Gabriel Arestiren kontzentrazio-kanpoetan

Atalak: Gabriel Aresti, Mikrofaxismoak

Arrazoia dute: porlanaren abiadura handiko hedapenak badu zerikusia bizimoduak eta hizkuntzak suntsitzearekin. Suntsiketa honetan ez gara ez euskaldunak, ez erdaldunak, ez ezer, liberalismo eta berdinkeriaren artean jaiotako arima kristau-sozialdemokratak gure gorputzak inbaditu dituenetik, hiritarkeriaren Habermas Sozietate Anonimoan bizi garenetik. Kontzientzia liberal aurrerakoiaren ahotsak diosku: “Egia ezagutuko duzue, eta egiak libre egingo zaituzte”. Baina ez da egia: Pirinioetako alde honetan jendea hiltzen da hilero, astero, egunero, titaniozko eta porlanezko egi hipermodernizatuen artean, abiadura handiko faltsukeria salatu ezinean.

Azterketa soziologikoetatik eta ikerketa politologikoetatik at, aspaldian, 1972an, Gabriel Arestik iragarri zuen, poltsiko-pankrazia dela bide, gure klaseak eta gure kasta-sistemaren faltsukeria salatuz. Sistema honen graduak hauexek dira:

1- Deitura erdaldundun euskaldun berria, baldin eta Axular, Leizarraga eta Oihenarteren liburuak irakurtzen eta konprenitzen kapaz bada, eta baldin Lévi-Straussen liburuak buruz badakizki, eta judu-zale amorratua bada.

2- Deitura euskaldundun euskaldun berria, baldin lehen kastaren gainerako kondizioak konplitzen baditu. Hau, Lévi-Straussen liburuak buruz jakin gabe, Marx eta Engelsenak irakurri baditu, azken gradua klasifikatutako da.

3- Gainerako euskaldunak, baina Marx eta Engels irakurri eta konprenitu gabekoak.

4- Gainerako aberatsak.

5- Euskaldun baserritarra, honako bi kondizio hauek konplitzen baldin baditu: simaurra eta gorotza laudatu behar ditu, eta leitzen eta eskribitzen jakin behar ez du (euskaraz, behintzat; erdaraz ez dio inporta). Lehen kondizioa betetzen ez badu: hurrengo gradura iraganen da.

6- Nekazaritzatik industriara bere bizi-bidea aldatu duen euskaldun baserritarra, baina bakarrik aberastu baldin ez bada; bestela hirugarren kastan klasifikatuko da.

7- Euskara galdutako baserritar enkartatu, arabar eta nafarrak.

8- Aljeriatik eta Marokotik etorritako pioiak.

9- Gaztelatik, Andaluziatik eta Galiziatik etorritako obreroak.

10- Pailardak.

11- Bugreak eta malguak.

12- Inpotenteak eta bukaninistak.

13- Ijitoak eta Navalcerrado del Carnero Castradon jaioak.

14- Malgizon Arestiar.

Lehen lau kastek klase bikaina osatzen dute, Gabriel Arestiren aburuz. Hurrengo hiruek bigarren mailako klasea. Zortzigarrenetik hamahirugarrenera, klase filipikoak izaten dira, Arestiren terminologian.

Idazle bilbotarrak salatutako kasta-sisteman klase bikain honek eskubide guztiak izaten ditu, eta obligaziorik berriz bat ere ez. Honakoak dira klase bikainari emandako eskubideak, hitzez hitz:

– Otarrainak eta lanpernak jatea, xanpaina eta whiskia edatea eta montediosak erretzea, haiei bakarrik zaie zilegi.

– Sopelako eta Bakioko txaletek haien jabetzakoak izaten segituko dute. Berdin yateak eta fabrikak. Eta gogo-girlak. Eta zerbitzuko neskameak. Eta caddyak. Eta eskeko pobreak. Eta eskeko fraideak. Eta meza emateko fraideak. Eta aita priora. Eta goardiana. Eta aita goardianaren izeba Jaxinta, oraindik baserrian bizi dena. Eta yateko marinela. Eta marinelaren amaginarrebaren konfesorea, apaiz zahar eta beneragarri hori, hain miope bera, sotana bakarra daukana. Aita Santuaren entziklikak irakurtzeko antiojuak erosteko dirurik aski oraindik ezin irabazi ukan duena. Hitz batean, kristau-herri guztia eta Kristo bera. Zeren jabetza pribatua sakratua da, eta Legezko ez-dakit-zenbatgarren manamenduak (dotrina erdi ahazturik dugu), hala baitiotsue: “Ez diguzue lapurtuko, guk zuei lapurtu dizueguna” (edo holako zerbait).

Bikaina izaten ez den bigarren klaseak hurrengo aukera eta baimenak izaten ditu, idazle bilbotarrari jarraiki:

– Bigarren klasekoek lan egiteko eskubidea ukanen dute, eta emanen zaien alokairu apurragatik ez protestatzeko obligazioa. Mutil onak baldin badira, urbanizatu gabeko auzuneetako lau koartoko etxesketan bizi izatea permitituko zaie; gerra handirik ematen ez badute, haien umeak hamalau urterekin lanean hasi arte eskola batera joatea utziko zaie (badakizue, leitzen eta izkiriatzen, lau erregelak justu-justu, erlijioa eta formazio politikoa), eta poluzio sozialaren kontrako gerra santuan soldadu-kide borogatiak gertatzen baldin badira, igandero footballera joatean izanen zaie zilegi.

Hirugarren klaseaz hurrengo atala diosku Gabriel Arestik:

– Klase filipikoek gure sozietatea poluitzen dute. Poluzio sozial honen kontra, kontzentrazio-kanpoetan sartuko dira, lan bortxatuetara. Nola lur santurik merezituko ez duten, haien hilotzekin xaboia fabrikatuko da.

Gabriel Arestik sailkapen hau idatzi zuenetik gauzak ez dira gehiegi aldatu, abiadura handiagoz egiten badira ere. Apika hirugarren klasekoen artean zerrenda luzatu behar dugu, eta hiritar gehiago sartu: lesbianak, emakume jipoitu eta bortxatuak, gainerako emakume guztiak, unibertsitarioak diren eta ez diren gazteak, errumaniarrak, handituz doan prekariego edota proletalgo osoa, langabetuak eta etxegabetuak, Miren Peña bezalakoak. Kontzentrazio-esparruek ez dute etenik, harrizko herri arestiar honetan, non ofizialki pobrezia ez den euskalduna. Hemendik gutxira “(por)lanak libre egingo zaituzte” ikurritza jarriko dute Zumalakarregiren atearen gainean.