Jarrerak

2016-08-29  //  Sailkatu gabea  //  3 iruzkin

Inkesta guzti-guztietan agertzen da euskararen aldeko jarrera badagoela. Gehienek euskararen aldeko jarrera agertzen dute, beraz. Eta hori aditu eta eragile guztiek onartzen dute garrantzitsua dela. Nik ere garrantzi hori aitortzen dut, jakina.

Baina aldeko jarrera horrek portaera bihurtzeko zer behar duen galdetzen diot neure buruari. Izan ere, jarrerak zer garrantzia du norberaren barruan? Edo, beste era batera galdetuta, zer “postutan” sailkatzen da gurean euskararen aldeko jarrera hori?

Nire iritziz, kasu gehienetan, euskararena kezka generikoa da. Gaur egun, politikoki zuzena da euskararen alde zaudela esatea. Baina galdetuko bagenu inkestetan zenbat egongo ziren prest zerga gehiago ordaintzeko euskara bultzatzeko, zer gertatuko litzateke?  

Izan ere, nire ustez, euskalgintzak gainbaloratu du kontzientzia. Aldaketa sozialerako baliotsuagoa da jendearen arazoetarako konponbide praktikoak eskaintzea. Eta horretan tematu beharko dugulakoan nago.

Pasilloetan galduta

2016-07-26  //  Jakin  //  Iruzkinik ez

Originala Jakin aldizkarian argitaratua.

Jaime Altunak ikerketa plazaratu du azken Hausnartu sarietan eta bigarren geratu da.Euskara pasilloetan galduta. Praktiken aldaketak eta hizkuntza mudantzak nerabezaroandu izenburua bere lanak. Nerabeek zer esaten duten euskarari buruz asko interesatzen zaidan gaia da. Izan ere, nerabeek ez dute gezurrik esaten (gezur sozialak, behinik behin). Nerabeek beste inork baino hobeto usaintzen dute jendartean nagusi diren joerak, jendartean nagusi diren lurrazpiko bidezidorrak. Jendartera moldatzea dute langintza potoloena nerabeek, nabarmenduz eta transgresore jokatuz, baina gehiegi nabarmendu barik, beti ere. Horregatik, hain zuzen ere, interesatzen zait zer duten esateko.

Gurean behin baino gehiagotan jo izan da eurengana iritzi eske. Eta nerabeek oso ondo dute barneratuta nagusiagook zer gura dugun entzun. Politikoki oso zuzen jokatu ohi dute, horrenbeste urtetan doktrinamendua jaso ostean. Horregatik iruditzen zait orain dela gutxi Jaime Altunak plazaratutako ikerketak balio handia duela. Izan ere, ikerketa ‘nagusi’ batek egin beharrean, gaztetxoak eurak izan dira ikerketa-gai eta ikerketaren subjektu. Eta horrek balio erantsia ematen dio delako ikerketari.

Hainbat puntutatik oratu diezaiokegu ikerketari. Baina, tira, hemen labur beharrez, zatitxo batzuei baino ez diet kasurik egingo. Hauek dira Jaime Altunaren lanetik nabarmendu ditudan zati batzuk, zein baino zein iradokitzaileagoa, eta zein baino zein pentsarazleagoa (neure iritziz, behintzat).

Horiek guztiak irakurri ostean, Hausnartu sarietara aurkeztu den beste lan bat etorri zait burura (Hausnartu saria irabazi du, gainera). Xabi Aizpuruak arnasguneetako gaztetxoek eskoletan euskarari buruz zer lantzen duten izan du ikerketa-gai (horrez gain, dauden hutsuneak gainditzeko proposamena egin du, baina hori beste baterako lagako dugu). Hau da, ikasleek zer informazio duten euskararen egoerari buruz, zer informazio euskararen arnasguneei buruz eta abar.

Ondorioetako bat da ikasleek ez dutela jasotzen soziolinguistika gaiei buruzko bateratutako ikasgairik. Hau da, ikastetxe eta irakasle bakoitzaren esku geratzen da soziolinguistikari buruzko gaiak lantzea (eta, noski, gai horiek zelan landu). Aspaldiko kezka batekin egin du tupust horrek neure barnean: zein izan beharko lirateke ikasle batek soziolinguistikari buruz jakin beharko lituzkeenak derrigorrezko irakaskuntza aldia amaituta? (Inoiz horri buruz ere egin beharko genuke berba eta, ahal den neurrian, minimo batzuk ere adostu.)

