Tosepan 7

2018-05-14  //  Tosepan  //  Iruzkinik ez

Badira hiru aste Cuetzalanetik itzuli naizela. Eta bada garaia Tosepaneko serieari amaiera emateko. Behin-behineko amaiera gutxienez. Dagoeneko martxan dira diseinatu genituen lau planak, dagoeneko martxan da Tosepanen biziberritzea gidatuko duen talde motorra, dagoeneko Lizbeth Sanchez Ortiz hango hizkuntza aholkulari da.

Ordutik hona, euskal herrietako zurrunbilora ohitzen ari naiz (ohitzeko beta handirik ez nuen izan, heldu eta berehala lanean, baina tira). Eta bada sasoia askok egin didaten galderari erantzuna emateko (edo erantzun bat zirriborratzeko behinik behin). ZER IKASI DUZU MEXIKON, TXERRA?

Mila gauza ikasi ditut, mila, baina hori erantzunda inork ez dit bakean uzten. Gauza batzuk esan behar ditut, beraz.

Lehenik eta behin, Tosepan proiektu eredugarria ezagutzea izan da ikaspen handienetako bat. Burujabetzak berreskuratzen ari dira Tosepanekoak, autonomia ardatz eta autoeraketa bide. Burujabetzak bai, elikadura, energia, segurtasuna, ekonomia, kultura, lurraldea eta … , jakina, hizkuntza burujabetza. Komunitatea antolatu horiek guztiak (berr)eskuratzeko, hori da Tosepan bi berbatan.

Bigarrenik, han bizitakoak nire lan jarduna aztertzeko balio izan dit. Zer egiten dudan, zer egiten dugun, zelan egin behar dugun, … Eta edozein hizkuntza planak behar dituen hiru arrakastarako faktoreak aztertu: pertsonen konpromisoa, entitatearen konpromisoa eta, zelan ez, konpromiso teknikoa. Behin eta berriro aztertu, behin eta berriro aintzat hartu.

Hirugarrenik eta azkenik, eta Txepetxengana itzuliz ostera ere, sormenaren garrantziaz ohartu naiz Cuetzalanen. Hizkuntza baten biziberritzearen muina sormenak duela gero eta argiago daukat. Baina ez normalean aipatzen den sormenaren definizio mugatu hura: sormena literaturan bai, sormena zineman bai, sormena musikan bai, baina baita zientzian, egunerokoan, fiosofian, lanean eta abarretan ere. Euskaraz sortzea, alegia, euskaratik eta euskaraz gurago bada.

Horiek ikaspenak. Eta buruan dabilzkidan beste kontu batzuk ere bai. Esate baterako, identitatea eta kosmobisioaren garrantzia. Zer da identitatea? Zelan landu norgintza? Zelan edukiz bete identitatea?

Edo beste hau: nondik elikatu gure ametsak? Iraganetik? Etorkizunetik? Orainetik? Zer pauso eman behar ditugu bizitza hobe baten bila? Zer garrantzia du hor hizkuntzak?

Edo beste hau: zelan deskolonizatu burmuina? Zelan atera gure poroetatik neoliberalismoa eta gurasokeria?

Edo azken hau: zelan artikulatu norbanakoa eta komunitatea, batak bestea ito ez dezan? Zelan?

Hori izan da guztia Cuetzalandik, hori izan da dena momentuz. Itzuliko naiz bihar edo etzi. Eta, orduan, beste iruzkin batzuk ekarriko ditut blogera (edo ez). Aurreko kronikak irakurri nahi baduzue, hemen dituzue denak:

Tosepan 1

Tosepan 2

Tosepan 3

Tosepan 4

Tosepan 5

Tosepan 6

Artisau

2018-05-10  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Bakearen artisauak agertu zitzaizkigun iaz indartsu. Horren harira, nik twitterren euskalgintzaren artisauak #kontzeptugisa txio laburra igo nuen. Horri lotuta, bati baino gehiagori aditu diot euskalgintzetako lanak artisaugintzaren tankerakoak direla. Tira, ez dakit horrenbeste den …are gutxiago irakurrita wikipediak ematen duen definizioa:

Eskulangintza edo artisautza industriatik kanpo eginiko produktuen ekoizpena da, manufaktura ez dena. Eskulangile edo artisauak ekoizpenaren maila guztiak betetzen ditu eta, sarri, salmenta bera.

