Suntsipen sortzailea Antropozenoan edo Kapitalozenoan

Atalak: Ekonomia, Faxismoa, Komuna

Krisialdi hirukoitz batean bizi gara, baina ez saltzen diguten “krisian”. Hiru krisi ditugu batera gainean: hasieran, krisi ekonomikoa, munduko kapitalismoak erakutsi eta zabaldu duena, Amerikako Estatu Batuetatik Txinara. Fase hau agerikoa izan da 2007tik hona, gezur ofizialez aparte. Gero, alderdi eta estatuetatik haratago, bigarren krisia dugu: politikoa. Hemen koka ditzakegu gure elkarbizitzan –arrazaz, generoaz, klaseaz baliatuz– krisi ekonomikoak deuseztatu eta deuseztatuko dituen ikuskerak eta bizimoduak. Horretarako gure erakundeak ez daude ez antolatuta, ez prestatuta (aintzat hartu behar dugu “lapur banden etika” inposatu dela politikan). Ohiko erregimenaren tresnak eta baliabideak ustelduko dira, ezbairik gabe: horri dagokionez pentsatzen duguna baino ustelduagoa izanen da emaitza. Oraindik ez gara honetaz jabetu, eta gainera ez dakigu zehatz noraino helduko den: Europan barna iratxo bat dabil, deportazioena, sarraski isilena, aurpegi gizatiarreko faxismoarena. Eta bukaeran, hirugarren krisia dugu: antropologikoa. Dagoeneko ez gara Holozenoan bizi, Antropozenoan baizik, gure planeta aldatu eta gaixotu baitugu, Fukushimatik klima-aldaketa antropogenikora. Datu bat besterik ez: azken hiru hamarkadotan, txolarre guztien %63 desagertu da Europan, Pasoliniren garaian Italiako ipurtargiak itzali ziren modura. Lurrak muga ekosistemikoak dauzka, eta, dirudienez, muga batzuk gainditu ditugu gure planetan, jakin gabe eraldaketak eta ondorioak ez zaizkigula progresio aritmetiko batean etorriko, baizik eta era geometrikoan edo esponentzialean.

Egia erran, Jainkoa erail ondoren, espezie bakartia gara Antropozenoan edo Kapitalozenoan, Donna Harawayren termino bat erabiltzearren. Bitartean, Guy Deborden Ikuskizunaren Gizarte patriarkalean bizi gara, Europako kultur hiriburua ospatuz, turismoari begira, La Méduse almadia edo traineru honetan, non nihilismoa eta kapitalismoa bat etorri diren, irudi bilakaturiko kapitala baizik ez baita gaurko espektakulua. Dena salgai dago, eta gauza guztiak merkantzia bihurtu direnez, alegia, diruaren bidez gauza guztiek balio berbera dutenez, bukaeran ez dute ezer balio. Garai batean Joseph A. Schumpeter ekonomialariak kapitalismoaren berrikuntza “suntsipen sortzailea” gisa azaldu eta zedarritu zuen. Antza denez, gaur bere ametsa gure amesgaiztoan eraldatu da. Gure lana, gure kultura, gure berba, gure bizimodua, gure ekosistemak eraldaketa honen parte dira egun, baina bereziak garelakoan gaude oraindik.

* Oharra: Erreportaje baterako Berria egunkaritik galdetu zidaten zein zen nire iritzia “Gauzen amaiera” gaiaren inguruan (lan erabilgarri eta interesgarria karrikaratu zuen Edu Lartzangurenek honetaz). Aurreko lerro eta ideiak dira nire erantzun osoa.