Baina… aspaldiko kezka batekin ez ezik, oraintsu ikasi dudan kontzeptu batekin ere egin dute tupust Xabi Aizpuruaren ikerketaren ondorioek: ezkutuko curriculumarekin, hain zuzen ere. Eta zer da ezkutuko curriculum delako hori? Ba, ikasleek bereganatzen dituzten jakintzak, nahiz eta horiek curriculum ofizialean jasota egon ez. Jakintza horiek ‘irakatsi’ daitezke berariaz edo ez. Edozein ingurunek, ekintza sozialek eta abarrek eman dezakete jakintza hori, eskolan zein eskolatik kanpora. Hori da ezkutukoa, hori da benetakoa (hori da nerabeek inork baino hobeto usaintzen dutena).

Galdera sinplea bezain korapilatsua da, beraz: zein da ikasleek euskararen inguruan eta bereziki euskararen erabileraren inguruan jasotzen duten ezkutuko curriculuma? Zein? Eta zer egin beharko lukete euskalgintzek ezkutuko curriculum horretan eragiteko?

Euskalgintzak (2)

2016-07-13  //  Jakin  //  4 iruzkin

Originala Jakin aldizkarian argitaratua.

Gurean sarritan hizkuntzaren aldeko mugimendu soziala euskalgintzaren kontzeptuaren aterkipean aztertu da. Behin baino gehiagotan hizkuntzaren aldeko mugimendu sozialaren sinonimotzat hartua izan da. Izan ere, euskalgintza gurean asko erabiltzen den berba da. Hala ere, inork gutxik hartu du termino hori zedarritzeko lanik.

Mikel Zalbiderena da ezagutzen dudan definizio bakarra. Honelaxe definitzen du berak «berariazko euskalgintza»:

Zalbideren definizioak ez du berbarik egiten mugimendu sozialei buruz: hori baino zabalagoa da bere berbetan euskalgintza («ekimen sorta» gisa edo «giza artean deliberatuki egindako saio multzo» gisa dakargu berak). Azken aldian, gainera, erakunde publiko batzuek (Eusko Jaurlaritzak zein Gipuzkoako Foru Aldundiak, esaterako) euskararen eta euskal kulturaren alde egiten duten lana euskalgintzatzat hartu dute (Patxi Baztarrikak euskalgintza instituzionala eta euskalgintza soziala bereizten ditu Babeli gorazarre liburuan).

Euskalgintzaren kasuan bereziki garrantzitsua iruditzen zait autopertzepzioa. Izan ere, gurean hainbat komunikabidek, aholkularitza-enpresak, elkargo profesionalek, ikastetxek eta abarrek euren burua dute euskalgintzatzat (eta ez hori bakarrik, Kontseiluak berak, zeinak bere burua euskararen aldeko erakunde sozialen bilgune gisa duen, horietako askoren batze-lana egiten du). Eta, noski, lehen aipatutako erakunde publikoek ere.

Horrek guztiak itzelezko aniztasuna islatzen du. Eta, hori gutxi balitz, Mikel Zalbideren definiziora itzulita, irakurle azkarra konturatuko zen berak «berariazko euskalgintza» definitu duela. Baina, horrez gain, «bide batezko euskalgintza» ere definitzen du Zalbidek eta, jakina, euskalgintzaren barruan sartu ere. Honela dio berak:

Kasu horretan, asmoei baino, emaitzei begiratzen die Zalbidek.

(Parentesia irekiko dut: ez al da gaur eta hemen beharrezkoagoa bide batezko euskalgintza berariazko euskalgintza baino? Ez al da eraginkorragoa euskara sustatzeko berariazko asmoa izan barik euskara sustatzen duena? Galderak utziko ditut airean ea nork erantzungo…)

Beraz, ematen du gaur eta hemen euskalgintzaren kontzeptura biltzen direnek esparru semantiko zabalagoa betetzen dutela hizkuntzaren aldeko mugimendu sozialak betetzen duenak baino. Ez hori bakarrik: luze-zabaleko literatura zientifikoan mugimendu sozialen inguruko teorizazioak tradizio sakona du gurean zein nazioartean. Hortaz, ez zait zentzuzkoa iruditzen bata zein bestea sinonimotzat erabiltzea.

