“Amona zabuan”, Anjel Lertxundi (Hitz
beste saila) Berria 2005eko ekainaren 8a

Artikulu zoragarria, itzela. Eta bertsoak bezala antolatuta. Azken
esaldian errematea. Hona ekarri beharrekoa: «hizkuntzaren
irakaskuntzak, ororen gainetik, hitzaren poza eta lilura transmititu behar
ditu».  

Esaldi horrek
portfolio honetan zeharka baino ukitu ez dudan eremu batera narama. Gizartea
eta irakaskuntza behin eta berriro aipatuak izan dira, baita euren arteko
harreman dialektikoak ere. Bestelako gaiak ere, baina honako hau ez. Eta
garrantzitsua dela uste dut.

Hizkuntzaren
irakaskuntzan nola edo hala dabiltzanek maiz ez dute hauxe kontuan hartzen.
Askotan ezinezkoa da kontuan hartzea, hitzaren lilura transmititzeko gaitasun
linguistiko eskasa dutelako irakasle askok eta askok. Baina daukatenek ere
hizkera zuzenari baino ez diote kasurik egiten, hizkerak duen gatza eta
piperrari uko eginez.

Kasu honetan ere,
beste askotan bezala, irakasleek formazio falta ikaragarria daukate.
Bakoitzak arazo honi aurre egiten dio ahal duen modura. Ez dira konturatu
hizkuntza gutxiagotu bat irakatsi nahi dutela  beste hizkuntza batzuk irakasten diren modura. Eta hori
ezinezkoa da, euskarak dituen arazoak (lexikoa, terminologia, argotak,
estatusa, ahuldadea, …) aintzat hartu barik, ezin du arrakasta handirik izan
hizkuntza horren ikaskuntzak.  

“Zerbait
gertatzen ari da gure artean”, Mikel Azkarate. Lauhaizetara.net webgunetik
ateratakoa, 2005eko apirilaren 6an.

Mikel Azkaratek
artikulu honetan euskal kulturarekin zerikusia duten lau gertaeratik
abiatuta, hausnarketa oso interesgarria egiten du euskal hizkuntza
komunitatearen inguruan.

Artikulu honek,
atzera ere, hezkuntza eta hizkuntza komunitate ahulduen arteko erlazioa mahai
gainean ipintzen du, zeharka bada ere. Izan ere, egileak irakaskuntza ez du
aipatzen bere artikuluan, baina nik lotu egingo dut berak esandakoa
irakaskuntzarekin.

Egilearen
iritziz, euskal hiztun komunitatea ahula da, erreproduzitzeko mekanismoak oso
ahulduta ditu. Nire ustez, hezkuntza elebidunari oztopo eta traba gehienak
hortik datozkio. Izan ere, oso zaila da esanguratsua egitea hizkuntza bat
bere kultura esanguratsua ez bada, ez badu erakarmen indarrik. Eta gaur egun
euskarak ez du erakarmen indarrik, inondik inora eta, are gutxiago, alboan
ditugun bi erdarekin alderatuta.

Hala ere,
hezkuntzari eskatu egin behar zaizkio fruituak, jakina. Baina ezin da
hezkuntzaren lepo gainean zama guztia jarri. Hezkuntzak berebiziko papera du
euskararen normaltzean, baina hezkuntzak bakarrik ezin du, gehiago behar da.
Hezkuntza ez da ziega bakartuetan egiten, gizarte baten baitan baizik. Eta,
dudarik gabe, gizarte horrek hein handi batean gidatzen du hezkuntzaren
nondik norakoa. 

Horregatik, hezkuntza
elebidunak emaitza kaskarragoak lortzen ditu eremu erdaldunetan eremu
euskaldunetan baino. Izan ere, eremu erdaldunetan gizartearen indarra
hezkuntzaren kontrako norabidean mugitzen da eta eremu euskaldunetan, aldiz,
norabide berean doaz, elkarri lagunduaz. Beraz, hezkuntzari eskatu bai, baina
hortik haratago ere jo behar dugu eta gizarteari ere exijitu, hizkuntza
komunitatearen trinkotzearen bidetik, beti ere.

Egileak hizkuntza
komunitatearen trinkotzea jartzen du helburu. Horretaz gain, hiztun komunitateen
arteko oreka ere aipatzen du, hizkuntza ekologia iradokiz. Honen harira,
gogoetatxo bat egin gura nuke. Izan ere, sarritan hizkuntza irakastea
horretara mugatzen dugu, irakaste hutsera alegia. Eta nik uste dut hori baino
gehiago ere badela. Hiztun komunitate gutxitu eta ahul bateko kideak gara
euskaldunok eta maiz hizkuntza irakasterakoan ez gara horretaz kontziente.
Gure ikasleei ere ideia hori helarazi behar diegu, behar bezala landuz,
sistematikoki. Horrez gain, hiztun komunitateen arteko orekaren ideia ere
landu beharrekoa da.