Baina …egia da gurea patxada eskatzen duen aktibismoa (edo lana) dela, egia da gureak konpromisoa dakarrela, egia da gurea ezberdina dela … eta egia da ere artisautza berba modan dagoela (artisau produktuak modan daudela esatera lartxo da, ezta?).

Patenteak

2018-05-07  //  Sailkatu gabea  //  3 iruzkin

Patenteak dira aurkikuntza egin duen pertsonei Estatuek ematen dizkioten eskubideak. Eskubide horien bidez, pertsonak aurkikuntza hori propio ustia dezake, hau da, beste inork erabilita hari ordaindu behar dio.

Hori da patenteen definizio aseptikoa, esan dezagun. Baina benetan gaur egun ia edozer patentatu daiteke gure bizitza honetan. Baita artefaktu kolektiboenak ere. Esate baterako, hizkuntzak. Patentatu gura duten “antropologo” linguistiko askotxo dabil munduan barrena, Linda Tuhiwai maoriak bere liburu gogoangarrian aipatzen duen bezala.

Horietako batzuk, patentegile batzuk, linguistika deskriptiboaren mozorroan ostendu egiten dira (ez dakit noren aipua den hau, gaztelaniazkoa “La lingüística descriptiva es lingüística destructiva”). Azken finean, euren helburua da hizkuntza bat jasotzea, hizkuntza baten aldaerak jasotzea. Helburu maitagarria izan daiteke, baina gaur eta hemen, gaur eta hor, gaur eta han, horiek ez badute balio hizkuntza horri etorkizuneko bideetan barneratzeko, zer zentzu du horrek? Zertarako demontre balio du horrek?

Linda Tuhiwaik aipatzen duenaren harira, maoriak dira munduan ikertuenak izan direnak. Baina ikerketa horiek guztiek (edo gehienek, behinik behin) zertan lagundu dioten maorien herriari? Zertan?

Hizkuntza lankidetza bidaia baten ostean sortutako burutazio batzuk … (izenburua neoliberalismoa hizkuntzen plazan izan zitekeen ere)

Nire euskaltasuna, Koldo Izagirre

2018-05-02  //  Poema soziolinguistikoak  //  Iruzkinik ez

Beste poema soziolinguistiko bat:

Nire euskaltasuna baso bat da,
eta ez du zuhaitz jenealogikorik.
Nire euskaltasuna dorre bat da,
eta ez du Alostorrerik.
Nire euskaltasuna bide bat da,
eta ez du zaldizkorik.
Nire euskaltasuna lore bat da,
eta ez du aldarerik.
Nire euskaltasuna itsaso bat da,
eta ez du almiranterik.
Nire euskaltasuna liburu bat da,
eta ez du sotanarik.
Nire euskaltasuna mundu bat da,
eta ez du Amerikarik.
Nire euskaltasuna bertso bat da,
eta ez du txapelik.
Nire euskaltasuna pekatu bat da,
eta ez du mea-kulparik.

Tosepan 6

2018-04-21  //  Tosepan  //  Iruzkinik ez

Tosepan 1

Tosepan 2

Tosepan 3

Tosepan 4

Tosepan 5

Hau amaitzen ari da. Lan eskerga egin dugu denok eta, dagoeneko, lau erabilera planak diseinatu ditugu. Bai, ondo aditu duzue, lau erabilera plan diseinatu ditugu hiru astetan!!! Lan erritmoa ikaragarria izan da, baina ez zegoen beste aukerarik. Hiru aste gutxitxo dira lan honi ekiteko, baina erronka, etorri aurretik, onartua genuen. Ea nork gainditzen duen hori!