Eta, gainera, esan bezala, aniztasuna ikaragarria da. Hori dela eta, eta beste batzuek dagoeneko jorratu duten bidetik (esate baterako, feminismoek, ezkerrek…), ez al litzateke egokiago singularrean jokatu beharrean, pluralean jokatzen hasiko bagina euskalgintzarekin? Hau da, ‘euskalgintza’ baino, ez al litzateke egokiago ‘euskalgintzak’ erabiltzea?

Pluralean zein singularrean, behin baino gehiagotan galdetu diot neure buruari zein izan beharko litzatekeen euskalgintzaren lehentasuna. Mila erantzun egon daitezke, mila ikuspuntu, mila ñabardura. Ez delako batere erraza horren inguruan iritzi sendo eta egituratu bat izatea, ia denontzako balioko duena (eta, agian, ez da desiratzeko modukoa ere).

Baina paperaren gainean zirriborratzen ari naizelarik, botako dut erantzun moduko bat, inork gutxik bere egingo duena. Baina, tira, talaiatxo hau probestu beharra dago. Nire ustez, euskalgintzako erakundeek kontrapubliko modura jokatu beharko lukete (jokatzen dute hein handi batean, baina, tira, balizko egoera idealaz ari naiz eta gurago hipotetikoa erabiltzea). Eta zer da kontrapubliko modura jokatzea?

Hor nonbait dabilen definizio baten arabera, kontrapublikoak lirateke talde sozial menderatuetako kideek sortu eta zabaltzen dituzten kontradiskurtsoak, euren nortasun eta beharrizanen interpretazio beregaina egiteko asmoz. Baina kontradiskurtso horiek helburu zehatza dute: publiko orokorretan eragitea, publiko orokorretan aldaketak sorraraztea (Jakinen aurreko zenbakian aipatutako gutxiengo aktiboen alderik aktiboenak lirateke kontrapublikoak, gutxi gorabehera).

Beste era batera esanda, kontrapubliko alternatiboak izan beharko lirateke euskalgintzako erakundeak, berrikuntzak sortu beharko lituzkete beste mugimenduek kopia ditzaten. Jarri beharko lituzkete martxan praktika performatiboak. Izan ere, laborategi sozialak diren kontzientzia garatu beharko lukete. Aurrehartze esperimentala landu beharko lukete, utopien laborategi sozial gisara egin beharko lukete lan. Hortaz, komunitatearen logikak barneratuta, eragin ere eragin beharko lukete euskalgintzako erakundeek. Komunitatea sortu efikazia handiagoz eragin ahal izateko, hain zuzen ere.

Harremanetarako forma berritzaileak esperimentatu beharko lituzkete, praktika alternatiboak eraiki beharko lituzkete, nortasun kolektiboa praktikatu beharko lukete. Hori guztia, handik eta hemendik, behetik gora eta goitik behera, ertzetatik zein erdiguneetatik. Euskalgintzaren ohiko berbakerara itzulita, gaur eta hemen arnasgune funtzionalak sortzea litzateke, euskaraz funtzionatuko duten guneak eta uneak eraikitzea litzateke, nortasun kolektiboa elikatuko duten (alaitasunez, koherentziaz eta maitasunez) praktikak han eta hemen saretzea litzateke.

Eta hemen esandakoak, gainera, berdin balio beharko luke mugimendu sozialentzako, aholkularitza enpresentzako, komunikabideentzako edo euskalgintza instituzionalarentzako (aldeak alde eta bakoitzak eragin ditzakeenak aintzat harturik, beti ere). Berdin, logika bera, filosofia bera, emaitzak biderkatu ahal izateko.

