Leihotik ihesi
root@apen:/# echo "blog hau Ez da teknologia albistegi bat"

Adi, hacker, aktibista digital eta teknologiaren zale amorratuak! Aurtengo Hackmeeting-a leku berezi batean ospatuko da: Gaztañon, Euskal Herrian. Markatu zuen egutegietan irailaren 26, 27, 28 eta 29a, elkarrekin ikasteko, lankidetzan aritzeko eta, batez ere, eraikuntza kolektiborako lau egun bizi datozelako.

Ez dakizula zer den Hackmeeting-a? Hackmeeting-a urtero antolatzen den topaketa autogestionatua da, eta teknologian, zibersegurtasunean, software librean, kontrakultura teknologikoan eta oro har hacker kulturan interesa duten pertsonak biltzen ditu. Ezagutzak, tailerrak, hitzaldiak, eztabaidak eta proiektuak trukatzeko gunea ere bada, teknologiaren erabilera kritikoa eta sortzailea sustatzeko. Han, komunitate hacktibista ideiak partekatzeko eta askatasuna eta burujabetza teknologikoa sustatzeko tresnak eraikitzeko elkartzen da.

Topaketa honetan, beste hainbatetan bezala, tailer teknikoak, eztabaida filosofikoak eta kultur jarduerak proposatuko dira. Besteak beste, segurtasuna eta pribatutasun digitala, informazio pertsonala eta kolektiboa babesteko tresnak eskainiz; software librea eta autogestioa, erabiltzaileek kontrolatutako teknologia libreen erabilera sustatuz; hacktibismoa, teknologia aldaketa sozial eta politikorako tresna gisa erabiliz; eta ZZE kultura (Zuk zeuk egin), hardwarearen fabrikaziotik hasi eta sare komunitarioen sorkuntzaraino.

Hackmeeting-ean parte hartzea librea eta doakoa da, baina parte hartuko dugun guztiok nola edo hala laguntzea espero da, bakoitzak ahal duen neurrian. Dela tailer bat antolatuz, dela janaria prestatuz, dela logistikarekin lagunduz. Jarduera baterako ideia bat baduzu edo edozein zereginetan lagundu nahi baduzu, ez izan zalantzarik eta eman paseotxo bat hackmeeting-eko wiki-tik, proposamena egiteko eta koordinatzeko.

Hackmeeting-ean parte hartzen duten guztiei ostatua hartzeko eta bertan bazkaltzeko aukera eskainiko zaie, esperientzia erosoa eta atsegina ziurtatuz eta hackmeeting-aren ezaugarri den komunitate- eta lankidetza-espiritua indartuz.

Azkenik, ez dut aipatu gabe utzi nahi, Hackmeeting-aren egoitza gisa Gaztaño aukeratzea ez dela kasualitatea. Gaztaño auzo borrokalaria, erresistentziaren eta autonomiaren sinbolo garrantzitsu bat izan baita urteetan zehar Euskal Herrian. Bere historia eta kultura oinarri hartuta, beti erakutsi du bere komunitatearen ahalduntzearen aldeko apustua, eta balore hauek guztiz errotuta daude filosofia hacktibistan ere.

Gaztañon ikusiko dugu elkar! Ekarri zure ideiak, zure energia eta zure hacker espiritua komunitatearekin bat etorkizun teknopolitiko askeagoak eraikitzeko!

Santiago Pedraz Auzitegi Nazionaleko epaileak Telegramen blokeoa atzera botatzea erabaki du. Gutxienez norbaitek Telegram zer den, zer funtzio betetzen duen eta zertarako erabil daitekeen azaltzen duen txostena prestatzen dion arte. Eta gaizki esaka aritu nahi duen batek esan dezake hori nik neuk ateratako ondorioa dela, lehenago idatzi izana justifikatzeko: “Oso ohikoa delako teknologiari buruzko oinarrizko ezagutzarik ez duten pertsonek, teknologiei buruzko erabakiak hartzeko boterea izatea.”

Baina, uste dut dokumentua oso argigarria dela:

Eta orain unea da dena positiboan jartzeko.