Ideien kontrabandoan aritu izan gara, euskal herrietatik ekarritakoak hemengo ideiekin batu, nahastu, trinkotu, eraldatu ditugu. Eta, era berean, hemengo batzuk hartu, gureekin nahastu eta han ere eragina duten. Asko ikasi dugu, asko partekatu, asko bateratu. Bai, itzela izaten ari da, bai. Izan ere, gure ezagutza mugatua denean (hau da, beti!) lagunduko gaituztenengana jo behar dugu. Gure arrakasta loturek baldintzatzen dute, loturen kantitateak eta kalitateak zehatzago esanda. Guk kimika behar dugu, bilatzen ari garena hein batean magikoa delako, bilatzen ari garena ezin da bakarrik azaldu arlo teknikotik. Eta, nire uste harroxkoan, kimika hori sortu dugu, gure eta euren artean.

Hemengo hizkuntza egoeraz bi berba egin gurako nituzke joan aurretik. Nauat (edo maseual) herrian hizkuntza bizirik dago, baina erabat egoera diglosikoan. Funtzio batzuetarako (oro har, informalak, nahiz eta formal samar batzuetan erabili) nauata eta beste funtzio batzuetarako (idatzizko guztiak, esate baterako) espainola. Gainera, hizkuntza batu barik dago eta oso-oso gutxi dira alfabetizatuta daudenak. Era berean, hizkuntza ere mordoilotzen ari dela esaten digute behin eta berriz (hizkuntza gaurko eta etorkizuneko funtzio berrietara egokitzeaz berbarik ez dute egiten, beste alde batetik).

Transmisioa ere higatzen ari da, apurka-apurka. Umeak, gazteak dira gutxien dakitenak (eta mordoiloen egiten dutenak antza) eta, zenbait herri eta komunitateetan kezka nabarmena dago teknologia berriekin, telebistarekin edo musika gustu berriekin.

Horri aurre egiten saiatzen ari dira Tosepaneko lagunak, hainbat tresna mahai-gainean jarrita: irratia, eskola, kooperatibetako planak, corpusaren batuketa, … Baina nago uriola hori geldiarazteko nahikoa ez dela. Tresna gehiago eta indartsuagoak jarri beharko dituzte martxan uriola horri aurre egiteko. Tira, hala ere, ez noa inondik ere ezkor hemendik. Gogoa dago, ilusioa dago, ideiak daude, eta ideia horiek bizi eta defendatuko duten pertsonak ere badira. Horrek asko balio du, kontzientzia, koherentzia eta konsistentzia batzen direnean … edozer gerta daiteke.

Agian jarraituko du …

Tosepan 5

2018-04-18  //  Tosepan  //  Iruzkinik ez

Tosepan 1

Tosepan 2

Tosepan 3

Tosepan 4

Aurreko lau kroniketan Tosepanen zer egiten ari garen azaltzen aritu naiz. Horrekin batera, Tosepan bera zer den zelan edo halan azaldu dut, tarteka bada ere, eta xehetasun gehiegitan sartu barik. Eta uste dut badela momentua Tosepan talde kooperatiboari buruzko lau berba egiteko.

Orain dela 41 urte sortu zen Tosepan, Cuetzalan aldean. Hasiera batean, bertako herritarrak kafea eta pipermina prezio duinagoan saltzeko elkartu ziren. Ordutik, baina, mugimendua asko hazi da, asko aniztu da. Gaur egun, 36.000 familia baino gehiagok hartzen du parte mugimenduan, era batera edo bestera. Horrek zona honetako biztanleen %35a da.

Eta zertan oinarritzen da ba? Ekonomia sozial eta solidarioa da Tosepan, ezer izatekotan. Baina hori baino askoz gauza gehiago ere bada. Ea kapaza naizen labur eta zehatz horiek guztiak aletzen.