Arrakalak

2016-07-11  //  Sailkatu gabea  //  2 iruzkin

John Holloway-k orain dela urte batzuk “Crack capitalism” liburu famatua ondu zuen (euskaraz ez dugu, baina, tira, egile beraren “Kapitalaren aurka eta harago” bai). Haren arabera, “arrakala kapitalismoaren logika ezberdin bati kontrajartzen zaio, orain eta hemen matxinatzen dena, ez etorkizun hobe baten esperoan. Hau da, egiteko modu bat baieztatzen dugun une edo gune baten eraikuntza kolektiboa da arrakala. Oraindik esistitzen ez den mundu baten esplorazioa da arrakala, guk geuk egiten dugun bidea da arrakala, mendekotasunaren logiketatik aparte”.

Euskararen aldeko biziberritzearen historia moderno osoa ez al da arrakalagintza? Ez al gabiltza 50 bat urte arrakalak sortzen, eraikitzen eta mantentzen? Baina, hori hala balitz ere, ez al diogu hemendik aurrera arrakalagintza honi garrantzi gehiagorik eman behar?

Egian euskaraz

2016-07-06  //  Sailkatu gabea  //  2 iruzkin

Orain hilabete batzuk esperientzia pilotua jarri zuten martxan Donostiako Egia auzoan. Lutxo Egiaren performancea “errealitatera” eraman zuten. Mugimendu sozialen inguruko teoriko batzuek esango luketen moduan, “bizi-eredu aurreratzaileak” jarri zituzten martxan. Hau da, etorkizunean izan gura duguna gaurtik bizitzeko aukera egin zuten.

Gainera, esperientzia pilotua zela agerian jarri zuten. Ohar liburuxkak banatu ziren, lagungarri izan daitekeen formazioa eman, aholku laburrak eman, esperientziak trukatzeko kalakategia eratu eta abar.

Eta, ordutik, imitazioz (gauza gehien imitazioz ikasten ditugu gizakiok) beste hainbat lekutan ere hasi dira: Añorgan, Agurainen, Lasarte-Orian, … Honetan ere “aurreratzen”.

Jarri euskara sasoian

2016-06-27  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Arabako Foru Aldundiak entrenatzaileentzako aholkuak biltzen dituen Jarri euskara sasoian eskuliburua plazaratu du. Eskuliburua Ebeteko lagunek egin dute, zoragarri egin ere.

Soziolinguistika domestikorako beste ekarpen potolotxo bat egin dute (bide horretan mugarri ederrak jarri dituzte Ebetekoek). Eta bereziki deigarri egin zait hizkuntza errutinak kontzeptua. Hizkuntza errutinak dira behin eta berriro errepikatzen ditugun esamolde, lokuzio edo esaldiak. Adibidez, eta entrenamenduen kasuan, ezkerrera, pauso bat aurrera, burua gora, pasatu eskumara, …

0tik 100erako bidean 5 gehiago da 0 baino, ezta? Ba, hizkuntza errutina asko eragingarriak izan daitezke euskara mutu edo gorra den hainbat eta hainbat egoeratan, ezta?

EGUNERAKETA: Manex Agirreren bidez, bideo honen berri izan dut, azalpen egokia eta mamitsua dakarrena:

Aurre hartzen

2016-06-22  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Joseba Barriolak orain dela gutxi helarazi dit testu bat, Txepetxena, La realidad y la ley izenekoa. Testua bera aspaldikoa bada ere, nire ustez oraindik badu gaurkotasunik eta Txepetx beti-beti da interesgarri bezain iradokitzailea, jakina. (inork gura badu testua bera, mezu pribatua bidali eta helaraziko dizuet).

Testua irakurtzen ari nintzela, Txepetxek honako hau zioen bere garaian: “komunitatea bera baino aurreratuago dauden norbanakoek tiratu behar dute”. Eta honako bi artikulu hauekin akordatu nintzen: Gutxiengo aktiboa eta Etorkizunaren mezu gara. Eta Lutxo Egiarekin, eta Egiako aitzindariekin, eta Lasarteko ahobizi eta belarriprest diren horiekin …

Bizi-eredu antizipatorioak praktikatzen bide onetik goazela uste dut …  

Zirrikituetatik eragiten

2016-06-20  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Martin Ugalde Kultur Parkean hitzaldi bat eman nuen azaroan: Soziolinguistika domestikoa: zirrikituetatik eragiten. Hitzaldi hori prestatzeko idatzi (kopiatu) nituen apunteak dituzu jarraian (apunteak dira, eh?)