Badirudi oraingoz behintzat ez dutela Telegram blokeatuko. Baina, nire ustez, urrats bat harago joan behar dugu eta ikasitakoen gogoeta egin. Burkide (eta lagun) batekin izandako mezu-truke batean oinarriturik, ikasi ditugun zazpi gauza zerrendatuko ditut:

1. Zerbitzari zentral baten menpe dagoen berehalako mezularitzako aplikazio bat blokeatzea posible dela ikasi dugu. Eta ez bakarrik posible dela, baita agindu hori pertsona batek betearaz dezakeela, nahiz eta horrek atzean zer dakarren jakin ez.
2. Ikasi dugu, teknologiak neutralak ez diren eragin sozial eta kultural esanguratsuak izan ditzakeela. Teknologia ikuspegi, aurreiritzi, interes eta balio propioak dituzten gizakiek sortzen, kudeatzen eta arautzen dutelako eta alderdi horiek teknologiaren diseinuan, garapenean eta sozializazioan islatzen direlako.
3. Aplikazio bat blokeatzea edo, gutxienez, blokeoa gauzatzea neurri zail samarra dela ikasi dugu. Gehienetan modu bat edo beste dagoelako blokeoa saihesteko.
4. Alternatibak existitzen direla ikasi dugu. Eta, gaurtik, testuinguru teknologiko dezentralizatuetara jo dezakegula, hala nola Matrix edo XMPP protokoloetara.
5. Ikasi dugu garrantzitsuena gure datuak nori uzten dizkiogun hausnartzea dela.
6. Ikasi dugu, baita ere, ez dagoela, une honetan behintzat, atzoko artikuluan aipatzen nituen beharrei erantzun diezaiekeen plataforma publiko eta gardenik. Dauden apurrak aktibistek kudeatzen dituztela, edo hobeki esanda, hacktibistek. Gehienetan musu-truk.
7. Bukatzeko, ikasi dugu burujabetza teknologikoa beste burujabetzak bezain garrantzitsua dela, bizi dugun gizarte honetan behintzat. Edo beste modu batera esanda, teknologia ez dela neutrala, askotan erabaki teknologikoak, politikoak direlako.

Eta nire iritziak zerbaiterako balio badu, ez da gutxi 72 ordu baino gutxiagotan ikasi duguna.

Asteburu osoa daramagu bi gauzez hitz egiten: Korrikaren beste edizio zoragarri baten amaieraz eta Auzitegi Nazionalak Telegram aplikazioaren blokeoa eskatu izanaz. Utzidazue bigarren honetan arreta jartzen. Eta, behin aipatuta, Korrikako antolatzaileak zoriontzen.

Ongi da. Auzitegi Nazionaleko epaile batek (norbaitek esan dezake: “Epaile batek ez, betiko epaileak!”), ostiralean erabaki zuen Telegram aplikazioaren behin-behineko blokeoa eskatzea Espainiar Estatu osoan. Argudiatuz zenbait enpresek salatu izana Telegramek beraien telebista-programen jabetza-intelektuala urratzea. Hau idazten dudan momentuan, ez dakigu zeintzuk diren Telegram talde horiek eta ez dakigu zeintzuk programen jabetza-intelektuala urratu duen Telegramek. Dirudienez, Telegramek ez dio erantzun epaile horrek eskatutako informazioa emateko egindako eskaerari.

Ez dakigu, ezta ere, berdina eskatuko ote dien ChatGPT-ko garatzaileei.

Aipatzekoa da neurriaren neurrigabea, kontuan hartzen badugu epaileak bere herrialdeko 8.500.000 pertsonatik gora berehalako mezularitzarako egunerokotasunean erabiltzen duen aplikaziorik gabe utzi dezakeela. Eta baita gu, hegoaldeko euskaldunok, ere (bertako herritar derrigorrean garen eñean). Zer esan nahi du honek? Blog sarrera hau irakurtzen ari zaren bitartean, agian ezin duzula Telegram erabili hegoaldean bazaude. Oso ohikoa delako teknologiari buruzko oinarrizko ezagutzarik ez duten pertsonek, teknologiei buruzko erabakiak hartzeko boterea izatea.

