Zarratuta

2007-07-26  //  Sailkatu gabea  //  2 iruzkin

Gaur hartuko ditut oporrak. Beraz, irailera arte blogean ez dut ezer idatziko. Komentarioak egin ahal dituzue, noski, baina erantzunik ez espero. Portzierto, sustatu efektua nabaritzen da, gaur inoiz baino bisita gehiago izaten ari da bloga, sustatun agertu delako.

The case of basque: past, present and future

2007-07-26  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Liburu
hau iaz argitaratu zuen Soziolinguistika
Klusterrak. Liburua ingelesez dago idatzia. Euskarazko soziolinguistikaren
gaineko errepasoa egiten du hainbat artikulutan. Oso interesgarria da Euskal
Herriko soziolinguistikaren gaineko sarbidea egiteko. Liburua, berez, atzerriko
publikoari begira eginda dago. Eta zentzu horretan beharrezkoa da atzerrian
gure soziolinguistikaren berri emateko.

Artikuluen artean, baina, badago nabarmendu
beharreko bat: “The future of basque in RLS perspective”, Mikel Zalbide,
Nicholas Gardner, Xabier Erize eta Maria-Jose Azurmendi. Artikulu honek
berritasuna dakar, gaurko egoeratik etorkizunera begirako pausoak ere
iradokitzen ditu. Nik eskaera bat baino ez nuke egingo: noizko artikulu horren
itzulpena Bat soziolinguistika
aldizkarian?

Soziolinguistikaren gida sexuala (Ahoa bete sexu)

2007-07-23  //  Sutondoko kontuak  //  2 iruzkin

Benitori agindu bezala, Sechu Senderen Guía Sexual da Sociolingüística itzuli eta euskarara moldatu dut. Hona hemen emaitza. Gainera, asteburu honetan Bilbon Euskalsex izan da. Sexua eta euskara lotu ei dituzte, ba guk aurrerapauso bat emanez sexua eta soziolinguistika lotuko dugu.

AHOA BETE SEXU

Gure gorputz barruan beste pertsona bat sartzen den lehen aldia, normalean mingainaren bidez izaten da, ahoaren bidez. Bale, aurretik pertsona hori besarkatu ahal duzu, edo belarrian kosk egin. Baina besteen gorputza benetan esploratzen duen lehena mingaina da, aho barruko sekretuak agerrarazten duena. Gure ahoa ezagutzarako biderik nagusienetako bat da, dudarik gabe.

Horregatik, gaitza da ahaztea pertsona baten barruan sartzen zaren lehen aldia, pertsona bat zure barruan sartzen den lehen aldia.Izan ere, horren bidez gure intimidadea erakusten diogu beste pertsona bati, mingainarekin eta ahoarekin gure nortasuna adierazten diogu.

Ba al zenekien musu bat ematerakoan 29 gihar mugitzen direla? Eta gure taupaden erritmoa bikoizten dela? Eta odolaren oxigeno maila igotzen dela? Bai, musuek bihotzari on egiten diote. Eta, gainera, argaldu egiten dute. Musu on batek 12 kaloria erretzen ditu-eta.

Baina garrantzitsua da jakitea musua bi pertsonen kontua dela. Musua dastamen papilen arteko komunikazioa da, mingaina eta ahosabaiaren arteko komunikazioa, haginen eta ezpainen arteko komunikazioa. Eta hizkuntza erabiltzean bezala, eman eta jaso egin behar da, eskaini eta onartu, aurrera egin eta atzera egin, zarata atera eta isilik egon, sartu eta irten. Izan ere, musua ematea gizakien arteko komunikazioaren adierazpen gorenetako bat da.

