Tximintxok

2013-12-19  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Orain dela 10 urte, Derion batzuok euskaldun modura genuen hizkuntza esperientzia liseritu, arrazionalizatu, barneratu genuen. Eta, gero, esperientzia hori aldatzeko, kolektiboki auto-antolatu. Hizkuntza komunitatearen nukleo sinbolikoa egituratzea genuen helburu. Horretarako, alor batzuetan geneuzkan (eta ditugun) ezberdintasunak alboratu eta dinamika ez alderdikoia aurrera eraman dugu. Community fostering plangintzari oratu diogu hasieratik: funtzioak eskuratu, gertukotik abiatu, erabilera ardatz, …

Paperean ondo geratzen den arren, nukleo sinbolikoaren egituratzean aurrerapausoak egin arren, ezin da esan helburua goitik behera bete dugun. Oraindik bide luzea geratzen da egiteko, luze-luzea, baina orain arteko bidaia merezi izan du, ondo merezi ere. Pertsonalki ez ezik, herri dinamika pizteari begira ere ekarpen garrantzitsuak egin ditu Tximintxek hamar urteotan.

Potentziala eta potentzia (Hiztunpolisa pilulak 5)

2013-12-18  //  Sailkatu gabea  //  4 iruzkin

Corpusaren osaketan ez dago euskararen problematika sozialaren iturria. Baina hiztunen berba-gorputzari lotutako sintomak badira gaitzaren parte.

Gure hizkuntzaren espresio potentziala ahula denik ez nuke esango. Euskararen potentzia mihiartean ahula dela bai, esan liteke. Potentzialean ez da ahula. Mingainetan ahula da, kolore gutxikoa. Mingainen potentzian da makala. Eta likidoaren zati bat hortik ari gara galtzen hiztun-hautuetan.

Azatzak 77: Zarauzko Kopla Txapelketa

2013-12-16  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Bertsolaritzaren meza nagusia atzo izan zen. Eta oraindik ajea itzela dakar horrek. Bihotzak sentimenez bete zizkiguten atzo zortzi bertsolariek. Baina azatzetan txapelketa txikiagoei leku egitea ere gustatzen zaigu. Eta horregatik bertsoarekin zerikusia duen, baina txapelketa nagusia ez den zerbaitekin nator gaurkoan.

Zarauzko Kopla Txapelketa urtero egiten da, ametsen fabrikan, Putzuzulon. Aurtengoa abenduaren 20an izango da. Zintzarriaren bila hainbat bertsolari ibiliko dira nor baino nor.

Txapelketa freskoa, arina, bizia, txinpartaduna, umoretsua nahi izanez gero, ez galdu Zarauzko saio hau. Ez zaizue damutuko!

Eskolan (Hiztunpolisa pilulak 4)

2013-12-12  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Euskaldun koherente eta gaitu izateak gaur eta hemen ahalegina eskatzen du. Eta hurrengo belaunaldian ahalegina eskatuko du. Horregatik, ez da zentzu onekoa hamazortzi urteko euskaldun batek, eskola ibilbidea bukatuta, matematikako, fisikako, historiako eta gizarte alorreko ehunka teoria jakitea, eta hizkuntzen dinamikari buruzko abc-a ez jakitea, bere bizitzan eragin handikoa izango den hizkuntza-desoreka baten biziko denean.

Komunitate boteretzea

2013-12-11  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Aurrekoan deskubritu nuen kontzeptu hau: community empowerment. Gurean erabilgarri izan daitekeelakoan euskaratu ditut labur-labur kontzeptu honen gainekoak. Informazio gehiago nahi duenak hemen dauka eskura hainbat liburu gaiari buruz.

Zer da? Komunitateko kideek euren bizitzen hainbat alorren gaineko kontrola areagotzeko prozesua.

Zer ulertzen dugu komunitateaz? Komunitatea jende talde bat da. Normalean gune batean kokatuta dago (ez dauka zertan). Interes, kezka edo nortasun komunak izan behar dituzte pertsonek komunitatea osatzeko. Tokikoak izan daitezke, nazionalak edo nazioartekoak.

