Sanchez Carrionen eta bizitasun etnolinguistikoaren teorien arteko berdintasunak eta ezberdintasunak

Atalak: Sailkatu gabea

Hauxe da Hiznet-eko ariketen artean lehena. Txepetx eta bizitasun etonolinguistikoaren arteko antzeko eta ezberdintasunak. Apur bat astuna, baina tira.

Lehenik eta behin,
ezberdintasunei erreparatuko diet eta geroxeago berdintasunei. Dena den,
bizitasun etnolinguistikoari dagokionez, kontuan hartuko dudan teoria izango da
Harwood, Giles eta Bourshin-ek 1994an ondutakoa. Beraz, beste ezer esan barik
ariketari ekingo diot.

Lehenengo ezberdintasuna
izango litzateke teoria bakoitzak zer helburu daukan. Sanchez Carrionen teoria
bereziki pentsatua dago hizkuntza gutxiagotuak geroratzeko, hizkuntza
gutxiagotu horiek berreskuratzeko teoria izango litzateke. Bizitasun
etnolinguistikaren teoria, ordea, ez dago berariaz hizkuntza gutxiagotuak
geroratzeko pentsatua. Dena den, bizitasun etnolinguistikoaren teoria oso
baliagarria izan daiteke hizkuntza gutxiagotuak biziberritzeko. Txepetxen
teoriaren helburu nagusia hizkuntzen arteko elkar bizitza orekatua lortzea da.
Bizitasun etnolinguistikoaren teoriak, berriz, ez du horren inguruan ezer
aipatzen, bere helburua da hizkuntza komunitate batek duen kohesio indarra
behatzea eta neurtzea.

Bigarren ezberdintasuna
teoria bakoitzak duen hedadura izango litzateke. Bizitasun etnolinguistikaren
teoria hizkuntza gutxiagotuen egoerari buruzko diagnosi egokia egiteko
baligarria da. Sanchez Carrionen teoria, aldiz, hortik baino aurrerago doa.
Diagnostikoa egiteaz aparte (diagnostikoa bera ez du ematen, baina diagnostikoa
egiteko baliagarriak izan daitezke bere teoriaren hainbat ideia, adibidez,
galera eta normalizazio bilakabideen eskema), Txepetxek hizkuntzak geroratzeko
pauso zehatzak ere ematen dizkigu. Beraz, alde honetatik Txepetxen teoria
osatuagoa da bestea baino, konponbide posibleak ere ematen dituelako. Dena den,
bizitasun etnolinguistikoaren arabera egindako diagnostikoa bestea baino
osatuagoa izan daiteke, nahiz eta gero konponbide zehatzik ez eman.

Hirugarren ezberdintasuna
izango litzateke teoria bakoitza zer esparrutik eginda dagoen. Bi teoriek
disziplinartekotasuna aldarrikatzen dute, baina bata zein bestearen egileak
esparru ezberdinetatik datoz eta hori nabarmentzen da teorien joan-etorrian.
Bizitasun etnolinguistikoaren egileak gizarte psikologiatik datoz eta zientzia
horren konteptu asko barneratuta daude aipatutako teorian. Adibide batzuk ematearren,
hizkuntza portaera, hizkuntza jarrerak, identitatea, … Sanchez Carrion,
ostera, hizkuntzalaritzatik datorren egilea dugu, baina bere teoriari gehitu
dizkio zientzia askoren ekarpenak: soziologia, gizarte psikologia,
antropologia, … Hala ere, hizkuntzalaritzak indar handia du bere teorian,
baina ez agian gizarte psikologiak bizitasun etnolinguistikoan duen beste.

Behin ezberdintasun
nagusiei erreparatuta (beste hamaika daudela jakinda ere), jarraian
berdintasunei erreparatuko diet.

Lehenengo berdintasuna
hurrengoa izango litzateke: bi teoriak soziolinguistikaren eremu zabalean
kokatutako teoriak izango lirateke eta, gainera, biak oso baliagarriak izan
daitezkeela, hizkuntza komunitate bakoitzak dituen ñabardurak gora behera,
hizkuntza gutxiagotuak berreskuratzeko. Horrezaz aparte, eta berdintasun
zehatza izan ez arren, biak bateragarriak izan daitezkeela uste dut. Teoria bat
aplikatzeak ez du baztertzen bestearen aplikazioa; aitzitik, biak batera
aplikatzeko moduko teoriak izan daitezke.

Bigarren berdintasuna
izango litzateke teoria bientzat euren azterketa unitatea hizkuntza komunitatea
dela. Sanchez Carrionen teorian elementu garrantzitsuena bere azterketa osoa
egiteko hizkuntza komunitatea da. Gainera, berak esaten duen moduan edozein
hizkuntza berreskuratzeko abiapuntua behe-behetik hasi beharra dago. Eta beheko
mailan dagoen unitate hori hizkuntza komunitatea da. Bizitasun etnolinguistikoa
aztertzeko behar-beharrezkoa da hizkuntza komunitatea aztertzea, horixe baita
bizitasun etnolinguistikoa izango duena. Norbanakoek ezin dute bizitasun
etnolinguistikorik izan eurek bakarrik, komunitate baten babesa beharrezkoa
dute hori garatzeko.

Hirugarren berdintasuna
izango litzateke teoria biek identiteari ematen dioten garrantzia. Txepetxen
teorian identitateak berebiziko garrantzia du. Bere hizkuntzen funtzioen
teoriaren arabera, lehenengo funtzioa identitatearena da, hiztun guztiek euren
identitatea kanporatzeko hizkuntza behar dutelako. Bizitasun
etnolinguistikoaren teorian ere identitateak garrantzi handia du, identitateak
markatuko baitu komunitate batek bizitasun etnolinguistiko handiagoa izango
duen ala ez. Elementu erabakiorra izango da identitatea bizitasuna neurtu ahal
izateko.

Laugarren
bedintasuna izango litzateke  teoria
biek psikologiatik datozen beste zenbait kontzepturi ematen dioten garrantzia.
Txepetxek aipatzen ditu gutxiagotasun konplexua eta autokonfidantza kontzeptuak
bere teorian eta bi horiek garrantzi handikoak dira haren iritziz,  galerarako zein berreskupenerako. Bizitasun
etnolinguistikoaren teoriak ez ditu bi horiek beren-beregi aipatzen, baina argi
dago bi kontzeptu horiek bizitasun etnolinguistikoa baldintzatzen dutela.