Ongizatea

2014-10-09  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Euskararen biziberritzea ongizatearekin lotu behar da. Hori dio behintzat Eñaut Apaolazak Bat aldizkariaren 90. zenbakian. Berarekin bat nator, gauza bera uste dut nik aspalditxotik. Baina zelan zehaztu hori? Zelan eman horri edukia?

Zelan ikusarazi pertsona bati euskaraz hobeto biziko dela? Zelan ikusarazi enpresa bateko ugazabari euskarak balio erantsia duela? Zelan ikusarazi beste hainbati euskarak ekar ditzakeen abantailak?

Galdera horietarako erantzunak izan badira, han-hemenka (luze joko luke horiekin tematzea oraintxe). Baina erantzun horiek sendotu eta ongarrituko duten ebidentziak gutxi dira, bakan-bakanak dira, eskasak dira. Eta, gainera, erantzun horiek helarazteko ere erresonantzia-kutxak sorgortuak ditugu, baldin baditugu.

Aztarnak

2014-10-06  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Urriaren 11n Derion izango da Topaeguna. Tximintxekook antolatu dugu eguna Topagunearekin batera. Egunaz gozatzeko aukera asko dago: umegunea, kanposantuko bisita, erromeria, kontzertuak, bazkaria, berbak erein, … Baina goizean ere hausnarketarako aukera egongo da. 9 euskara elkartek hartuko dute parte euren esperientzia batekin. Aberatsa izango da.

Hori amaituta, Zaida Fernandez etorriko zaigu Aztarnak zer den aurkeztera. Mugimendu feministak bultzatuta, aurrera eraman da Aztarnak Bizkaiko zenbait herritan (Basauri, Ondarroa, Ermua). Eta zer demontre da?

Aztarnak dira emakumeentzako garrantzitsuak diren tokian tokiko espazioak (sinbolikoak zein fisikoak) eta uneak. Mapa batean batzen dira herriko gune eta une garrantzitsuak. Eta mapa horrek hirigintzan interbentzioak egiteko aukera ematen du (ibilbideak, plakak jarri leku zehatzetan, …)

Ez al litzateke interesgarria herri bateko euskaldunok (euskalgintza?) utzi ditugun aztarnak mapara eta herrira ekartzea?

Gure mingainetan dago!

2014-10-02  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Feminista, gay eta lesbianei ikasi genien gorputza borroka-eremua dela. Bourdieu-k ere adierazi zuen eguneroko hizkuntza-praktikak borroka-eremua direla. Berri Txarrak taldekoek ere zarata artean esan zuten honakoa: gudu-zelai bihurtzen denean norbera irabaztea zer da? zer galera? Horiek guztiak irabiagailuan sartu, eta mingaina borroka-eremua dela esaten dut nik.

Uda aurretik, Gure Esku Dago-k mobilizazio irudimentsu eta ilusio-piztailea egin zuen. Askok hartu genuen parte irribarrea ahoan. Eta mingaina zorrotz. Derioko nire autobusean euskara izan zen nagusi (eta hori nobedadea da gurean!).

Gure Esku Dago-k bertute asko (izan) ditu. Baita hizkuntza alorrean aplikatu daitezkeenak ere. Izan ere, zer legek arautzen du koadrillan erabili behar dudan hizkuntza? Zer arauk debekatzen dit lehen berba euskaraz egitea dendan? Zer delitu egiten dut bikotekidearekin euskaraz arituz?

Orain arte baino gehiago baliatu behar ditugu hiztunok izan ditzakegun askatasun-eremuak, ezta? Gure mingainetan dago!

Azatzak 95: Puntueus

2014-09-29  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Urteetako lanak eman ditu fruituak. Gure komunitateak badu interneten aritzeko berezko kantxa, berezko zelaia. Eta aprobetxatu behar dugu.

Ekainean aitzindari batzuek abiatu zuten puntueus. Eta orain abiarazte fasean dabiltza. Urtea amaitu aurretik, 2.000 domeinu kudeatu nahi dituzte. Kopuruak kopuru, euskarak eta bere garapenak izan behar du oinarri, izan behar du ongarri. Eta edukiz bete .eus domeinu horiek guztiak: euskarazko edukiz bete, beti ere.

