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Bildu.net martxan jarri eta berehala zabaldu nuen nire kontua. Kontu horretan hizkuntza soziologiaren (edo soziolinguistikaren) inguruko lastermarkak baino ez ditut jarriko. Nire beste lastermarkak beste nonbaiten gorde beharko.

Beraz, badakizue begiratu noizbehinka eta sl etiketapean sartu gai honen inguruan interneten topatutakoa.

Euskarazko soziolinguistika materialak sarean

2006-11-09  //  Sailkatu gabea  //  2 iruzkin

Eta interneten non topatu ahal ditugu soziolinguistikaren (edo hizkuntza soziologiaren) gaineko materialak euskaraz?

Has gaitezen errepasoa. Ez da xehea izango, inondik inora, ezta itxia ere. Lekurik garrantzitsuenak aipatu nahi ditut besterik ez.

Maiztasuna eta kalitateari dagokionez, erabili.com da erreferentziazko lekua. Egunero pare bat artikulu argitaratzen dituzte  azpeitiarrek, euskarari buruz. Horietatik asko eta asko hizkuntza soziologiari zuzenean edo zeharka lotuta.

Beste bi webgune ere aipatzea merezi du: Soziolinguistika Klusterrarena eta Eusko Jaurlaritzaren Hizkunea. Lehenengoan bi dira tokirik aipagarrienak:  material interesgarria eta Bat aldizkariko hemeroteka. Hizkunea ere soziolinguistika agerkaria da, internet bidezkoa. Jakin aldizkarian ere soziolinguistika atala ere badago zenbaki guztietan. Hik hasin ere soziolinguistika edukiak egon badaude.

Aipagarria den beste webgune bat hiznet-ekoa da. Formazio mailan Euskal Herrian gai honen inguruan dagoen modulurik osatuena da. Gainera, ikasleen lanak zintzilikatzen dituzte (tartean nirea ere, kontuz pdf-a da).

Beste batzuk:
– Topagunea.
– Karrajua.
– Erramun Osaren bloga.
– Tiraka.

Eta zuen ekarpenak.