Produkzio kooperatiba dago Tosepanen, kafea, pipermina eta eztia, batez ere, ekoitzi egiten duena. Produkzio organikoa egiten dute eta beste kooperatiba baten bidez, batu, eraldatu eta merkaturatzen dute. Horrez gain, banbua ekoitzi, tratatu eta eraldatzen duen beste kooperatiba bat dago. Baina badira beste kooperatiba batzuk ere: aurrezki eta kreditu kooperatiba, ekoturismo zerbitzuak eskaintzen dituen beste kooperatiba bat, osasun zerbitzuetako kooperatiba, emakumeek osatutako kooperatiba eta etxebizitza eutsigarriko kooperatiba. Horiek dira, zelanbait esateko, kooperatiba produktiboak. Baina, gainera, zerbitzu orokorretako beste kooperatiba batzuk ere badira: kooperatibagintza eta formazioa lantzen duen kooperatiba (gu horren mende gaude zelanbait), aholkularitza teknikoa ematen duen kooperatiba, kooperatibako kideen seme-alabentzako eskola, komunikazio kooperatiba eta Tosepan fundazioa bera.

Hori da gaur eta hemen Tosepan. Baina etorkizuneko ametsak ere badituzte. Hurrengo 40 urteetarako amets-plangintza egin dute eta, nire ustez, interesgarria da horri ere begiratzea. Hurrengo 40 urteetarako mila amets, desio eta gurari badituzte. Horietako batzuk honako hauek: euren legatu biokulturala zaindu (eskubide kulturalak eta lurraldearen defentsa), elikagai osasuntsuak ekoitzi eta kontsumitu, nekazaritza organikoa bakarrik produzitu (gainera euren arbasoen jarraibideekin), bertako haziak, animaliak eta landareak jagon, emakume eta gizonen arteko errespetua, jantzi tradizionalak sustatu, ingurumena zaindu, berrikuntza teknologikoa, osasuna zaintzeko sistema komunitarioa, asanblean oinarritutako gobernantza, justizia komunitarioa, kooperatibagintza bultzatu, autogestioan oinarritutako eredu ekonomikoa, sormena bultzatzeko espazioak, bertako jakintzetan oinarritutako heziketa sistema, energia aurreztu, era autonomoan energia ekoitzi eta tokiko teknologietan oinarrituta, etxebizitza duinak, espazio komunitarioak eraiki, … eta etorriko direnak.

Kooperatiba ia integrala da, autonomia eta determinazio askearen ardatzen inguruan eraikia. Horrenbeste bider euskalgintzetan goraipatu dugun autoeraketan oinarri hartuta. Eta tokiko hizkuntzaren defentsa eta erabilera ere sustatu gura duena, ardatz estrategiko moduan. Eta, horretarako, baliabideak jarrita. Eta nazioartean eta Mexikon bertan lagun asko dituena, garabidetarrak eta emunkideak barne. Eredu bat, bi berbetan.

Jarraituko du …

Tosepan 4

2018-04-14  //  Tosepan  //  Iruzkinik ez

Tosepan 1

Tosepan 2

Tosepan 3

Niauala denoi Cuetzalan aldeko gure mendi-magal honetatik. Gure egonaldiaren erdia pasa da dagoeneko eta hemengo lanek itota daramagu astea. Lan eta lan ari gara, gelditu barik, eta itxura oso ona hartzen ari dira lehen asmoak ziren horiek guztiak.

Aurreko kroniketan aipatu bezala, lau erabilera plan ari gara diagnostikatzen eta diseinatzen. Horrez gain, hemen hizkuntza aholkulari jardungo duen pertsona trebatzen ari gara. Baina ez hori bakarrik: Tosepan barruan hizkuntzaren aldeko lana egingo duen talde motorra ere eratzen ari gara.

Talde motor horretan jarduten ari dira orain arte lanean hizkuntzaren inguruan dabiltzanak. Batetik, nauat hizkuntzan emititzen ari den irratiko koordinatzailea; bestetik, murgiltze ereduko eskolako irakasle bat; hirugarrenik, hemengo berbakera batzen ari den pertsona bat; laugarrenik, erabilera plan intentsiboetako kooperatibaren zuzendaria eta, bosgarrenik eta azkenik, hizkuntza aholkulari jarduten ari den pertsona.