Euskararen normalizazioa komunikazio prozesu gatazkatsua da. Eragile sozial kritikoenek administrazioaren hizkuntza politika salatzen dute, edo komunikabideen mespretxua, edo eskolak belaunaldi berriak ez dituela euskalduntzen. Prozesu honetan etengabeak dira aldarrikapenak eta kexak.
Hizkuntza galtzea drama da, bai horixe. Baina zer gertatuko litzateke hizkuntzaren normalizazioaren diskurtsoa plazerrarekin lotuko bagenu? Gozatzearen diskurtsoaz berba egingo bagenu eta musuaren analogiaz? Umore apur bat beharrezkoa da, gauza serioen gainean berba egin ahal dugu irribarrea
ahoan. Musu bustiez ari ginen … Soziolinguistikaren Gida Sexualean:

1. Gure ahoarentzat eska dezagun beste ahoek duten gozamen bera.

2. Bila ezazu eroso zauden pertsona bat eta aurrera! Ezagutzen ez duzun pertsonekin bat-batean egitea sarritan gozagarriagoa da.

3. Normalizazio prozesua soziala da, konforme. Baina pertsona bakoitzetik hasten da, pertsonen artean komunikazioak trukatzean datza. Bakarrik gauza asko egin ahal ditugu, asko gozatu. Samurragoa da, ordea, beste pertsona bat(zu)ekin musuka ibiltzea.

4. Zure aitak edo amak ez bazuten ikasi, edo ez bazizuten esan zelan egin, lasai, ez da ezer gertatzen, … Zure kabuz ikasteko garaian zaude oraindik.

5. Gai honen inguruan beti egon dira (eta daude) tabuak, mitoak, informazio gutxi eta ezjakite handia … Bazter itzazu beste garai batzuetako aurreiritziak eta aurrera.

6. Batzuei gustatuko litzaieke probatzea. Izan ere, jakin badakite gehiago gozatuko dutela. Baina moztu egiten dira. Aukera bat eman. Lotsak bazter batean laga eta ahoarekin goza.

7. Oraindik jende askok pentsatzen du gure ahoa erabiltzea ez dela dotorea, gure ahoa apur bat baldarra dela. Ez dute puta ideiarik ere ez. Kasu gutxi, beraz.

8. Ahoa harremanak sortzeko, integratzeko, jendea ezagutzeko eta jendeak gu ezagutzeko tresna ezinhobea da. Ahoa erabili ezean, jai duzu. Baina, faborez, ez zaitez astuna izan.

9. Gau bateko igurtzi azkarra izan daiteke. Edo bizitza osorako harremana. Batek daki.

10. Ahoa (hizkuntza) eraginkorra da erabiliz gero. Praktikak hobetzen du jarduna. Inor ez da jakitun jaio.

11. Pertsona batzuek arazo psikologikoak izan ditzakete eta, ondorioz, ahoa ez erabili normaltasunez. Arazo horiek -soziolinguistikaren arabera diglosia, autogorrotoa, …- konponbidea izan badute.

12. Pertsona batzuek arazo ideologikoak izan ditzakete eta, ondorioz, ahoa ez erabili normaltasunez. Arazo horiek zailagoak dira konpontzen.

13. Musukatzea ere ekintza kulturala da. Zure jendarteko kultura errespetatu. Ipar poloan biziko bagina eskimalen artean, arrunta litzateke musuak ematea sudurrak igurtziz.

14. Pertsona batzuek uste dute euren ahoa besteena baino erabilgarriagoa, gaituagoa, erakargarriagoa eta hobea dela. Hara, zer azkarrak diren batzuk.

15. Torloju musuek, hizkuntzak bezala, ez dute pertsonak bereizten, demokratikoak dira: ez dute inor diskriminatzen ez adinagatik, ez arrazagatik, ezta sexu edo jaiotzagatik ere.

16. Osasunerako ona da, bizitza kalitate hobea izateko ere. Gaur egungo munduan ezinbestekoa da gaitasun hau taxuz garatzea.

17. Batzuek uste dute pertsonei prestigioa hizkuntzek (ahoek) ematen dietela. Baina ez da horrela. Pertsonak gara gure hizkuntzari (ahoari) prestigioa eman edo kentzen diogunak. Gure hizkuntza baloratzen ez badugu, nork demontre egingo du?