Zer da boteretzea? Komunitateko kideek euren bizitzen gaineko faktore eta erabakien kontrola areagotzeko prozesua da. Prozesu honetan kideek euren aktibo eta gaitasunak areagotzen dituzte. Komunitatea garatzetik harago doa, parte hartzea areagotzetik harago doa. Boterearen gaineko negoziazioa dakar ezinbestean boteretzeak: pertsona batzuk (komunitateko kideak) boteretu dira, beste batzuek boterea galduko duten neurri berean.

Zelan egiten da boteretzea? Komunitateak eurak bakarrik boteretu ahal dira: ezin du kanpoko inork boteretu. Besteek katalizatu, lagundu edo erraztu dezakete prozesua, baina besterik ez.

Izkiriaturik aurkitu ditudan ene artikuluak (IX)

2013-12-09  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Azaroa eta abendua hilabete oparoak izan ohi dira, liburugintzan zein musikagintzan behinik behin. Soziolinguistika artikuluetan ere halakoxeak izan dira. Bilduma pertsonaleko hainbat artikulu batu ditut:

– Ruben Sanchezek “Euskal Herriaren mugak” izenekoa plazaratu du eta arnasguneetan bizi direnei adorea eman (edo): http://www.argia.com/blogak/ruben-sanchez/2013/11/06/euskararen-herriaren-mugak/

– Eneko Bidegainek hausnarketa polita egin du gai beraren haritik: Anitz gara http://paperekoa.berria.info/iritzia/2013-11-15/005/003/anitz_gara.htm

– Leire Narbaizak euskararen egunerako hausnarketa interesgarria plazaratu zuen: http://eibar.org/blogak/leire/mundiala

– Gure portaerak ikusgai edo ikusezin bihurtzen gaituela ohartarazi ziguten Telp tailerrekoek: http://telptailerrak.com/?p=827

– Jasone Aldekoari elkarrizketa ezin interesgarriago egin zion Onintza Iruretak Argian: http://www.argia.com/argia-astekaria/2393/jasone-aldekoa

– Nick Gardner-i ere egin diote elkarrizketa mamitsua zuzeukoek: http://zuzeu.com/2013/12/04/nick-gardner-autoflagelazioa-gustatzen-ote-zaigun-galdetu-zidaten/

– Tribuaren berbak saio gomendagarria da. Euskara eta publizitatea uztartzen duen saioa eman zuten. Eta hari horretatik tiraka Lander Arretxeak kronika ederra ondu: http://www.argia.com/blogak/lander-arretxea/2013/12/05/publizitatea-eta-gainera-euskaraz/

Pentsua (Hiztunpolisa 3)

2013-12-05  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Granjan ematen zaie euskara, eskola-pentsuan. Horretan urteekin lorpen handia izan dugu: gure pentsuak beste pentsuen antza eta maila du granjarako.

Granjaren lau hormetatik aterata, bigantxak belarri nahi.

Belarra bestelakoa nagusi.

Eta bestelako belarra nahiago.

Eta gure belarrak zaporea arazo.

Tribuaren berbak

2013-12-03  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Gure tribuaren berbak, gure komunitatearen eleak. Blog honetan bada izkiriaturik aurkitu ditudan ene artikuluak izeneko ataltxoa. Tribuaren berbak dira eginda aurkitu ditudan nire telebista saioak.

Arina da saioa, positiboa, zerbait ikasten duzu beti (euskaltegiaren berbaren jatorria nik ez nekien, adibidez), labur egiten da. Eszenaratzea ere ezberdina da, originala izatea kasu honetan erraza ez izan arren. Euskarari buruzko programa arina egitea ez da erraza. Gaiari buruz asko dakigunok ere asetzen gaitu saioak, eta hori ere ez da samurra.