Orain arte, taldea osatzen eta jarduteko moduetan trebatzen aritu gara. Taldeak bere buruari honako funtzio nagusi hau eman dio: “erakundearen barruan maseual hizkuntzaren berresanguratze lanari jarraipena ematea, hau da, tomaseualtajtol hizkuntza biziberritu dadin lan egitea”. Funtzio potoloa, inondik begiratuta ere.

Baina, horrez gain, beste hiru funtzio zehatzagoak zedarritu ditu taldeak. Batetik, koordinazioa. Orain arte egiten ari diren ahaleginak koordinatu gura ditu talde honek eta, era berean, proiektuen artean sor daitezkeen sinergiak aprobetxatu. Horrez gain, Tosepan barruan ere erreferente bihurtu gura du. Hortaz, hizkuntzaren biziberritzean jardun gura duen edozeinek badaki hemendik aurrera nora jo, zer ateri eragin.

Bigarrenik, taldeak kohesio funtzioa eman gura izan dio bere buruari. Beste era batera esanda, orain arte bakarlanean jardun duten horiek talde batera ekarri eta elkarri laguntza eman. Laguntza bai, baina baita lorpenak ospatu eta tristeziak leuntzeko parada ere. Eta, elkarrekin eta kolektiboki, egin behar diren lanak partekatzen ahal den heinean.

Hirugarrenik, taldeak proiekzio funtzioa ere bereganatu du. Izan ere, gaur eta hemen lehen bi funtzioak dira ezinbesteko, dira funtsezko. Baina horrek ez du gura esan amets egiteari utzi behar zaionik. Taldeak proiektu berriak garatzeko, proiektu berriak asmatzeko, proiektu berriak sustatzeko abagunea ere aprobetxatu gura du, bihar ez bada, etzi.

Esan dudan legez, taldea eratu dugu, funtzionamendua zehaztu eta hurrengo bi urteetarako balizko plangintza baterako lehen oinarriak jarri. Oraindik egun batzuk eta saio bat geratzen zaio talde motorrari eta, horietan guztietan, saiatuko gara denon artean talde horren sendotasuna handitzen. Hala izan dadila.

Jarraituko du …

Tosepan 3

2018-04-11  //  Tosepan  //  Iruzkinik ez

Tosepan 1

Tosepan 2

Tajkajtik, nepantajtik, teotaki edo tayaoua (irakurtzen ari zaren orduaren arabera bata edo bestea). Tosepanen jarraitzen dugu Gatxi eta biok, Garabidek eta Emunek bultzatuta. Eta gaur gure egonaldiaren hirugarren kronika dakart.

Astebete pasatxo daramagu hemen. Asko ari gara ikasten, asko gozatzen, asko ematen, asko partekatzen, asko. Egitera etorri garen lau planek bere bidea daramate suabe-suabe, eta ari gara aurreratzen, eta ari gara oinarri sendoak jartzen (gure ustez behinik behin).

Baina, horrez gain, plan horiek diseinatzeaz gain, beste zeregin batzuk ere baditugu. Izan ere, planek ezer gutxi balio dute gero horiek errealitatean aurrera eramango duten pertsonak barik. Horiek ari dira plana egiten, jakina, eta, gainera, ari gara zelanbait planaren ardura teknikoa eramango duen pertsona ere gaitzen (hemen, han bezala, hizkuntza aholkularia deritzote, nahiz eta gure aholkuak, hizkuntza baino, beste zeregin batzuetan egokiagoak diren, aldatu beharko diogu izena zereginari inoiz: hizkuntza garatzeko aholkulari?).

Esan dudan legez, Tosepaneko hizkuntza aholkularia ari gara gaitzen, trebatzen. Gure esperientzia iragazi dugu apur bat hona etorri aurretik. Aholkulari batek behar dituen gaitasunak zerrendatu eta horiek lantzeko materialak topatu (ahal bada, gaztelaniaz): horixe da aurretik egin dugun lan nagusiena.