Ahoa, beraz, gure burua ezagutzeko eta beste pertsona batzuk ezagutzeko biderik onena da. Onena da hizkuntza gure sexualitatea bezala bizi: aske, gozatzen, arduratsu eta osasuntsu. Normaltasunez, kontxo!!

Soziolinguistika eta ahozko sexuaren arteko harremanez berba egingo dugu beste baten. Edo daborduko egin dugu …

Hizkuntza plangintzak: teoriak eta aplikazioak (III)

2007-07-20  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Lehenik eta
behin, Berria egunkarian argitaratutako
artikulua.

Hizkuntza plangintzak hartu ditu ardatz
soziolinguistikako ikastaroak, gaur arte

Hizkuntza
plangintzen ingurukoa da UEUk Iruñean antolatu dituen ikastaroetako bat,
soziolinguistika sailak prestatu duena, alegia. Teoriak eta praktikak ari dira
jorratzen parte-hartzaileak. Atzo hasi eta gaur du azken eguna ikastaro horrek.

Atzoko
jardunaldian, besteak beste, eraldaketarako esku-hartzea landu zuen Joxe Inazio
Marko EHUko irakasleak, hizkuntzaren normalizazioaren esparruan.

Markok,
zehazki, interbentziorako erreferentziazko eredu bat azaldu zuen bere saioan.
«Hizkuntza plangintza eraldaketa gisa ulertu behar da», azpimarratu zuen.
Zehaztu zuen berak proposatzen duen eredua ez zaiola komunitate, herri edo
bestelako maila sistematiko bati zuzentzen, baizik eta erakundeen mailara
bideratutako eredua dela berea. «Esparru horretatik hainbat erreferente hartu
ditugu, bereziki kudeaketaren alorrarekin edo kudeaketaren bikaintasunarekin
lotutakoak».

ERREFERENTZIAZKO EREDUA. Bada Markok kontuan hartzen duen beste elementurik.
«Ezagutzaren kudeaketa kontuan hartuta osatu dugu proposamena, besteak beste».
Gaineratu zuen proposamen irekia dela.

Markok
azaldu zuen, bestalde, proposamen hori ez dela metodo bat, ez duela azaltzen
gauzak nola egin behar diren. «Hizkuntzaren normalizaziorako esku-hartzeak
planteatzen diren maila sistematiko horretan erreferentziazko eredu gisa
proposatzen da».

Praktikak
sortutako eredua dela erantsi zuen: «Praktikatik sortu, eta praktikara
daramagu, baina ez leku zehatz batean; erreferentziazko eredu bat da».

Ondoren, Diario
de Noticias ateratakoa. Eta, hirugarrenik, UEUren
blogean ateratakoa.

Hizkuntza plangintzak: teoriak eta aplikazioak (II)

2007-07-20  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Bigarren egunean garaiz heldu nintzen. Eta,
gainera, arratsaldean egin behar nuen nire hitzalditxoa.

Jarrerak
hizkuntza normalkuntza prozesuetan. Aizpea Otaegi eta Aitziber Salaberria (Elhuyar)

Hitzaldia interesgarria izan zen eta lehen
ordurako aproposa. Nagiak ateratzeko aproposa. Gustatu zitzaidan bibentziekin
eta emozioekin lotzearen kontua. Gero eta gehiago entzuten den kontua da hau,
euskara emozioekin lotu behar dena dioen ikuspegiarena, hain zuzen ere. Euren
metodoa esanguratsua da, dudarik gabe. Eraldaketa prozesu baten berri eman
ziguten Elhuyarrekoek. Ekintza-hausnarketa-ekintza prozesuan oinarritzen dira.
Ikuspegi berritzailea dudarik ez.

Haur
era gazteen aisialdiko hizkuntz plangintzak. Jaime Altuna (Urtxintxa)

Beste hitzaldi interesgarria. Beldurra nuen
Jaimek ez ote zigun gure hitzaldia zapalduko, baina ez, beste ildo batetik jo
egin zuen eta eskerrak. Aisia definitu egin zuen, aisialdian azken urteotan
izan diren bilakaera azaldu eta egungo egoera deskribatu. Eta bitartean
hizkuntza plangintzarekin lotu: zer aldeko faktore dauden, zergatik da
garrantzitsua, zer oztopo eta arazo egon daitezkeen, zein da gaurko panorama, …
Ikuspegia zabaltzeko ona, lan munduko eta esparru formaleko plangintzez
haratago dagoena ezagutzeko.

