Azatzak 79: Kukuka

2014-01-24  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Lasarte-Oriako euskaldunek behin baino gehiagotan jarri dituzte azatzak euskal kulturgintzaren soloan. Baita gaurkoan ere.

Kukuka antzerki (eta dantza) eskolak 700 ikasle inguru ditu gaur egun. Euskara hutsezko antzerki eskolarik handiena izan daiteke. Antzerki eta dantzarako grina euskararekin eta bestelako balio eta emozioekin lotzen dituzte. Haur, gazte eta helduentzako.

Poza eta alaitasuna transmitituz. Haurrak eta helduak batuz. Eta euskaraz. Aupa Kukuka!

Jenio linguistikoa aldarrikatu (Hiztunpolisa pilulak 9)

2014-01-22  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Jende askorengan, euskara estandar motel xamar batek nekez betetzen du funtzio motibatzailea. Euskalkietan nor-ago sentitzen dira gazteak, kolore apur bat behar dute. Debagoieneko hizkerek, maila batzuetan, beren funtzioa izango dutela dirudi oñatiar, arrasatear edo atxabaltarren autoirudian, hizketaren funtzio estetikoan eta estilistikoan. Norbanakoaren jenio linguistikoa aldarrikatu behar da orain arte baino gehiago.

Euskara Jendea

2014-01-20  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Gure jende euskaldunaren historia etorri zaigu berriro ere Xamarren eskutik (eta berarekin batera dokumentalak lantzen ibili den lantaldearen eskutik, jakina). Liburutik sei dokumental, ia sei ordu eta lana, lana erruz. ETBn eman dituzte atalak (baina merezi du zinez dokumentalak erostea, behin baino gehiago ikusteko modukoak baitira, sakonak eta mamitsuak).

Dokumentala trinkoa da, sakona, pentsarazten dizun produktua da (eta ez gaude oso ohituta horretara), motel xamarra batzuetan, biziki interesgarria beti.

Euskararen historia sozialaren materialetan beste mugarri bat jarri du herri mugimenduak (Euskaltzaindiaren Joanes Etxeberri egitasmoak baino aurretik). Eta badira hainbat: “Euskararen kate hautsiak” lan monumentala bezala.

Baina gure igurtzi sozialak badu kalitatea, esperientzia eta gauzak egiten badaki. Ikusi eta gozatu.

Izkiriaturik aurkitu ditudan ene artikuluak (X)

2014-01-16  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Urte berria hasi zaigu, eta betiko lepotik burua. Abendutik hona ere hamaika artikulu interesgarri sortu dira soziolinguistikaren soloan. Hona neure bildumatxoa:

– Iñaki Martinez de Luna dugu lehen lana bilduma honetan. Erresonantzia kaxak eskatzen ditu: http://paperekoa.berria.info/iritzia/2013-12-07/004/001/euskara_txioz_txio.htm

– Imanol Minerrek ere plazari buruz berba egin zuen Argian: http://www.argia.com/argia-astekaria/2395/plazara-zertara

– Mikel Irizarrek BECeko bertso finalari buruzko hausnarketa ikusgarria egin zuen: http://blogak.goiena.net/piperrautsa/2013/12/16/finaleko-gogoetak-etxera-bidean/

– Urtzi Urrutikoetxeak azpitituluei buruzko artikulu mardul eta indartsua idatzi zuen: http://urruti.blogspot.com.es/2013/12/zergatik-behar-ditugun-azpidatziak.html

– Pruden Gartziak euskararen salbamendurako paradigma berriaz lau berba egin zizkigun: http://www.unibertsitatea.net/blogak/inguma/2014/01/08/euskararen-salbamendurako-paradigma-berria/?utm_source=twitterfeed&utm_medium=twitter

– Allartean blogean biografia linguistikoek izan dezaketen eraginari buruz aritu izan dira: http://allartean.blogspot.com.es/2014/01/biografia-linguistikoak-bi.html

– Haritz Goikoetxea lankideari elkarrizketa interesgarria egin diote Lantalan webgunean. Lantokietako ahozko neurketen gainekoa izan da elkarrizketa: http://www.lantalan.com/emun/bakarrik-euskaldunek-parte-hartzen-duten-elkarrizketetan-3tik-2tan-hitz-egiten-da-euskaraz

Ez da (Hiztunpolisa pilulak 8)

2014-01-15  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Hizkuntza ez da pare bat mila hitzekin nolabait bueltaka ibiltzeko, identitate baten izenean.