Honekin ez dut
esan gura hezkuntzak lanketa sistematikoarekin hori guztiori konponduko
duenik. Ezta gutxiagorik ere. Hezkuntzak bere mugak ditu, begi bistakoak
direnak, eta ezin du gizartean honen moduko ideiak errotu gizartearen
laguntza barik. Baina hiztun komunitateak honen inguruan ardazten badu bere
diskurtsoa eta hezkuntzak bere ekarpena egiten badu, errazagoa izango da
diskurtso honen gizarteratze prozesua. Diskurtso honekin, nire ustez, gure
jarduera (baita euskalgintzarena ere) sendotua egongo litzateke eta kanpotik
datozkigun erasoei erantzuteko corpus teoriko mardulagoa edukiko genuke.

“Lesakako Udalaren kontrako helegitea
jarri du Behatokiak”, Edurne Elizondo Berria 2005eko maiatzaren 19

Beste artikulu informatibo bat dakart hona. Aurrekoan egin bezala,
artikulutik abiatuz gogoeta orokorrago bat egin gura dut. Beste behin ere,
aipatuko ditut hezkuntza eta gizartearen arteko harremanak (edo tirabirak).
Artikulu honek Behatokiak udal baten
kontrako jarritako helegitearen berri ematen digu. Izan ere, euskal hiztunon
eskubideak urratu direlakoan salaketa jarri du Behatokiak, administrazio
horren lanpostu deialdiaren aurrean.

Gizarteak tira
egiten ez badu, hezkuntza elebidunaren fruituak mugatuak izango dira. Hori da
behin eta berriro azpimarratu nahi dudan ideia portfolio honetan. Kasu
honetan ikusten dugu gizartetik hurren dagoen administrazio batek ez duela
tira egin euskararen aldera (berdin zait helegitea zertan geratzen den, argi
dagoena da Lesakako udalak ez duela bere etxea konpontzetik hasi). Eta hori
larria da.

Euskararen
gizarte indarra hein handi batean administrazioan jokatzen da eta
administrazioen artean gertukoenetan. Irakaskuntzan euskara aurrera doa,
gizarte mugimenduek lan handia egiten dute, baita norbanakoek ere. Baina
beharrezkoa da administrazioaren babesa eta geriza. Bultzada denok batera eta
norabide berean egin behar dugu. Hori da behin eta berriro errepikatu dudana
portfolio honetan.

Euskarazko
hezkuntzak berez ezin du gizarte euskaldunik eraiki. Hezkuntza elebidunik
gabe, ezinezkoa da, baina hezkuntzatik haratago jo behar dugu. Beraz,
hezkuntzari horrenbeste exijitu beharrean, hobe litzateke hezkuntzaren
zereginak zehatz-mehatz finkatzea eta hortik aurreragokoak gizartearen esku
utzi.

Euskaldunon
kontzientziari ere egin gura diot jaramon. Izan ere, euskaldun askok uste du
(gero eta gutxiago, Hezkuntza sailaren txostenaren ondoren) eskolak salbatuko
duela hizkuntza. Eta hori ez da egia. Eskolak ezin du hizkuntza biziberritu.
Gainera, bere eragina gaur egun gero eta murritzagoa da. Horrelako
aurreiritziak zokoratu behar ditugu eta beste bide batzuk urratzen hasi.

“Kontseilua anima a declarar la renta en
euskara”, Imanol Inziarte Gara
2005eko maiatzaren 6a. Lotura Berriarena, hemen.

Beste artikulu
laburra bezain mamitsua. Izan ere, albiste bat baino ez da, baina honen
inguruko hausnarketatxoa egin gurako nuke. Albisteak ez du aparteko
garrantzirik. Kontseiluak
euskaldunak animatzen ditu errenta aitorpena euskaraz egitera.

Baina artikulu
honek gure hiztun komunitatearen ahultasuna berretsi baino ez du egiten.
Imajinatzen al dituzue munduko hizkuntza normaldu batean holako deialdiak?
Ez, ezta? Bada, Euskal Herrian arruntak dira honen moduko deialdiak.

Dena den, eduki
positiboa ere bilatu nahiko nioke artikuluari. Hiztun komunitate ahula bai,
baina dinamikoa ere bai. Izan ere, Euskal Herrian beste inon ez bezala
euskararen aldeko herri mugimendua indartsua dago. Euskal hiztunok gure burua
antolatzeko gaitasuna daukagu, hainbat elkarteren bidez. Eta erakunde horien
bilgunea Kontseilua da.

Hiztun komunitate
ahula daukagun arren, hein berean gure burua artikulatzeko gaitasuna erakutsi
dugu euskaldunok behin eta berriro. Dena den, herri mugimenduen eta
erakundeen arteko lankidetza eta kooperazioa bilatu behar dira etengabe,
horixe baita aurrera egiteko modurik eraginkorrena.

Hezkuntzaren
alorrera ekarriz, argi dago hezkuntza arloan herri mugimenduek ere zeregin
garrantzitsua izan dutela eta dutela euskalduntasunari dagokionez. Izan ere, ikastolak hortxe ditugu
aitzindari hezkuntza elebidunean. Herri mugimendu honek erakusten du euskal
hiztun komunitateak normaltzeko gogoa duela, bizirauteko gogoa, azken finean.
Eta hori, zelan ez, artikulatu behar da, nahitaez.