Egoeraren
soziolinguistikoaren azterketa: plangintzaren oinarria eta ebaluazioa. Lionel
Joly (Soziolinguistika Klusterra)

Lionelen hitzaldia ere interesgarria izan zen.
Bortzirietan Soziolinguistika Klusterrak egin duen interbentzio baten berri
eman zuen. Ebaluazioan oinarrituta. Orain arte datu soziolinguistikoen analisia
egiterakoan, analisi hori deskriptiboa baino ez ohi da izaten. Klusterrak datu
horiek analizatu nahi izan ditu soziolinguistikaren oinarrizko kontzeptuak
erabilita. Gutxi erabilitako ikuspegia izan da hauxe gure herrian. Datuak
erabili bai, baina horien atzean dagoen errealitatea deskodetzeko bide gutxi
eraiki ditugu.

Hizkuntza
plangintza Hernanin. Malores Etxeberria (Hernaniko
udala)

Oso-oso interesgarria Maloresen hausnarketa.
Ideia berriak eta freskoak ekarri zituen ikastarora. Adibidez, zuzentzaile
zerbitzuarekiko dagoen dependentzia, itzulpenen gehiegikeria, … Udal barruko
plangintzen gaineko hausnarketak berritzaileak izan ziren: zenbait kasutan
erdaraz sortzeari beldurra kentzea, dena itzuli beharra ez izatea,
politikoekiko tirabirak zelan gainditu, ordenantzen ingurukoak … Kanpora begira
ere gogoeta mamitsuak bota zituen. Esparru formaletan nahiko aurreratu dela
aipatu zuen, lan munduan izan ezik. Esparru informaletan, ostera, hutsune
handiak daude, ikaragarrizkoak: lagun artean, familia transmisioan, …

Hizkuntza
plangintza eta elkarteak: iragana, oraina eta etorkizuna. Txerra Rodriguez (Topagunea) eta Aitor Uriarte (Ttakun). 

Gure hitzaldia ez dut komentatuko, justua ez
naizelako izango. Aitor eta biok egin genuen aurkezpena
ikusgai dago. Zuek esan ………..

Hizkuntza plangintzak: teoriak eta aplikazioak (I)

2007-07-20  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Astearte eta asteazkenean Iruñean izan naiz, UEUko ikastaroetan. Soziolinguistikari
buruzko ikastaroa egon da eta bertan hartu dut parte nik ere.

Eraldaketarako
esku-hartzea hizkuntzaren normalizazioaren esparruan. Erreferentziazko eredu
baten proposamena. Iñaki Marko (EHU)

Berandu iritsi nintzen hitzaldira. Hala ere,
nondik norakoak antzemateko beste izan nuen. Iñakik eredu bat aurkeztu zuen,
metodologia izan nahi duen eredua. Berak ENEKuS deitzen dio, nahiz eta oraindik
ez den izen definitiboa. Eredua teknikoki ezin hobea iruditu zitzaidan. Dena
den, agian aplikatzeko orduan arazoak sor daitezke. Ikasleen artean ere
zalantzak sortu ziren honen gainean. Hitzaldien artean, interesgarriena izan
zen nire ustez. Lastima berandu heltzea. Irrikitan nago eredu definitiboa
(definitiborik bada) ikusteko bertatik bertara. 

