Hasiera » Txerraren bloga - Garaigoikoa

Busco amante galego-falante

2012-10-15 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez

Bere garain Sechu Sendek bota zuen leloa, Vigoko unibertsitateak bere egin eta kanpaina burutsua egin zuten.

Baina ez zen hor geratu. Sacha na horta taldeko neskek hartu eta kantu bihurtu zuten. Hona emaitza:

Busco Amante Galegofalante from as candongas do quirombo on Vimeo.

Bat 83: kulturgintza euskararen garabidean

2012-10-09 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez

Entresaka txiki bat egin dut azken Bat aldizkaritik (egia esateko, lehen bi artikuluetatik):

Ilunaldi estrategiko batean gaude.

Lastoa balitz legez baztertu izan da kultur dimentsioa hizkuntz-plangintzetan.

(Kulturak) hizkuntza-komunitate gutxituetan funtzio bat du hiztun-komunitatearen ametsa, bizinahia eta auto-irudia elikatzeko.

Kultura izan liteke emozionalitatea hizkuntzarekin fusionatzeko bidea.

Izenburuak dioen legez, azken Bat aldizkarian kulturgintza papera euskararen garabidean aztertu dute luze eta zabal.

Azatzak 47: Euskal Karaokeak

2012-10-06 // Azatzak // Iruzkinik ez

46 azatzen ondoren, egitasmo xume bezain arrakastatsu bati heldu nahi diot. Transmisioa eta zabalkundea oinarri duen egitasmo xumea.

Euskal karaokeak dugu egitasmoa. Gabi de la Maza izeneko irakasleak kudeatzen du. Euskal Girotze Barnetegietako irakaslea da bera. Eta zer egin du ba? Ba, karaokeak egin ditu euskarazko kantu ezagun askorekin. Momentu honetan 600dik gora karaoke egin ditu. Eta interneten 10 milioi bisitatik gora lortu dituzte.

Askotan galdetzen da: zer egin dezaket interneten euskararen alde? Ba, tori erantzun bat (beste asko ere egon daitezke: wikipedia, …)

Martzianadak

2012-10-03 // Sailkatu gabea // 2 iruzkin

Mari Luz Estebanek Udaltop-eko jardunaldietan ponentzia oso interesgarria egin zuen. Aspaldi irakurri nuen, baina egun hauetan berriro irakurri behar izan dut. Oso gomendagarria da Mari Luzen begirada freskoa euskalgintzari. Eta bi proposamen burura etorri zaizkit deblauki bereak irakurri ondoren:

Argazkia: Ozatu

– Nork eta noiz jarriko du martxan behingoz euskaldunon lehen jabetze (ahalmentze, boteretze) eskola? Non?

– Euskaldunok hainbat motatakoak gara: berriak, zaharrak, gazteak, ez hain gazteak, alfabetatuak, alfabetatu gabekoak, … Feminismoan aspalditxo hasi ziren emakumeen arteko berezitasunei kasu egiten. Gu noiz hasiko gara? Noizko euskaldun berrien elkarte bat? Noizko euskaldun alfabetatuen elkartea? …

Errealitatearekin zikindu behar da

2012-10-01 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez

Orain aste batzuk Luzien Etxezaharretak honako esaten zuen Argia aldizkarian:

Erramun
Baxokek zioen errealitatea eraiki behar genuela, legeak errealitatea
onartu beste erremediorik ez zuelako. Euskaraz indartsu agertzen bagara,
onartu beharko gaituzte. Bestela zer da ikusten duguna? Maitia eta
Brissonen adierazpen ederrak, euskaltzaleen oihuak, aholku batzordeak…
Ados, ofizialtasuna galdegin behar da, baina uste dut ikastolen urratsa
ukan behar dugula gogoan. Gauzak gure gain hartu behar ditugu. Eskola,
osasuna, ekonomia, denak gure gain hartzea da gure buruaren jabe izateko
bide nagusia. Baiona-Angelu-Biarritzen %5ak bozkatzen du abertzale,
baina horrek ez du erran nahi beste %95a euskaraz futitzen denik. Zer
egiten dugu alta, euskara biziarazteko? Parisen beha egon behar dugu
gure hizkuntza ikasi eta mintzatzeko? Uste dut aurtengoa lehen kanpaina
izan dela non ez den hitzik ere erran herri hizkuntzei buruz. Ni ez naiz
sobera politikoa, eta goitik etor litekeenari baino gehiago begiratzen
diot gure errealitatea indartzeko egin genezakeenari. Txepetxek zioen
gisan, euskara baliatzeko guneak sortu behar ditugu, euskarari
erakargarritasuna eman. Zergatik eta zertarako ikasiko dute jendeek
euskara? Zein dira motibazioak? Nik ez dut soluziorik, baina ez dut uste
gehiegi higatu behar dugunik gramatikan edo hizkuntzalaritzan. Ez da
aski hizkuntza ikertzea, errealitatearekin torratu, zikindu behar da.
Sartrek zioen giristinoek esku zikinak ez ukaiteagatik ez dutela
eskurik, eta guregatik hori erran ez dezaten, sar gaitezen saltsan, gure
gustuko eremuetan egin ditzagun ekarpenak euskaraz.