Nire buruaz lau berba:

Zerk bultzatzen du 24 urte gazte euskaldun bat euskalgintzan militatzen hastera?

Eta, horrela, jaio nintzen soziolinguistikara: Soziolinguistikara jaio nintzenean, ni militantziatik nentorren eta hara hurreratu nintzen ikasteko asmoz, egunerokoan gertatzen zirenak zientziatik hobeto ulertzeko asmoz.

Afizioa eta ofizioa batuta.

Soziolinguistika zer da eta zer ulertzen dut nik haren inguruan:

Ez dut inola ere ulertzen soziolinguistika lurretik bi zentimetrora dauden teorikoen zientzia gisa. Interbentzio eta eraldatze zientzia gisa ulertzen dut soziolinguistika, behetik gorako zientzia gisa, Bernardo Penabadek dioen bezala, soziolinguistika pedestrea deituriko horren partaide sentitzen naiz.

Beraz, gurean makrotik mikrora, mesotik pasatuta egin behar dugu bidea (egiten dugu baina gehiagotan egin behar dugu orain arte baino).

Orain dela gutxi, Nafarroako mapa soziolinguistikoa aurkeztu dute. Uemak ere udalerri euskaldunen gaineko azterketa sozioekonomikoa eta soziolinguistikoa kaleratu du. Eta han eta hemen ziur naiz bestelako datu makrokuantitatiboak plazaratu direla azken aste eta hilabeteotan. Euskal makrosoziolinguistikaren makina elikatzeko beste datu mordo bat (eta, bide batez, iritzi eta analisi mordoa paperezko eta sareko komunikabideetan).

Mapa soziolinguistiko eta inkesta soziolinguistiko batzuk baditugu dagoeneko. Bakoitzetik bost, hain zuzen ere. 1986tik hona makina bat datu makro ditugu txukun-txukun jasoak eta alderaketak egiteko moduan. Ikerketa eta mapa horien fidagarritasuna zalantzan jarri barik (eta jar daitezke, baina hori agian beste batean), beti etorri zait galdera bat burura honakoak plazaratzen direnean: niri zer axola dit Derion euskaldunak %29 edo %33 izateak inkesta horien arabera? Egunerokoan zertarako balio didate datu horiek? Errealitateari antzemateko gako gehiago jasoko dut horrela?

Datu makrosoziolinguistiko (eta kuantitatibo) horiek guztiek joerak marrazten edo zirriborratzen dituzte, baina aldatzeko palanka gutxi ematen dizkigutelakoan nago. Izan ere, diagnostikotik harago joan ahal izateko, bestelako gauza batzuei egin behar diegu kasu, nik uste. Betaurrekoak bai, baina baita mikroskopioa ere.

“Garai batean egiten ziren nazio erroldak eta nazio erroldetan jendea zenbatzen da modu askotan, zenbat gizon eta zenbat emakume, edo zenbat euskaldun eta zenbat erdaldun. Aspalditik esaten dut niri berdin zaidala zenbat euskaldun dauden esate baterako Tafalla batean. Nik jakin nahi dudana da zenbat bizi-praktika egiten diren euskaraz Tafalla baten. Eta hara baldin banoa, zer aukera dudan nik euskaraz egiteko eroso eta pareko. Aukeretan jartzen dut nik arreta eta aukeretan galtzen dugu asko. Euskaldun kopuruak zenbatu beharrean aukerak zenbatzen baldin baditugu, galtzen dugu asko.” Eduardo Apodaka

SL domestikoa:

Nire kuadrillan zer hizkuntzatan egin behar dugun berba ez digu Urkijo jaunak agintzen, ezta? Badakit sinplifikazio latza egin dudala … baina zentzu baten hala da …

Zer da soziolinguistika domestikoa? Egunerokoan hizkuntza dela eta ez dela sortzen zaizkigun mila arazoren aurrean konponbideak bilatzen dituen zientzia-adarra dugu (edo ez da zientzia-adarra, baina berdin zaigu). Begirada mikroa darabil, gertutik ikusteko betaurrekoak. Eta praktikoa da, erabat praktikoa. Eta, beraz, egoera bakoitzean egon daitezkeen faktoretxo guztiak aintzat hartu behar ditugula oroitarazten digu.