Balizko blokeo hori saihesteko, nahikoa da konfiantzazko VPN bat instalatzea edo komunikazioak proxy baten bidez egitea. Behintzat teorian. Baina hori ez da kontua. Hala ere, egia delako neurri horrek, aplikatzen bada, arazo asko ekarriko dizkiela aplikazio horren mende dauden pertsonei eta taldeei. Euskal Herriko milaka talderengan pentsatzen ari naiz, hauteskunde-kanpainan dauden alderdi politikoengan, RT irakurriz informatu nahi duten pertsonengan, bezeroekin komunikatzeko erabiltzen duten autonomoengan… eta abar luze batengan.

Eta neurria ezartzen bada, zein da bidea? Jakina, ez dela zure militanteei Whatsappera alde egitera gonbidatzea, zure Telegram kanal hori azken ordutan egon daitekeelako (hitzez-hitz: “[…] Parece que este canal de Telegram tiene las horas contadas. Nos seguimos viendo en Whatsapp.”). Guzti honek balio behar digu jakiteko etorkizunean ahalegin guztia egin behar dugula 1) erabiltzen duten pertsonen beharrizanetan zentratuko diren, komunikazio komunitario eta espazio teknologikoki burujabeak eraikitzen, eta 2) espazio teknologiko horiek deszentralizatuak izatea bermatzen, zerbitzari bat eroriz gero, gainontzekoak erabiltzen jarraitu ahal izateko. Gauza gehiago gehitu beharko genizkieke. Hala nola, erabiltzailearen pribatutasuna errespetatzea, muturretik-muturrera zifratzeko aukera defektuz izatea, edo horien kudeaketa enpresen mende ez egotea.

Baina momentuz, lehen biekin konformatuko naiz.

Eta, hala ere, oso kontziente naiz milaka eta milaka taldek berehalako konponbidea behar dutela, neurria aplikatuko bada. Gaur bertan. Ez bihar, ez etzi. Beno, hiru irtenbide ikusten ditut: 1) Telegramekiko mendekotasuna erabatekoa bada, VPN bat jartzea, Espainiako Estatutik kanpo dagoena (Riseup gomendatzen dizuet eta dohaintzak onartzen dituztela gogorarazten dizuet). 2) Matrix-en oinarritutako berehalako mezularitza-sistema batera pasatzea, deszentralizatua baita. Eta, 3) bigarrena egiteko aukerarik ez baduzue, behin-behinean, Signal erabiltzea.

Azkenik, gustatuko litzaidake aipatzea oso kezkatuta nagoela azken orduetan han eta hemen agertu diren Telegrameko proxy-ak nork administratzen dituen jakin gabe erabiltzea erabaki duten pertsona horiengatik. Mesedez, ez egin horrelakorik (irakurri hari hau). Telegramek ez ditu bere mezuak muturretik-muturrera zifratzen, txat pribatuetan eskuz gaitzen ez bada behintzat (inola ere ez talde bat bada). Beraz, ez dakigu proxy-aren administratzaileak zer sarbide-maila izango duen gure mezuetara. Mesedez, ez erabili horrelako proxy-rik, administratzen duen pertsona zuon konfiantza osokoa ez bada.

Eta espero dezagun Kataluniako Alderdi Piratak aipatzen dituen bide legal eta politikoek fruituak ematea.

Bitartean, zifratu dena eta ez joan Whatsappera.

Azken egunetan hainbeste jende Mastodonen lurreratu izana eta denbora luze batez bisitan etorri gabe egon direnak Mastodonera itzuli direla ikusteak, eta idazteko hainbeste denbora alfer eramateak, Mastodoni buruz hitz egitera bultzatu naute.

Egia esan, aste hauek apur bat kaotikoak izan dira Mastodonen instantziak administratzen eta moderatzen ditugun pertsonentzat. Instantzia horietako asko behartuta egon gara erregistro berrien onarpena gelditzera edo erregistro-formularioetan eskaerak hobeto kudeatzen lagundutzen diguten sistemak ezartzera. Twitterretik etorritako erabiltzaile berrien uholdeak eraginda. Mastodon.eus-en kasuan, ongien ezagutzen dudana, erregistro-formularioan galdera bat sartu behar izan dugu. Honela dio galderak: «Zergatik elkartu nahi duzu?». Erantzunetan oinarrituta, alta berriak onartzen edo ukatzen ditugu. Atzo, ostirala, zenbait doiketa egin behar izan genituen zerbitzariaren konfigurazioan, lan-ilarak pilatzen ari zirelako. Nolanahi ere, zerbitzariak ezin hobeto eutsi zion, baina horren meritua, esan gabe doa, Admin erabiltzailearena da.

