Cervantesen ehortzuloak hobi komun baten antza du

Atalak: Cervantes, Faxismoa, Gerra, Julia Otxoa, Miguel Sánchez-Ostiz

Dena errana dugun arren, hitzak falta zaizkigu oraindik. Urteak igaro ziren, minak aldatu, zauriak orbainetan eraldatu, krimenak balentriak bilakatu, klase boteredunek beraien erregimena sortu zituzten, eta gorpuak izenik gabeko hobietan dautza. Hau guztia dela eta, hitzak inoiz baino beharrezkoagoak dira. Hauek memoria sostengatzen dute, isiltasunak apurtzen dituzte eta estimuak irmotzen dituzte.

Duela hilabete gutxi barreiatu zuten teknika sofistikatuenekin Madrilen, Las Trinitarias komentuko zoruetan, gorpu bat bilatzen zutela, beso ezker herbaldua, bi arkabuz-zauri bularrean eta sei hortz baino ez zituen 70 urteko gorpua. Eskura dauden datuen arabera, hilkutxa txiki batean sartua izan behar du, abitu frantziskotar eta egurrezko gurutzefikaz apaindua. Bere gorpuzkien egoerak hebaindu eta hauskorra izan behar du, gorpu hau XVII. mendeko hasieran desagertu baitzen. Hala eta guztiz ere, Madrilgo udalak 100.000 euroko partida promestu du ahalegin hauetan.

Handik ehunka kilometrora, Donostian, Euskal Herriko Unibertsitateak antolatutako uda ikastaro bat bete zen, Josu Chuecak zuzendua, non bertze gorputz desagertu, fusilatu, orbandu, bortxatu, asasinatu batzuez mintzatu baitzen. Hauetako batzuk aurkituak izan dira. Bertze batzuk, ordea, izenik gabeko lekutan dautza, abitu erlijiosorik gabe, hilarririk ez, oroitarririk ezean, lur ezezagunetan. Han Miguel Sánchez-Ostiz idazleak gorpu eta gorputz eskarmentatu horiek oroitu zituen, isilpean edo laidoka erregimenaren pisua jaso zutenak, senide eta lagunek pairatutako bidegabekeria eta ignominia sortuz. Uztailaren 18 hartatik gorpuak lurperatuta ahalkeizunean ditugu, hobi komun eta amildegi sakonetan, Julia Otxoa olerkari eta Ricardo Ugarte eskultorearen begirada hunkituaren aurrean Aranzadi Zientzia Elkarteak Urbasako sima batean aurkitu zituenak bezala.

Madrilgo erakundeek Lepantoko besomotzaren gorpuzkiak bilatzen dituzten bitartean, bertze gorpuek ahaztuta segitzen dute, zitalkeria eta eskarnio gisa, demokrazia amnesikoan, sentimenduen diktaduran, bukatu ez den gerra batean. Eta krimenaren menpean hobia haitzulo batean aurkitu zuen gizon haren alabasoak, Juliak, poema labur baina sendo bat utzi digu, Cervantesen mintzairan: “Nire herriko politikaren errealitatea ohituratik urrundutako hizkuntzarekin aipatzea, adibidez auzitegiko medikuen hizkuntza espezializatuarekin”. Auzitegiko medikuntzaren eta kriminologiaren hizkuntzan izanik ere, lotsaizunaren kartografiatik haratago, hitzek memoria sostengatzen dute, isiltasunak apurtzen dituzte eta estimu komunak irmotzen dituzte.