Gaitasun horiek, nire ustez, lau dira nagusiki: soziolinguistikaren gaineko ezagutza (soziolinguistika soziala, antropologikoa zein psikologikoa, ahal dela), gestiorako oinarrizko ezagutzak (planifikatu, ebaluatu eta abar), taldeak dinamizatzeko oinarrizko ezagutzak (parte hartze teknikak, bilerak dinamizatzeko teknikak, narratibak eta abar) eta, askotan aipatzen ez dena baina nire ustez funtsezkoa dena, gogoa (ikasteko gogoa, hobetzeko gogoa, besteak ilusionatzeko gogoa, planean sinesteko gogoa, arduratsua izateko gogoa eta abar). Azken elementu hau da, nire ustez, ezinbestekoena. Beste guztiak denbora tarte batean eskuratu daitezke azken horren eraginez (nik ere aurreko hiru gaitasun horiek nahiko eskas bainituen orain dela 10-15 urte).

Asko balio izan dit ariketa honek. Lehendabizikoz dut nirekin “dizipulua” (berak horrela deitzen dio bere buruari), lehendabizikoz dut nire ondoan nire lana ikasi nahi duen pertsona bat (zergatik ez ditugu praktikak egiten hizkuntza planak kudeatzen ditugunok?). Bera ikasten ari da (hori dio, behinik behin), baina ni ere asko ari naiz ikasten eta, ez hori bakarrik, ezagutza tazito asko azaleratzen ari naiz (eta hori beti da ona aurrera egin ahal izateko).

Lizbethek dio asko ikasten ari dela, Txerrak dio asko ikasten ari dela, Gatxik dio asko ikasten ari dela, … ondo samar ari garen seinale, ezta?

Jarraituko du …

Tosepan 2

2018-04-08  //  Tosepan  //  Iruzkinik ez

Tosepan 1

Abentura bat izaten ari da hau, esperimentu bat, proba pilotu bat. Izan ere, ari gara hemen Euskal Herritik kanpora lehendabiziko aldiz gurean funtzionatu duen metodologia eta egiteko modu batzuk probatzen eta hemengo errealitatera egokitzen eta moldatzen. Aitzindariak dira, horretan ere, Tosepaneko kideak. Hortaz, Euskal Herritik kanpora martxan jarriko diren lehen hiru erabilera planak ari gara taxutzen.

Eta zelan egiten ari gara hori guztia? Ba, Euskal Herrian egiten ari garen ezaugarri beretsuekin, baina hemengo errealitatera, hemengo lokatzetara, hemengo erritmoetara eta hemengo egiteko moduetara egokitzen. Eta zeintzuk dira ezaugarri horiek?

Ba, gu pertsonekin aritzen gara lanean, han eta hemen. Eta pertsona horiek nahitaez hartzen dute parte planetan, bai diseinuan, bai inplementazioan, bai eta ebaluazioan. Pertsona horiei entzuten diegu, elkarrekin eta elkarri lagunduz eraikitzen dugu plana, osatzen dugu plana, bakoitzaren begiradak, kezkak, beldurrak eta gogoak kontuan hartuta. “Adituok” egiten dugun bakarra da parte hartzaileei adimena zabaltzen saiatzea. Plana eurok egiten baitute.

Eta horrela ari gara hemen ere. Denon artean ari gara eraikitzen bide eta zoru komun bat, denon artean ari gara sortzen, denon artean ari gara elkarri laguntzen, denon artean ari gara amets honi baliabideak jartzen, denon artean jakintzak partekatzen, denon artean begiradak trukatzen, denon artean ahalduntzen eta boteretzen.

Komunitatea da hemen zentroa, komunitatea da enborra eta gero hainbat adar ateratzen dira: agroekologia, arbasoen jakintzak, jateko ohitura osasuntsuak, amalurraren defentsa sutsua, metodologia pedagogiko berrituak eta errealitatera egokituak, autonomia, identitatearen gorazarrea eta, jakina, gero eta gehiago, hizkuntza propioaren harrotasuna (eta erabilera).

