Mihiluzeren ondarea (2): Zazpikiak

Atalak: Hedabideak, Umorea

”Zazpiak Batman”ekook (Asisko Urmenetak, Antton Olariagak eta hirurok) ”Euskararekin dibertitzeko manerak” hitzaldia prestatu genuenean, ataltxo bat eskaini genien itzulpen xelebreei. Denok ezagutzen genituen klasiko batzuetatik abiatu ginen: ”Autobusak bihar eta berandu” (Mañana y tarde), ”Tren azpikogonak” (Combinaciones de trenes), ”Lekatxozko izozkia” (Helado de vainilla) edo ”Bigarren landarea” (segunda planta). Ezagun hauei, han-hemenka jasoak genituen beste batzuk erantsi genizkien. Atal haren arrakasta sekulakoa izan zen eta hurrrengo hitzaldietan ez zen itzulpen xelebrerik falta izan.

Mihiluzeren lehen proiektuan atal berezia osatu zuten itzulpen hauek. Ordurako”perlak” biltzen hasiak ginen eta jasota mordoxka genuen. Eta oso itzulpen urduri eta bihurriak zirenez, eta lehen denboraldian zazpinaka erakusten genituenez, ”Zazpikiak” izena jarri genien.

Sekula ez genuen pentsatuko, ordea, ikusleek hainbeste bidaliko zizkigutenik, ez halako ”maila” izango zutenik! Ez da zazpikirik jaso ez dugun egunik egon. Milaka jaso ditugu eta horietatik barregarrienak, sinestezinenak edo ”gag” baterako aukera eskaini digutenak erakutsi ditugu. Munduan zehar euskararen antza zuten edo euskaraz idatzi zeuden kartelak ere iritsi zaizkigu.

Zazpikiak atalaren helburua, hizkuntzarekin egiten diren aldrebeskeria horiekin barre egitea izan da. Bide batez, hizkuntzaren erabilera zabarra eta erakunde askoren utzikeria salatuz eta ahal zen guztietan berauek alda zitzaten bultzatuz, nahiz eta lan hori ez dugun zuzenean gure gain hartu, horretarako daudelako beste erakunde batzuk: Euskara Zerbitzuak, Elebide, Behatokia, etab. Hori bai, itzulpen okerra zuzendu dutela jakin dugunetan, telebistaz erakutsi eta zoriondu egin ditugu.

Gure beldurrik handiena hauxe baitzen: euskaraz idaztera animatzen diren norbanakoak ikaratzea, akatsen bat egingo duten beldurrez. Horixe zen, hain zuzen ere, nahi ez genuena. Horregatik, norbanakoek eskuz eginiko borondateko oneko itzulpenak ez ditugu erakutsi (sekulako astakeriak ez baziren, behintzat), eta guk geuk edo telebistak eginikoak erakutsi egin izan ditugu, akatsak denok egiten ditugula azalduz. Hauxe izan da gure mezua: akatsak egitea normala da, dabilenari gertatzen zaio. Baina hortik, erakunde eta enpresa handiek astakeriak egin eta ez zuzentzera, alde handia dago.

Normalean Zazpikiak itzuli egin ditugu (gehienetan gaztelaniara eta gutxi batzuetan frantsesera edo bietara), bestela, ikusle arruntak ez lituzkeelako ulertuko edo “gag”a ez lukeelako harrapatuko.

Zazpikien atala laburra izan da, ez baikenuen nahi atal honek lehiaketa eten zezan. Bide batez, gainera, lehen fasetik bigarrenerako bihurgunean kokatu genuen, aldaketa markatzeko.  

Bestelako erabilerei begira, Zazpikiak elementu egokia izan daitezke eskoletan edo euskaltegietan lantzeko. Ikasleek, beren herrian gaizki idatzita dauden idazkiak bildu ditzakete argazki bidez. Era horretan, jakingo dute zeintzuk dauden gaizki eta zentzuk ondo, askotan ondo dauden idazkiak okertzat hartzen baitira. Klaseetan, zuzendu egin daitezke, eta norberak “egokitasunaren” irizpidetik abiatuta nola idatziko lituzkeen erabaki. Nola jarriko  zenuke zuk euskaraz menu hori? galdetu liteke eta euskara mota desberdinez eztabaidatu, erabilitako euskararen egokitasunaz, tab… Ondoren, zerrenda hori Euskara Zerbitzura bidal dezakete edo ikasleek beraiek, kanpaina baten bidez, ondo idatzita eskaini.

Istoriak ere asmatu daitezke. Guk egiten genuen bezala, istorio barregarri laburrak sortu itzulpen horien inguruan. Edo asmatu zer gertatuko litzaioke ingelesez eta euskaraz bakarrik dakien pertsona bati Euskal Herrian, idatzi horiek irakurriko balitu. Australian jaiotako eta gurasoak euskaldunak dituen Begoña Etxebarriaren pertsonaia erabil daiteke horretarako.

Tokian tokiko hedabideek ere sor ditzakete bere ataltxoak. Umorerako baliagarriak dira eta herritarren artean itzulpenak nola egin behar diren, eta itzultzaile automatikoak edo hiztegiak nola ez diren erabili behar jakinarazteko aitzakia egokia izan daitezke.

Eta hemendik aurrera, Mihiluzen erakutsiko ezingo ditugunez, bidali Zazpikiak edo Sustatura, edo http://www.flickr.com/groups/euzkaras/pool/ web gunera, edo zure herriko aldizkarira.

Eta artikulua amaitutakoan, Biba Mihiluze! programan erakutsi genuen bildumaz gozatu!