Gainera, internet bidezko komunikazioa ederto ari dira egiten. Nahieran daude orain arte emandako saioak. Eta, horrez gain, saioaren hurrengo egunean blogeratzen dituzte edukiak. Eredugarria zinez.

Lehen hiru saioen ostean, nire ustez, ederrak dira irakaskuntzan erabiltzeko, ederrak helduen euskalduntzerako, ederrak unibertsitaterako, ederrak euskaldunen hausnarketarako. Tribuaren berbek gidatuko gaituzte aurrerantzean ere, komunitatearen eleek. Berben bidexkatik jarrai dezagun aurrera, umorez eta burua tente.

Azatzak 76: Idazkurleak

2013-12-02  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Bilbon, urrian, Idazkurleak sortzen ikastaroa antolatu zuen Euskal Idazleen Elkarteak eta parte hartu nuen. Harkaitz Cano izan genuen gidari idazmen eta irakurmenaren arteko ikastaroan. Idazketa eta irakurketa uste baino hurbilago daudelako.

Izan ere, XXI. mendeko idazlea ekologista da, beste leku batzuetan dagoena hartu, nahastu eta produktu berriak sortzen ditu. Eta irakurtzean denok gure buruan idatzi egiten dugu, denok gure buruan birsortu egiten dugu istorioa. Denok gara idazkurleak!

Idazle eta irakurle rolak apurtzen dituen ikastaroa izan da. Irakurleok sortzera deitu egiten gaituen ikastaroa. Zaletasuna sortu, errotu eta hedatu nahi duen ikastaroa. Ea leku gehiagotan egiten den. 

Kanposantuek zelan egiten digute berba?

2013-11-28  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Aikor aldizkarian honako artikulu hau argitaratu didate:

Udan Bernardo Penabade galiziarrarekin egoteko aukera izan nuen. Bernar­do Lugoko kostaldean bizi da, Marinha izeneko eskualdean. Bera institutuko irakaslea da eta interbentzio soziolinguistiko oso interesgarria ari da garatzen: Bu­rela eredua (edo Linguaviva).
Euren asmoa da galizieraren arrastoak egunerokoan aurkitzea. Horretarako, ikertu dituzte auzokideen komunitateko aktak, notarietako agiriak, komertzioetako paisaia eta fakturak, ezkontza-agiriak… Baina, ikerketa hilerrietan hasi zu­ten eta hor dago garatuen.
Ikerketaren helburu nagusia galizieraren alde egon litekeen sare soziala sortzea da. Horretarako, dokumentu horiek aztertu bai, baina batez ere dokumentu horiek egin dituztenak bilatzen dituzte.
Horren harira, Bernardok eskatu zi­dan Euskal Herriko hilerri batzuk behatzeko, bere ikerketa balidatu ahal izateko asmoz. Eta horretan aritu gara Eider Pal­mou eta biok Txorierriko bost hilerri na­gusietan: Sondika, Derio (Bilbokoa ez, Deriokoa, eliza ondoan dagoena), Zamu­dio, Lezama eta Larrabetzun.

Emaitzak argigarriak izan dira. Gali­zian baino gehiagotan ikusten dira gu­rean euskarazko hilarriak. Behintzat, az­tertu ditugun bost herrietan. Eta kontuan hartu behar da Galizian oso herri galizieradunetan ere behatu dela.
Baina gatozen Txorierrira. Larrabe­tzun daude euskarazko hilarri gehien Txorierrin. Hilarri guztien % 67 dago euskaraz Larrabetzuko kanposantuan (171 hilarri). Gainera, 2000. urtetik aurrerako gehienak euskaraz daude.

Lezaman, baina, hilarrien % 34 dago euskaraz (94 hilarri). Derion % 16 (64 hilarri), Zamudion % 11 (48 hilarri) eta Son­dikan % 7 (34 hilarri).

Iñaki Peñak ere behaketa egin du Eus­kal Herriko hilerri batean. Lesakako kanposantu berrian. Han hilarrien % 44 dau­de euskaraz (28 hilarri).