Osagai horiek guztiak hartu eta hiru plan egiten ari gara. Batetik, Tosepan mugimendu osoari dagokion plana egiten ari gara, oinarri komunak izango dituena kooperatiba guztietan. Zelanbait esateko, kooperatiba guztietan aplikatzeko moduko irizpideak jartzea da gure nahia. Bestetik, beste bi kooperatibetan (aurrezki eta kreditu kooperatiba den Tosepantomin eta eskola den Kalnemaxtiloyan) nahi dugu plan intentsiboagoak egin, eragin handikoak. Azken finean, nahi dugu plan bi horiek proba izatea, hurrengo bi urteotan probatzea, martxan jartzea eta, ahal den neurrian, bi plan horietatik ikasi beste kooperatibetan hurrengo urteotan eragin handiagoko planak egin ahal izateko. Hau da, bi hauek probatu, ikasi, erabilitako lan-tresnak eta metodologia testatu (prototipatu) eta beste kooperatibetarako jarduteko modu finagoak aurkitu. Asmoak ez dira txikiak, ezta horiek lortzeko egiten ari garen lanak eta ahaleginak, ea zer dakarren …

Jarraituko du …

Tosepan 1

2018-04-06  //  Tosepan  //  Iruzkin bat

Hiru egun daramatzagu Cuetzalanen Gatxi eta biok, Mexikoko Puebla estatuko mendizerran. Hona etorri gara Tosepan izeneko mugimendu kooperatiboan hizkuntza lankidetza egitera, Garabidek eta Emunek bultzatu eta sustatuta. Tasoh kamatik Tosepan hiru egun hauengatik!

Tosepan mugimendu kooperatiboa da, 36.000 bazkide baino gehiago dituena eta 41 urteko esperientzia baten jabe dira. 200dik gora komunitateetan jarduten dute era guztietako produktu eta zerbitzuak eskaintzen: osasun alorrekoak, bankua, ezti, arto eta pipermina, banbua, eskola, irratia, fundazioa, prestakuntza zentroa, emakumeen kooperatiba eta abar.

Tosepan aspalditxotik dabil Garabiderekin elkarlanean. Bertako hainbat kide euskal herrietan izan dira gure esperientzia ezagutzen eta, Garabideren laguntzaz, hizkuntza biziberritzeko hainbat proiektu jarri dituzte martxan: murgiltze ereduko eskola, irratia, corpusa batzeko lana eta, orain, kooperatibetan hizkuntza sustatzeko lana.

Eta, hain zuzen ere, horretara etorri naiz ni, Emunen izenean. Maseual takjtot (edo nahualt) eta totonuka hizkuntzak kooperatibetan zelan biziberritu daitezkeen laguntzera. Gure herriko esperientzia digeritu, ulertzen saiatu eta hauei metodologia eta ereduetan laguntzea da helburua.

Hiru egun hauetan martxan jarri gara. Zuzendaritzako kideen aurrean aurkeztu dugu egin asmo dugun proiektua eta, ordutik, lan orduak pilatu eta pilatzen ari dira: hemen jardungo duen hizkuntza aholkularia trebatu eta trebatu (aupa Lizbeth!), eskolako kideen aurrean diagnostikorako lehen saioa egin, kooperatiba guztietako 50 bat sustatzaileekin lehen saioa egin eta hurrengo egunetako agendak eta lanak lotu.

Lan eta lan ari gara, irakasten ari gatzaizkie gure esperientzia, baina, batez ere, pertsonalki (eta etorkizun hurbil batean kolektiboki) ikasten ari gara. Ikasten munduan bizitzeko eta egoteko beste modu bat, ikasten mundua aldatzeko eredu bizi eta sakona duen Tosepanetik, ikasten hizkuntza aholkulariarengandik, ikasten hemengo kezkak eta arazoak eta bizipenekin, eta, batez ere, ikasten Tosepaneko kideen ametsetatik eta egiteko moduetatik. Ikasten, beti-beti gure adimena zabaltzen.

Jarraituko du …