Lan
giroko hizkuntza erabileran eragiten duten aldagaiak . Oihana Lujanbio (Soziolinguistika Klusterra) 

Bigarren hitzaldia ere interesgarria izan zen.
ERALAN
proiektua aurkeztu zuen Oihanak. Nik aurretik ezagutzen nuen Durangon izan
ziren jardunaldi batzuetan parte hartu nuelako. Eralan proiektuak helburu du
lan giroko hizkuntza erabileran eragiten duten aldagaiak identifikatzea. Baina
ez du izan nahi ikerketa teoriko hutsa, ekintza-ikerketa eredukoa da. Aldagai horiek
fintzeko aplikazio praktiko batzuk jarri dituzte martxan. Oraindik goiz da
aplikazio horien emaitzak ikusteko (uztailean amaitu dira aplikazioak) baina
abendurako argitara emango dituzte Klusterrekoek, jardunaldi batzuen bidez.

Arlo
sozio-ekonomikoan eragiteko esperientzia. Rober Gutierrez (Kontseilua)

Goiza amaituta eta bazkari eder baten ostean
(bazkariak oso interesgarriak izan dira, baita kafe orduak ere), arratsaldea.
Beroa egiten zuen klasean eta horrek ez zuen lagundu. Gainera, ez zen oso
hitzaldi interesgarria izan, behintzat niretzat. Bai Euskarari buruz mila bider
entzun ditut entzun beharrekoak. Nik espero nuen sortu berri den Ziurtagirien Elkarteaz jardungo zuela,
baina Kontseiluaren historia eta Bai Euskarari Akordioaren historia izan ziren
kontagaiak.

Lan-hitz:
Erreferentzia Marko Estandarra. Amaia Agirre (Hizkuntza Politikarako
Sailburuordetza)

Bigarren hitzaldian ere gauza berri gutxi,
niretzat behintzat. Linguanet-en eman
zuen hitzaldiaren laburpena egin zuen Amaiak. Berritasun gutxi, beraz.

Saltzen, saltzen …. (II)

2007-07-16  //  Sailkatu gabea  //  6 iruzkin

Beste kronika bi irakurri ditugu asteburu honetan Euskararen merkatu balioari buruzko jardunaldiei buruz. Hona hemen Berria egunkarikoa eta Gara egunkarikoa.

Saltzen, saltzen ….

2007-07-13  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Udako ikastaroen kronika gutxi ari da izaten (sustatukoek ere aipatua). Kronika labur-laburra atera du UEUk bere blogean, Euskara eta merkatu balioari buruzko ikastaroaz. Kronika.

Irakurgaiak: Lingüística y colonialismo

2007-07-10  //  Irakurgaiak  //  Iruzkinik ez

“Lingüística y
colonialismo” liburua irakurri berri dut. Egilea Louis Jean Calvet
frantziarra da. Aspalditik ezagutzen nuen liburua eta irakurtzeko gogoa nuen,
baina ezin topatu. Orain dela gutxi, edizio berria atera dutela jakin eta erosi
egin nuen.

Liburua zaharra da, 70. hamarkadan idatzia.
Mundua eta hizkuntzalaritza asko aldatu egin da urte hauetan, baina Calveten teoriak
oraindik sasoiko daude. Azaltzen diren egoerak-eta ezagunak egiten zaizkigu,
gertukoak, gaur-gaurkoak.

Ekarpena handia egiten du liburu honek
ordezkatze prozesuak ulertzeko, justifikazio ideologikotik eguneroko
pasadizoetara.

Dena den, zer kritikatua izan dezake. Nire
ustez, egileak larregizko garrantzia aitortzen die eskola, administrazio eta
komunikabideei. Gainera, ez du argi uzten zein izan beharko litzateke eraiki
beharreko eredua. Hizkuntza kolonialak askatu egin behar direla dio berak, baina
hori zelan egiten den ez du argi uzten. Eskola, administrazio eta
komunikabideen bidez ote? Eta hizkuntza guztiak? Ala bakarrik herri
kolonialetan hiztun gehien dituztenak?

Irakurri beharreko liburua, hala ere.
 
Beste kritika bat.

Eskolan, ikasgelaren barruan zer gertatzen den ikertu behar dugu

2007-07-06  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Aspaldi aipatu nuen Hik hasi antolatutako ikastaroena. Ba, prentsan ageri da ikastaro baten inguruko elkarrizketa.

Elkarrizketa Uri Ruiz Bikandiri, gure periodikuan.