Euskarari aiherkunde

Atalak: Euskara, Mikrofaxismoak

Batzuek ez dute oraindik onartu euskara, batik bat Nafarroan. Hemengoa babesten eta bultzatzen dutela errepikatu arren, behin eta berriro erabiltzaileen hizkuntza eskubideak ukatzen dituzte, gehien bat, eskubideak gizabanakoenak direlakoan, konturatzeke haiek bertze eskubide kolektiboak ontzat ematen dituztela egunero. Museotan gustuko dute euskara, ez, ordea, karrikan edo komunikabideetan. Beirazko kutxa batean gorde nahiko lukete, itxita, isilpean, eder baina mutu.

Europako txoko honetan Frantzisko Xabierkoa goraipatzen dute eta bere gaztelura erromeri jendetsuak egiten dira urtero, propaganda zaratatsuz, baina euskalduna zela eta bizkaiera bere ama hizkuntza zela ezkutatzen dute, badaezpada ere. Eliza asko, nafartasun gehiegi eta euskara gutxi, eliteen artean, plastikozko kultura postmoderno eta amnesikoan, non sozialdemokratak, eskuindarrak eta ultrak elebakartasunez harro agertzen diren.

Arlo honetan Miguel Sánchez-Ostiz idazleak kezkatzeko pasadizoa kontatu digu Con las cartas marcadas liburuan. Iraganeko ezkertiartasun baskistaren defendatzaile batzuk euskararen kontra idaztera igaro ziren bat-batean. Hasieran amorruz euskararen alde, beraien jarrera aldatu zen erabat, euskara mintzatzen eta zabaltzen zen heinean. Orduan, gaztelera ikurtzat hartu zuten eta euskararen kontra argitaratzea erabaki zuten. Hala erran zion batek: “Euskararen aurkako artikuluren bat izkiriatuko dudala uste dut”. Harrituta, gaizki entzun zuelakoan, Sánchez-Ostizek erantzuna eman zion: “Horri buruz izanen da”. Eta bertzearen ihardespena, serio-serio: “Ez, ez, horren aurka”.

Urrats honetara helduta, arazorik larriena ez da elebakartasuna, baizik eta euskaldunon bakardadea. Hemengoa ez da kulturarik ezaren arazo bat, demokraziaren gabezia baizik. Euskara ikasteko metodorik hoberena ez datza ez hiztegi astunetan, ez gramatika korapilatsutan, baizik eta demokraziaren zentzu berrian, baina hori da eremu honetan frankismotik hona falta zaiguna. Askotan gorrotatzen dutena ez da euskara, demokraziaren hizkuntza bera baizik –la haine de la démocratie, dio Jacques Rancière filosofoak–. Bernard Etxepare bizirik balego, gorroto eta aiherkunde barik, euskaraz eta erdaraz kantatuko luke: “Demokrazia, jalgi hadi plazara, jalgi hadi mundura!”.