Bide batezko euskalgintza

2014-09-25  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Aurrekoan Mikel Zalbidek sortutako kontzeptu honi egin nion bisita. Gogoratuko dut hark zer zioen:

Euskal etnokultura (hizkuntza barne) gainbehera datorrela jakinik, baina galdera hori eragozteko berariazko asmorik gabe, etnokultura horri bizirik eusteko lagungarri gertatzen diren ekintzak bideratzea.

Hau da, asmoei baino emaitzei begira ari da Zalbide. XIX. mende amaierako Iparraldeko euskalgintzari begira ari da Zalbide. Baina gaurkora ekarri liteke bere definizioa. Ezta?

Eta galderak egiten hasita, ez al da garrantzitsuagoa bide batezko euskalgintza berariazko euskalgintza baino? Ez al da eraginkorragoa? Izan ere, hizkuntza komunitate handiek hauen bidez lantzen dute euren hizkuntza (inoiz entzun al dugu gaztelaniazko komunikabideek gaztelaniadunen hizkuntza komunitatea trinkotu nahi dutela?).

Lantzean behin, burura etortzen zaizkidan burutazio arraroak baino ez dira …

Zer da euskalgintza?

2014-09-22  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Hitz eta pitz erabiltzen dugu euskalgintza berba. Inor gutxi ausartu da, ordea, euskalgintza horri definizioa ematen. Hiztegietan-eta, euskara eta, oro har, euskal kulturaren aldeko jarduera gisa hartzen da euskalgintza.

Mikel Zalbide ibili da berba horren peskizan. Bi euskalgintza mota bereizten ditu berak: berariazko euskalgintza eta bide batezko euskalgintza. Lehenengoak euskalgintzaren adiera normalari egiten dio kuku eta berak honela definitzen du:

soziokulturalki autorregulatzeko eta belaunez belaun transmititzeko indar faltaz euskal etnokultura (hizkuntza barne) gainbehera datorrela ikusirik, erabat galtzeko arriskua uste izanik eta halakorik nahi ez delarik, etnokultura horri bizirik eusteko giza artean deliberatuki egindako saio multzoa.

Bigarrenari honako adierarekin egiten dio jaramon Mikel Zalbidek:

Euskal etnokultura (hizkuntza barne) gainbehera datorrela jakinik, baina galdera hori eragozteko berariazko asmorik gabe, etnokultura horri bizirik eusteko lagungarri gertatzen diren ekintzak bideratzea.

Azken aldian, euskalgintza ezaugarritzeko beste bi adjektibo batu zaizkio: euskalgintza soziala eta euskalgintza instituzionala. Hau da, erakundeek garatzen duten euskalgintza lana (instituzionala) eta besteek garatzen dutena (herri mugimenduak izan, enpresak izan edo herri partaidetzazko enpresak izan). Batzuek, hala ere, ez dute onartzen euskalgintza instituzionala izan daitekeenik.

Zalbideren bereizketara itzuliz, nire ustez bide batezko euskalgintza bultzatu beharko litzateke, sustatu, areagotu. Berariazko euskalgintzak duen garrantzia ahaztu barik.

Ametsak ereingo ditugu

2014-09-16  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Urriaren 11n Derion izango da Topaeguna. Buru belarri gabiltza antolaketa lanetan eta egun itxurosoa egingo dugulakoan nago.

Topaegunaren barruan ekintza berezi batzuk izango dira. Horien artean, Berbak erein deitu duguna. Eta zer da?

Goizean, harrera ekitaldiaren baitan, euskaltzaleon berbak eta ametsak erein nahi ditugu Derioko lurretan. Horretarako Euskal Herriko euskaltzale elkarte guztien berbak/hitzak jaso nahi genituzke, ondorengo galderari erantzunez:

“Nolakoa nahi duzu euskararen egoera zure herrian 15 urte barru?“

(Erantzunaren ondoan, herriaren izena jarri)

Ekitaldian, jasotako amets eta berba guztiak ereingo ditugu, 15 urte barruko TopaEgunean (Derion egitea aurreikusi da) berriro ere atera eta ametsak zein neurritan bete diren ikusteko.