Hala ere, esan bezala, Mastodoneko beste instantzia batzuek izen emate formularioak itxi behar izan zituzten, ezin zietelako aurre egin erregistro berriei maila teknikoan, moderazio mailan edo bietan. Badira iristen zaizkien jakinarazpen guztiak irakurri ere ezin dituzten administratzaileak.

Eta hori, berez, alde handia da Twitterrekiko.

Interneten dena doakoa dela pentsatzeko obsesioa dugu. Errealitatea, ordea, oso bestelakoa bada ere. Mastodon instantzia bati eusteko, gutxienez, honako hauek behar dira: instantzia muntatzeko zerbitzari bat, berau elikatzeko argindarra, mantentzen eta eguneratzen duen arduradun bat eta moderatzen duen pertsona bat. Egia esan, instantzia askoren kasuan, rol horiek guztiak pertsona berak estaltzen ditu. Baita horiek suposatzen dituzten gastu guztiak ere.

Aurreratu dizuedan bezala, instantziak gehienak pertsona partikularren borondatearen bidez mantentzen dira eta pertsona horiek beraien denbora eta ilusioa jartzen dituzte proiektu horietan. Euskal Herrian eskura ditugun bi instantzien kasuan (mastodon.jalgi.eus eta mastodon.eus), berauek finantziatzeko modu desberdinak daudela esango nuke. Hala ere, ez dut mastodon.jalgi.eus nola kudeatzen duten azaltzeko adina ezagutzen (nahiz eta badakidan Izarkomek kudeatzen duela), beraz, mastodon.eus-en jarriko dut arreta. Mastodon.eus komunitatearen atzean hainbat talde eta norbanako gaude: Azkue Fundazioa, PuntuEUS Fundazioa, iametza, Talaios Koop., Dinahosting eta Laborategia.eus. 2018ko azaroan aurkeztu genuen proiektua eta ordutik online gaude. Proiektu sendoa da. Elkarlanean oinarritzen den egitura mota hori, oso urrun dago multinazional baten estrukturatik. Batzuk zerbitzaria eskuragarri egoteaz arduratzen dira, zerbitzaria beti online eta eguneratuta mantentzeaz, beste batzuk komunitatearen moderazioaz eta batzuk fronte guztietan daude… Bertolt Brechtek esan zuen bezala, ezinbestekoak dira.

Honekin guztiarekin ez dut esan nahi Mastodon osatzen duen sarea ekilibrio prekario perfektu batean dagoenik (gezurretan aritzea ere ez litzatekeena, bestalde). Esan nahi dut, Mastodonen instantzia horien guztien atzean, pertsona gaudela, gehien-gehienak borondatez, eta horrek dakartzan gastu guztiekin, gure denbora, ahalegina eta dirua eskaintzen dugunak komunitate digital bat sortzeko. Maila politikoan burujabetza teknologikoan sinisten dugulako.

Twitter milaka langile, nahiz eta gero eta gutxiago izan, dituen sare sozial bat moderatzen duen algoritmoa da eta sistemarekiko desadostasuna podcast batean porro bat errez frogatzen dela uste duen aberats libertizida exzentriko bat.

Gu, hobeto saretu beharko ginatekeela uste badut ere, elkarlaguntza sareak gara. Twitterrekiko ezta antzik ere.