Ia euskaldun guztiok noizbait hautatatu behar izan dugu. Kasu batzuetan identitateagatik, beste batzuetan esan eta egiten dugunaren arteko koherentziagatik, beste batzuetan giroak edo estetikak bultzaturik. Denetariko arrazoiak. Baina beti hautua.

Feminismotik ikasi dugu pribatua politikoa dela. Beste berba batzuetan esanda, pribatuan egiten ditugun hizkuntza hautuak politikoak direla. Kontsumo bidezkoak, ezezagunen aurrean, seme-alabekin, bikotekidearekin, lagunartean, eta abar. Politikoak dira. Hala ere, ez gaitezen engaina. Den-dena ez dago gure esku: hizkuntza interakzioa da, eta, beraz, solaskidearen gaitasunek mugatzen dute gure hautua, gure erabakia.

Hala ere, hizkuntzaren iraupenaren atzean hiztunen hautu-erabakiak baino ez daude. Zerk behartzen, bultzatzen, sustatzen dituen horiek hartzera beste kontu bat da, baina hautu-erabakiak daude. Eta gai batzuetan oraindik hiztunok askatasuna dugu, ezta? Zer hizkuntzatan egin hautatzeko askatasuna dugu egoera jakin batzuetan, ezta?

Horrek ez du inola ere ukatzen hizkuntzaren (hiztunon!) biziberritzea bereziki jendartearen tatamian jokatzen dela. Alderdi sozialak garrantzia du, zer esanik ez, baina kasu batzuetan hiztunon hautu ‘ez egokiak’ zuritzeko aitzakia dela ematen du. Edo ez, baina hori inork ez du aztertu. Gure soziolinguistikaren beste hutsuneetako bat, agian.

Feminista, gay eta lesbianei ere ikasi genien gorputza borroka-eremua dela. Pierre Bourdieuk ere adierazi zuen eguneroko hizkuntza-praktikak borroka-eremua direla. Berri Txarrak taldekoek ere zarata artean esan zuten honakoa Berriz min hau kantan: «Gudu-zelai bihurtzen denean norbera, irabaztea zer da? Zer galera?». Horiek guztiak neure irabiagailuan sartu eta mingaina borroka-eremua dela esaten dut nik.

Eta mingaineko borroka horretan hiztun gehienok trebatu behar dugu, orain arte baino gehiago. Eta trebatu diodanean, ez naiz ari ikasteaz, ez naiz ari teoriaz, ez naiz ari nonbaiten ikasi edo desikasi daitekeenaz. Ez. Egunerokoaz ari naiz, praktikaz ari naiz, koherentziaz eta autoestimuaz ari naiz. Gure buruarekin konformeago egoteaz ari naiz, gure disonantziak txikiago egiteaz ari naiz, esaten eta egiten dugunaren arteko amildegian zubitxoak eraikitzeaz ari naiz. Poliki-poliki, baina sendo, tinko. Kontuan hartuta praktika urratzaileak gutxi batzuek baino ez dituztela aurrera eramango.

Ahalduntzeak geure buruari euskara plana egitea eskatzen du ezinbestean. Zer gaitasun dut eta zeintzuk beharko nituzke? Zer eremutan praktikatzen dut eta zeintzuetan gustatuko litzaidake erabiltzea? Zer emozio, bizipen dut eta zeintzuk izatea gustatuko litzaidake?

Barrukoa ematen du, pertsonala, norberarena. Dimentsio sakonagoa eta potoloagoa du auziak, ostera. Gaitasun, praktika eta emozio horiek hobetzea gure esku dago hein batean. Hala ere, kontxo, hizkuntza partekatzea da batez ere. Eta sentitzen dut, baina geure buruarekin ditugun elkarrizketak kenduta, beste guztiek gutxienez beste pertsona bat eskatzen dute, nahitaez.

Eta, horregatik, ezinbestean ahalduntze prozesuak aliatuak eskatzen ditu, lagunak eskatzen ditu, babestuko gaituztenak eskatzen ditu. Izan ere, prozesua soziala ere bada, talde mailakoa, jendartea eraldatu nahi den momentutik bertatik.

