Sozialista eskuindarrak, faxistak, nazionalista erreakzionarioak (Joan Comorera gogoan)

Atalak: Faxismoa, Trantsizioaren Kultura

Joan Coromera i Solé ekintzaile eta politikaria Partit Socialista Unificat de Catalunya (PSUC) edo Kataluniako Alderdi Sozialista Bateratuaren sortzaileenetako bat izan zen 1936an. Hasieratik argi eta garbi utzi zuen nazio-auzia sozialismoari, langileriari eta nekazalgoari lotuta zegoela. 1958an Espainiako frankismoaren kartzela batean hil baino lehen, auzi hori komunismotik jorratu zuen, Marx, Lenin eta Stalin direla medio. 1948an idatzitako “Carta oberta de Joan Comorera a Reis Bertral, dirigent d’Estat Català” testutik hartutako pasarte luze bat euskaratu dut, non erakusten digun noraino heldu zen bere hausnarketa politikoa gai honetan. Hiru dira oztopoak gutun ireki horretan: sozialista eskuindarrak, faxistak eta nazionalista erreakzionarioak. Nehoiz baino gehiago gogorarazi behar da Kataluniako sozialismo/komunismoaren ekarpen historiko hau, egun ideia politikoak nahasten eta aizuntzen direnean:

“Ez da egia, sozialista eskuindarrek, faxistek eta politikari espekulatzaile nazionalistek esaten duten eran, langile klasea nazioan alienatuta dagoenik, langile klasearen interesa nazio-interesarekin bateraezina denik, arazo nazionala burgesiaren esku-hartze erreakzionarioa denik. Gezur oiesa da, zientziaren aurkakoa, historiaren aurkakoa. Langile klaseak eta, horrekin bat, bere abangoardiako destakamentuak, PSUC alderdiak, Marx, Lenin eta Stalinen printzipio iraultzaileak bere egin dituzte. Eskarmentua dela bide, egiaztatu dute «bertze bat zanpatzen duen herria ez dela askea», Urriko Iraultza sozialistatik ikasi du «arazo nazionala ezin dela Iraultza proletarioaren arazo orokorretik banandu», langile klasea internazionalismo proletarioaren jardute kontsekuentearen bidez tranpa nazionalista burgesetatik askatzen dela. Gizakiak gizakia esplotatzea desegin dadin borrokatzen du langile klaseak, eta badaki hori ez dela eskuragarria izango, herri batek bertze herri bat zapaltzea mantendu gura badu aldi berean. Hortaz langile klasearen garaipenak automatikoki nazio-garaipena esan nahi du. Langile klasearentzat auzi nazionala ez da espekulaziorako merkantzia. Iraultza demokratikoaren oinarrizko arazo multzoaren zati behinen bat da. Hortaz, kasu bakoitzean, krisialdi historikoa larria izanik ere, langile klaseak ezin du zalantzarik egin, ez du atzera joko, ez du printzipiorik traizionatuko langile klaseak desegin eta ordeztu behar duen klasearekiko konjurazio baten truke, langile klaseak desegin behar duen estatua zerbitzatzearen alde, horren hondakinen gainean bere estatu propioa, proletarioen eta herri masaren estatua eraiki behar duenean.

Langile klaseak, argi dago, nazio-auziari buruzko ikuskera propioa dauka, nazionalismo burges erreakzionarioaren aurkako ikuskera, bateraezina. Guk teoria nazional stalindarrean dihardugu: esplotazio kapitalista deuseztatzeko borrokatik ezin da arazo nazionala banandu; herrien autodeterminazio-eskubidea ez da alienagarria; nazioa, bere eskubidearen jardute demokratikoan, estatu bananduan eralda daiteke, estatu batekin edo bestearekin bat etor daiteke, historian barna esku hartu duen estatuarekin federa daiteke, eta era askean adierazitako borondate nazional horrekiko errespetua nahitaezkoa da; herri guztiak eskubidetan berdinak dira, eta herri aurreratuenek herri atzeratuei laguntza emateko betebeharra dute, azken hauek maila berera irits daitezen; eskubidetan berdinak diren herrien batasun askeak nazio-zapalkuntzaren aukera oro desagerrarazten du, nazioa humanitatearen zerbitzura jartzen du, eta herrien anai-arrebatasunezko elkarbizitza bermatzen du, baita bizitza baketsuaren, ongizate aurrerakorraren eta egiazko askatasunaren eraikuntza ere”.

Ezin argiago, Joan Comoreraren azterketa gogoan eduki behar dugu gaur, irailak 11, eta etorkizuneko errepublika orotan.

Iturria

Comorera, Joan: “Carta oberta de Joan Comorera a Reis Bertral, dirigent d’Estat Català”, in Antologia, a cura de Miquel Caminal Badia, Edicions de la Magrana, Bartzelona, 1987, 474-489.