Errealitate bat da pandemiak aldatu egiten dituela ez bakarrik teknologia erabiltzeko moduak eta harekin dugun harremana, baita haietan ditugun jokabideak ere. Ez dut jokabideei buruz denbora luzez hitz egingo, ez bainaiz gai sentitzen, baina gustatuko litzaidake esatea gero eta desatseginagoak garela sare sozialetan. Ikusi besterik ez dago Ceutan migratzaile bat besarkatzen zuen Gurutze Gorriko neskaren kontua ixtea behartu duten miserableen ekintzak. Egongo da esango didanik: “Ai, Dabid! Nolakoak zareten lehen mundukoak, zuen arazo txikiekin existitzen ez diren mendiak sortzen”. Eta akaso arrazoia izango du, baina lehen mundutik idaztea dagokit, teknologia ardatz duen blog baten.

Gaur artikulu pertsonalago batekin nator.

Bada, mastodon.eus sortu genuenean, Twitterretik ateratzeko beharra sentitu nuen, eta hala egin nuen. Ezabatu nituen nire aurreko txio guztiak, ezabatu nuen aplikazioa mugikorretik eta urtebete inguru eman nuen Twitter irakurtzen, asko jota, urtean bitan edo hirutan. Beti ordenagailutik. Denbora horretan ez nuen mikroblogintza esparru horretan gehiegi hitz egiteko beharrik sentitu, ezta pertsona askorekin elkarreragiteko beharrik ere.

Baina pandemia iritsi zen. Eta Twitterren egunero sartzen hasi nintzen. Eta egunkariak egunero, behin baino gehiagotan, irakurtzen nituen. Eta albisteak irensten nituen. Eta irakurtzen ari nintzen albiste horiek aztertzeko oso denbora gutxi neukan. Eta iritziak osatu behar nituen, batzuetan erabat polarizatuak, oso denbora-tarte laburretan. Eta ibaiak nola publizitateak hala egin zidan. Gainezka.

Twitterri dagokionez, hasieran ordenagailutik konektatzen nintzen eta Nitter izeneko software libre bat erabiliz. Ondoren, Twitterreko lotura bat egin nuen nire telefono mugikorraren pantaila nagusian, aplikazioa instalatu gabe. Hurrengo urratsa, noizean behin txio bat edo beste idaztea izan zen, tarteka idazten ari nintzen artikuluen loturekin. Ondoren, aplikazioa instalatu nuen, baina jakinarazpenak isildu nituen, nahi dudanean sartzeko, ez Twitterrek sartu beharko nukeela pentsatzen duenean. Eta puntu horretan nago orain. Inori axola ez zaizkion gauzak idazten ditut, eta, kasurik onenean, irakurri eta pare bat ordura ahaztuko direnak. Jakinarazpenak desgaituta.

Joan den astean jakin nuen euskaraz idatzitako asteko txio onenen zerrendan nengoela.

Eta orduantxe konturatu nintzen porrot egin dudala, neurri batean, Twitterreko irteeran. Eta nahi dudanean eta nahi dudan bezala itzultzea erabaki dut. Whatsapp instalatzeko beharrari eskinazoa eman diot eta horrekin kontsolatu beharko naiz, baina ez da erraza izan. Horrelako erabakiak hartzen dituzunean, zure bizitzako egun guzti-guztietan justifikatu behar dituzulako. Barkamen eske edo.

Eta Twitterren dagoen publizitate kopuruarekin flipatzen jarraitzen dut.

Nik nahiago dut Internet herritarra, pertsonetan oinarrituko dena, ez enpresetan. Nik nahiago dut, aberastasun guztia dozena bat enpresa teknologikotan biltzen duen gizarte digitala feudalismotik alde egiteko gaitasuna izango balu. Burujabetza teknologikoa eta software librea sustatzeaz gain, pentsamendu kritikoa eta balio askatzaileak ere sustatuko dituen gizarte digitala. Pertsona eta kolektibo asko gara espazio hori osatzeko asmotan guretik onena ematen ari garenak. Web pertosna.pertsona. Hemen utziko dizkizuet Munduko Gizarte Foroaren harira Latinoamerikako pertsonen ahotik egin zituzten aurkezpen eta hausnarketa interesgarri batzuk. Zenbat ikasi behar dugun Latinoamerikatik!

Guk ere horrelako erakunde bat behar dugu Euskal Herrian. Aktibistok osatua. Baina, bitartean, badirudi irrikaz nagoela noizean behin publizitatea bazkaltzeko.