Hizkuntza bizitzeko, gozatzeko eta espresatzeko da, bizitzako funtzio guztiak kalitatez betetzeko, bere dibertsifikazio osoan.

Horretarako gaitasun handia aski dentsitatez lortu ezean, askorengan denbora kontua da likidoaren galera.

Community fostering

2014-01-13  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Carballon eman behar nuen hitzaldi bat dela eta, berriro deskubritu nuen terminoa: community fostering. Mikel Zalbidek asmatutako kontzeptua da, nahiz eta Joshua Fishmanen irakaspenetatik abiatu.

Orain arte, hiru plangintza mota bereizten zituen soziolinguistikak: corpus plangintza eta estatus plangintzak izan ziren hasieran. Gero, eskuratze plangintza ere proposatu zuen Cooper-ek: hizkuntza bat ikasi eta irakasteko plangintza. Eta, azkenik, community fostering.

Berez, estatus plangintzaren zati dira azken bi berrikuntzak, estatus plangintza adiera zabalean ulertuta beti ere. Gertatzen da, hala ere, estatus plangintza sarri askotan hizkuntza politikarekin nahasten dela. Eta, horren ondorioz, sortu da CF ospetsu hori.

Gurera ekarrita, komunitatearen biziberritzea, edo komunitatearen suspertzea, edo komunitatea indartzea. Hiztunonganaino heltzen den kontzeptua da, zentzu kolektiboa ahaztu gabe (eta community empowerment eta halakoekin erraz asko ezkontzen da).

Eta zer da? Zalbideren arabera, hizkuntza ahulari belaunez belauneko iraupen-bidea bermatzea eta hiztun-elkarteari bere neurriko esparru berriak zabaltzea. Komunitate-giroa indartzea, hizkuntza ahularen mesede. Hau da, komunitate-giroa suspertu, hizkuntzaren belaunez belauneko iraupen-bidea bermatzeko, gertukoen diren esparruetatik abiatuta: familia-auzoa-lagunartea hirukotea. Fishmanek zehazten duen eskaileraren 6. urratsa, hain zuzen ere.

Jon Sarasuak sukalde proiektua darabil antzeko esangurarekin. Eta Txepetxen behinolako trinkotze hura ere CF horren barruan sartuko litzateke. Eta Euskal Herriko jendarte eragileen ekimen gehienek ere CF horren barruan kabida eduki lezakete.

Azken urteotan, plazaratu diren kontzeptu berri batzuk ere CF horren barruan sartzeko moduko elementuak dituzte: arnasguneak, subsidiarietate printzipioa eta abar. EBPN beraren funtsa teorikoa ildo honetatik edaten zuen (praktikan zer gertatu den ez naiz sartuko baloratzen, baina herri askotan CFtik urruntxo ez ote dabilen susmoa dut).

Honaino helduta, zalantza txiki bat: beharrezkoa al da CF bezalako terminoa? Ekarriko al du espezialista eta ez-espezialisten arteko bateratzerik? Denok jakingo dugu zeri buruz ari garen? Zalantza asko ditut, nahiz eta terminoak izan ditzakeen aukerak ikusten ditudan.

Azatzak 78: Erroa argitaletxea

2014-01-09  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Azatzen zurrunbiloan jarraitzen dugu. Oraingoan proposamen ezberdina ekarri dut azatzen zerrendara: Erroa.

Erroa argitaletxea euskara errazeko liburuak argitara emateko jaio zen. Zenbat Gara elkartearen ekimena da hauxe. Euren helburua nagusia hauxe da, euren berbetan: gazteek eta helduek euskara ikasteko eta literatura euskaraz irakurtzen hasteko material egokien beharra. Ingurumari horretan, Erroa argitaletxea Euskara errazean sailarekin ateratzen da plazara estreinakoz, euskara ikasleei eta euskaraz irakurtzen abiatu nahi duten lagunei literatura egokitua eta mailakatua eskaintzen dien liburu sorta ederrarekin, hain zuzen ere. Baina ez da euren xede bakarra (nahiz eta oraindik honi baino ez dioten heldu).

