Karl Polanyi 1934an: faxismoa bat dator kapitalismoarekin

Atalak: Ekonomia, Faxismoa

Liberalismoaren propagandaren aurka baieztatu behar da “kapitalismoa ala faxismoa” hautatzea tranpa bat dela. Karl Polanyi ekonomialariak ezin hobeto azaldu zuen faxismoa bat datorrela kapitalismoarekin. Hori dela eta, benetako erabakia ez da “faxismoa ala kapitalismoa”, baizik eta “demokrazia ala kapitalismoa”, edota “sozialismoa ala faxismoa”, demokraziaren bide naturala sozialismoa delako. Honela argudiatu eta laburtu zuen Polanyik zehaztasun osoz 1934an New Britain aldizkarian:

“Joan den astean terminologia marxista berritutik faxismoa zedarritzen saiatu ginen. Emaitza hurrengo tesietan gauzatu zen:

Demokraziaren eta kapitalismoaren arteko elkarrezintasunetik sortzen da faxismoa jendarte industrial guztiz garatuan.

Langile-klasearen eraginaren tresna bilakatzen ohi da demokrazia. Kapitalismoa esparrua da non ekoizpena jabeen autoritate soilaren menpean geratzen den. Itopuntu bat halabeharrezkoa da.

Supituki, funtzio politiko eta ekonomikoen korapilo dohakabeak jendartea zemaitzeari ekin dio.

Ekonomian interferentzia politikoa eta politikan interferentzia ekonomikoa arau bilakatu dira. Funtzioen perbertsio honek guztion segurtasun politikoaren eta bizi-maila ekonomikoen galera dakar.

Demokraziak desagertu behar du, ala kapitalismoak. Kapitalismoa ukitu gabe uzten duen itopuntuaren konponbidea da faxismoa.

Beste konponbidea sozialismoa da. Kapitalismoa desagertzen ari da, demokraziak badarrai.

Esfera ekonomikoan demokraziaren luzapena da sozialismoa. Hortaz, berez funtzionala da. Faxismoa kontrakoa da. Faxismoak funtzio politiko, ekonomiko eta kulturalen zirkuitulaburra dakar jabe berekoien talde gobernatzaile ñimiño batean. Halako jendartea ezingo da epe luzera existitu”.