Lehentasunak Derion (hiznet)

Atalak: Sailkatu gabea

UDALERRIAREN EZAUGARRIAK: 

Izena: Derio

Biztanleria: 4.728

Euskaldunen kopurua: 1.321 (%27,9)

Ia euskaldunen kopurua: 1.314 (%27,8)  

Erdaldunen kopurua: 2.093 (%44,3)

Irakaskuntzari dagokionez, ez dago datu
zehatzik matrikulazioari begira. Datu hauek ez diete erreferentziarik egiten
derioztarrei, baizik eta Derion dauden ikastetxeei. Beraz, datuak kontuz
hartzeko modukoak dira. Derion Haur Hezkuntzan, Lehen Hezkuntzan, Derrigorrezko
Bigarren Hezkuntzan eta Batxilerrean D eredua baino ez dago. Lanbide Heziketan,
aldiz, panorama bestelakoa da eta honetan A eredua nagusi da[i]. 

LEHENETSI BEHARREKO HELBURU ESTRATEGIKOA:

Nire iritziz, hiru helburu estrategikoen
artean lehenetsi beharrekoa euskararen ondorengotaratzea litzateke. Euskaldun
kopurua, kasu honetan, ez da beste herri batzuetan bezain txikia, baina, hala
ere, oraindik orain txikia da. Beraz, helburu nagusia euskaldunen kopurura
handitzea izan beharko litzateke. Horretarako, oso esanguratsua da Derion ia
euskaldun direnen kopuru handia. Nire ustez, gure lehentasuna izan beharko
litzateke ia euskaldun diren horiek euskaldun oso bihurtzen ahalegintzea.

Beste alde batetik, euskararen erabilerari ere
arreta berezia eskainiko nioke, batez ere haur eta gazteei dagozkien arloetan.
Kontuan hartu behar da, gaur egun, Derion ez dagoela ez A ez B eredurik. Horrek
ez du esan gura derioztar guztiek D ereduan ikasten dutenik, baina oso gutxi
omen dira Deriotik kanpora ikasten dutenak. Beraz, haur eta gazteei begira,
euskararen ondorengotaratzeari lehentasuna emateak ez du zentzu handirik eta
logikoagoa ematen du euskararen erabilerari lehentasun osoa ematea alor
hauetan. Aintzat hartu behar da, gainera, Derion eskolatik kanpo haur eta gazte
gutxik harremana dutela euskararekin.

BEREZIKI GARATU BEHARREKO ESPARRUA: 

Euskararen ondorengotaratzeari begira eta
Deriok dituen berezitasunak aintzat hartuta, nire iritziz helduen euskalduntze
eta alfabetatzeari eman beharko litzaioke lehentasuna. Helduen euskalduntze eta
alfabetatzeari dagokionez, aipatu behar da Derion 3 euskaltegi daudela:
Txorierriko Udal Euskaltegia, Txorierriko AEK eta Uztarri. Lehenengo biak,
gainera, egoitza nagusia Derion izan arren, eskualde izaerakoak dira.
Euskaltegi hauetan ohiko ikastaroak indartzeaz gain laguntzak gehituz (bekak
direla, ordutegi bereziak direla, …), bestelako eskaintzarik ere egin ahal
dira. Adibidez, oso interesgarria izango litzateke ia euskaldun horiek
euskaldun oso bihurtzeari begira, euskararen erabilera sustatuko duen
egitasmoren bat martxan ipintzea. Azken aldi honetan, Euskal Herriko herri
askotan martxan jarri dira honen moduko proiektuak, izen ezberdinekin bada ere:
mintzalagun, berbabarri, berbatxoko, berbalagun, mintza taldeak, … Proiektu
hauek guztiak aztertuta eta Deriok dituen berezko ezaugarriak kontuan hartuta,
Deriorako propio hautaturiko egitasmoa diseinatu beharko litzateke euskaltegi
guztiekin elkarlanean.

Horretaz gain, familia bidezko transmisioari
ere arreta eskaini behar zaio. Kontuan hartu behar da Derion, gaur egun, gero
eta haur jaiotzen direla. Hori dela eta, oso interesgarria litzateke honi
begira ere plan integral bat diseinatzea, familia bidezko transmisioa
indartzeko asmoz. Plan honek izan ahal dituen ekintzei dagokienez, honako hauek
izan daitezke: guraso taldeak antolatzea, gurasoei ikastaro bereziak ematea
(ipuingintza, haur hizkera, sehaska kantak, …), jaioberriei euskaraz egiteko
kanpainak egitea, haur zaintzaile euskaldunak eskaintzea, …

Nolanahi den ere, haur eta gazteei begira,
ondorengotaratzea baino, erabilera bultzatu beharko litzatekeela idatzi dut
gorago. Beraz, hauei begira bestelako esparruak bultzatu beharko lirateke. Nire
iritziz, Derion irakaskuntzak egiten duen lana ikusita, lan hori osatuko duten
neurriak behar dira, batez ere aisialdian eta kirol arloan. Haur eta gazteek
gero eta denbora gehiago pasatzen dute aisialdi eta kirol ekintza antolatuetan,
eta horietan euskararen erabilera bultzatu beharko litzateke. Horretarako,
herrian dauden kirol eta aisialdi taldeekin hitzarmenak sinatu ahalko lirateke
talde horiek euskalduntzeari begira. Dena den, hori egin baino lehen, bi arlo
hauei begirako egitasmo oso bat egin beharko litzateke, diagnostiko egoki
batetik abiatuta, epeak zehaztuta eta ekintzak xehe-xehe azalduta. 

[i] Datu hauek guztiak
Tximintx euskara elkarteak 2004an argitaraturiko txosten batetik atera ditut:
“Derio, euskarari buruzko datuak ” (Tximintx euskara elkarteak, Derion 2004ko
otsaila, txosten fotokopiatuta).