Eta ahalduntzea ere zentzu batean trebatzea da, ikastea da. Soziolinguistika domestikoan trebatzea, hain zuzen ere (gure kasuan behinik behin). Egunerokoan agertzen zaizkigun mila arazotxo soziolinguistikoentzat aterabideak bilatu nahi ditu soziolinguistika domestikoak. Eta horretan herren gabiltza oro har, salbuespenak salbuespen.

Baina kontuz. Denok beharko genuke oinarrizko formazio soziolinguistikoa (domestikoa nahi bada). Hala ere, ez zara meteorologoa izan behar haizearen norabidea zein den jakiteko (harako hark esaten zuen bezala). Eta, horretan ere, eredu izan daiteke feminismoa eta haren eraginez sortu diren Jabekuntza edo Ahalduntze eskolak. Eguneroko kontuei buruz trebatu eta entrenatzeko, aritu eta jakiteko.

Etorkizunaren mezu gara

Hauteskundeak

2016-06-14  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Etengabeko bozketa zurrunbiloan bizi gara azken aldion. Demokraziaren rave-ra azken aldi honetan behin baino gehiagotan gonbidatu gaituzte. Eta, horren harira, lagun batek aurrekoan honako hau galdetu zidan: Euskaldunok gehiago hartzen dugu parte hauteskundeetan erdaldunek baino?

Zer erantzun ez nuen jakin. Izan ere, ez dakit gehiago edo gutxiago hartzen dugun parte. Ez da neurtzen. Eta horrek beste bi galderetara egin zuen salto neure erraietatik: neurtu beharko genuke hori? Edo, hobeto akaso, zertarako neurtu beharko genuke? Garrantzitsua da jakitea gehiago edo gutxiago hartzen dugun parte?

Estereotipo batzuek ez dute laguntzen

2016-06-09  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Aurrekoan Leioatik web telebistako atal bat ikusi nuen, euskarari buruzkoa. Gazte unibertsitarioek euskararen inguruan zer duten esateko bultzatu ninduen eta muturra sartu eta bideoa ikusi nuen …

Lehen minututik aztoratu nintzen. Eguraldia eman zuten, Euskal Herriko mapa jarri Espainiako banderez josita Hegoan (Bizkaian, Araban eta Nafarroan), eta Frantziako banderak Ipar Euskal Herriko “mikrokliman” (euren berbak dira). Baina … hura sorpesa: Goierrin antizikloia dago eta antizikloi horrek eramango du Bizkaira, behinik behin, euskara.

Gero, EHUn dagoen euskararen egoerari buruz ari dira. Eta aurkezleetako batek honakoa esaten du: “jende gutxi-gutxik egiten du eta, gainera, gaizki”. Eta, ostean, EHUko Euskara Planari buruzko datuak eta iritziak tartekatzen ditu, nahiko modu didaktikoan.

Ondoren, euskara taldeetan dabiltzan hainbat gazte elkarrizketatzen dituzte. Talde bakoitzaren helburuak, lan ildoak eta abar aipatzen dituzte, eta euskaraz ikasteko dituzten traba eta oztopoen berri ematen dute.

Ostean, irakasleak aukeratzearen inguruko parodia egiten dute. Eta … lehenengoa Mari Kruz Gonzalez da, euskaraz trakets egiten du (Gonzalez abizenarekin ezin ondo egin euskaraz antza). Bigarrena, azkoitiarra, izen eta abizen euskaldunak eta euskaraz ederto moldatzen da. Eta abar (Tafallako euskaldun bat aurkezten dute eta Erribera kanta jarri, ai ama).

Topikoak, estereotipoak … barra-barra. Goierri ikurrinaduna, Bilbo inguruak espainol, gaizki egiten dutenak (zuzentasunari ere egin behar diogu aurre inoiz), Gonzalezek txarto, azkoitiarrak ondo, … Errealitatea eraldatzeko errealitatea bera irudikatzen dutenak zalantzan jartzea ezinbestekoa da, eta kasu honetan, aurrerapauso gutxi, aniztasun gutxi eta topikoak zientoka. Ai ama!