Euskara erraza, plain english eta abar. Gure hizkuntza komunitateak ere beharko ditu hauek aurrerantzean ere. Erraz-erraz.

Euskara eredu (Hiztunpolisa pilulak 7)

2014-01-07  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Egungo hizkuntza gehienek herri-bulkadatik eta gizarte zibilaren antolaketatik azpiegiturak sortuz soilik izango dute datozen hamarraldietan garabideak jartzeko aukera, eta prozesu horiek sortzeko nolabaiteko “know-how”a inon gutxi dago.

Ez da kontua euskara eredu hartzea. Batetik, eredurik ez dagoelako: hizkuntza bakoitzaren bidea errepikaezina da, eta komunitate bakoitzak bere taupada du. Bestetik, euskararen bidea eredu jartzeak lotsagorritu egin beharko gintuzke: ez da ba gure egoera etxafleroak botatzeko modukoa.

Guztiarekin, ehunka gako ditu euskalgintzak haiengan kateatzen direnak, eraikitzaileak eta berebizikoak asko. Eredu izan gabe gauza batzuetan erreferentzia izaten asmatu behar truke-artisautza honetan. Hau ezintasun-borrokan dabiltzanen arteko ideia-trafikoa da. Gaixoen arteko esperientzia-trukea.

2013ko uzta soziolinguistikan

2014-01-02  //  Sailkatu gabea  //  4 iruzkin

Zer eman du 2013. urteak euskalgintza eta soziolinguistika gaietan? Laburpen pertsonal txiki bat egin nahi izan dut. Eta gauza positiboei kasu eginez.

Ekarpen teoriko-praktikoei dagokienez, Iñaki Martinez de Lunaren Framing berria nabarmenduko nuke. Ekarpen mamitsua egin zuen Bat aldizkarian eta beste aditu batzuek hari ere erantzun. Baina Hiztunpolisa izan da nire ustez nagusi alor honetan 2013an. Mugarria jarri behar duen liburua da, mugarria jarri behar duen ekarpen teoriko-praktikoa da.

Euskalgintzan ere ekarpen praktikoak izan dira. Alde batetik, arnasguneen inguruko lan dinamika zabala jarri da martxan. Beste alde batetik, Topaguneak kongresuen osteko ibilbide berrituari ekin dio (komunikabideen arloan batez ere izan da indartsua urtea) eta euskarak 365 egun kanpaina txukuna nabarmenduko nuke.

Dibulgazioari dagokionez, ikus-entzunezkoen urtea izan da. Tuterako ikastolaren inguruko dokumentala, Arabako Errioxari buruzkoa, … ondu dira. Baina, batez ere, bi produktu azpimarratuko nituzke: Xamarren Euskara jendea dokumental sorta eta Kike Amonarrizen Tribuaren berbak zoragarria.

Administrazioari dagokionez, Gipuzkoako Foru Aldundiak hartu ditu neurri eraginkorrak. Eta itxura ona du ere Justizia sailak bultzatu nahi duen Auzia euskaraz programa.

Beste ehunka ekimen ere aipatu ahal nituen, baina horiek dira niri deigarri egin zaizkidanak. Ekarpenik baton bat?

Komunitatearen osaera (Hiztunpolisa pilulak 6)

2013-12-24  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Hiztun komunitatearen erdigunean kokatzen dira “hiztun osoak”, funtzio informal eta formal desberdinak euskaraz egoki egiteko gai direnak. Horiek baino erdigunerago, euskaraz bizi eta euskaraz kontsumitzeko hautua egin dutenak. Eta horien artean biziberritzearen gidaritzan are erdirago, euskararen garapen prozesuan aktiboki engaiatuta dauden milakak. Egitura honetan ertzeragoko zirkuluetan daude hizkuntzaren ezagutza eta erabilera-maila desberdineko pertsonak, hezkuntza prozesuaren bidez soilik ukitzen dutenak, hartzaile pasiboak, ez-hiztun positiboak eta beste hainbat multzo.