Berbak ekitaldira ekarri edo aurrez bidali daitezke, gutunean edo e-posta bidez:

Gutunak: Euskaltzaleen Topagunera (Landako elkartegia. Landako etorbidea 4, 103. bulegoa. 48200 Durango)

E-postak: info@topagunea.org

Azatzak 94: Zurriolako Antzerki eskola

2014-09-15  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Harrobiak behar ditu euskarak. Harrobiak behar ditu euskal kulturgintzak ere. Eta antzerki alorrean, harrobirik bada, Zurriolako antzerki eskola dugu horietako bat.

Ia 200 gaztez osatutako antzerki eskola dago Donostian. Eskolatik bertatik aktore ezagunak atera dira, euskaraz lan egin dutenak. Euskarak ere behar ditu olgeta guneak, ondo pasatzeko guneak eta lana euskaraz egingo duten gazteen prestakuntza antolatzea. Eta hori guztia, bere xumetasunean, egiten du Zurriolako antzerki eskolak. Segi dezala indartsu!

Anorexia linguistikoa

2014-09-10  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Valentina Formosa soziolinguista galiziarrari honakoa entzun diot berriki (1:12:00tik aurrera): galiziarrek anorexia linguistikoa dute. Hau da, galiziarrek ispiluaren aurreran paratuta, ez dute ikusten euren hizkuntza ikusi behar duten modura. Izan ere, etxetik galiziera dakitenek uste dute txarto egiten dutela, ez dutelako ondo erabiltzen hizkera estandarra. Eta etxetik ez dakartenek ere ez dute ispiluan gauza onik ikusten. Ez dute besteen modura berbarik egiten, falta zaie ahoskera edo hiztegia edo joskera edo …

Anorexikoak dira, beraz, galiziarrak. Autopertzepzioa distortsionatuta dute, hortaz. Ez dute islatzen ispiluan benetan direna, beste gauza bat baizik. Eta lana egin beharko dute autopertzepzio hori aldatzeko, makrotik zein mikrotik.

Eta gurean? Zer nolako irudia ekartzen digu ispiluak? Anorexiko al gaude?

Nazioartekotu

2014-09-08  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Aspaldian (eta krisia dela eta) mila aldiz entzun dugu “gure” enpresak nazioartekotu behar direla. Nazioartera begira jarri, alegia. Kanpoko antiojuak zorroztea, alegia.

Hizkuntza arloan ere, nazioartekotzea gero eta ohikoagoa da. Gurean bi eredu nagusi daude nazioartekotzean: Etxepare institutuak babesten duena eta Garabide elkarteak aurrera daramana. Nazioartekotzea ulertzeko bi modu. Bestelako ekimen batzuk ere badaude (adibidez, hau via @jxamundarain, hark dioen bezala, etxean egiten ez dutena, kanpoan egin nahi dute, enpin!).

Etxepare institutua erakundeek sortutakoa da, Goethe institutua, British Council edo Cervantes institutuaren tankerakoa (aldeak alde). Izan ere, bere helburuak dira gure kulturaren eta hizkuntzaren enbaxadore izatea, kanpoan euskal sortzaileak ezagutzera emateko eta euskara bera hedatzeko.

Garabide, ordea, gobernuz kanpoko erakundea da. Garapena du helburu, baina ez garapen asistentziala. Izan ere, herri gabetuekin konpartitu nahi du gurean dagoen esperientzia zati bat: euren berbetan, “bere nortasunaren bizi-ahalegina eta horretarako garabideen esperientzia” konpartitu gura du.

Bi eredu nazioartekotzerako. Bi eredu, talkan ez dauden bi eredu. Hala ere, batek besteak baino gehiago ukitzen dit bihotza …