Esteatita

2012-09-25 // Sutondoko kontuak // Iruzkinik ez

Gurean aspaldi bota zuen Jon Sarasuak amaren sua metafora, komunitate gisa gure iraupena irudikatzeko. Uda honetan, inuiten artean, metafora horrekin gogoratu naiz.

Inuit andreen lana zen esteatitako lanpara beti pizturik mantentzea euren etxeetan. Inoiz ezin zen amatatu. Amatatuz gero, oso ondorio latzak pairatuko lituzkeelako familia horrek giro hotz hartan.

Inuitak ere historiaren errebuelta batean daude. 2020an lortuko dute independentzia. Gainera, modernotasunean sartu dira buru-belarri eta gutxi dira, oso gutxi. Hizkuntza mantentzearen garrantziaz kontzientzia dute. Akulturazioaren mamuei aurre egiteko biderik onena hizkuntza
mantentzea baita.

Esteatitako lanpara amata ez daiten!

Azatzak 46: euskarari ekarriak

2012-09-23 // Azatzak // Iruzkinik ez

Literatura dezente jorratu dut azatzetan. Eta gaurkoan ere literaturari egingo diot erreferentzia 46. azatz honetan.

Itzulpengintzan euskarak salto kualitatiboa eman du azken urteotan. Gero eta itzultzaile hobeak eta gaituagoak ditugu. Horren harira, Angel Errok esan zuen behinola euskarazko literaturarik onena ziur asko itzulpenetan dagoela. Eta hein handi batean berarekin ados nago. Azken urte hauetan itzulpen asko irakurri ditut eta benetako harribitxiak topatu daitezke. Oso interesgarria da, era berean, Armiarmaren entziklopediak batutako euskarari ekarriak webgunea.

Zerrenda guztiz subjektiboa eta pertsonala:

– Adiorik ez, Raymond Chandler

– Hamar, Andrej Longo

– Ulenspiegelen elezaharra, Charles de Coster

– Hilobiko isiltasuna, Arnaldur Indridason

– Poemak pluralean, Fernando Pessoa

– Hilabete bat Montalbanorekin, Andrea Camilleri

– Uzta gorria, Dashiel Hammet

– Estilo ariketak, Raymond Queneau

– Lagun armatua, Raul Zelik

Eta beste batzuk ….

Made in Galiza: trailerra

2012-09-20 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez

Esprinta ala maratoia?

2012-09-19 // Sutondoko kontuak // Iruzkinik ez

Aspaldi idatzi zuen Aracilek L’esprint de les dones artikulua (euskaraz badago, Emakumezkoen esprinta). Gutxi gorabehera, honakoa esaten zuen Aracilek orduan: “emakumeek beranduago egiten dute elebiduntzea, baina azkarrago amaitzen dute prozesua”. Hau da, emakumeak beranduago hasten dira hizkuntza nagusia ikasten, baina azkarrago “ahazten” dute euren jatorrizko hizkuntza.

Galdera bat datorkit burura: eta alderantziz? Berreskuratze prozesuetan zelan jokatzen dute? Azken kale neurketaren arabera, emakumeek gehiago erabiltzen dute euskara adin tarte guztietan. Datu bat baino ez da, baina adierazgarria, ezta?

Converter cada falante en normalizador/a

2012-09-18 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez

Galiciaconfidencial apresenta a tradución ao galego do artigo publicado polo sociolingüista basco Txerra Rodríguez na revista Argia sobre o proceso normalizador en Galicia.

A revista Argia, Luz em euskera, é umha publicaçom de informaçom geral com mais de noventa anos de vida. Actualmente publica-se tamém online, com licença creative commmons, e contem umha canle multimedia http://www.argia.com/multimedia/ com numerosos recursos sobre a lingua de Euskal Herria, onde proximamente poderemos olhar umha reportagem audiovisual de Txerra Rodríguez sobre os contidos deste artigo.

O autor do artigo, Txerra Rodríguez, é sociolingüista e trabalha como normalizador na cooperativa de serviços lingüísticos Hizkuntza teknikaria en Emun Koop, num equipo com mais de cem trabalhadoras e trabalhadores. Txerra Rodríguez gestiona o blog http://www.blogak.com/garaigoikoa/ e tem publicado diversos textos sobre euskera. No 2012 traduciu do galego para o euskera o livro Made in Galiza, de Séchu Sende, editado pola editora Txalaparta.

*********************************************************************************************************

Converter cada falante em normalizador/a

Nom é mui frecuente achar aqui, em Euskal Herria, as palavras justiça social e normalizaçom lingüística na mesma frase. Nom é mui frecuente aqui escuitar a seguinte pergunta: Pode-se ser feminista e viver em castelám? Por todo isso, decidim ir en julho a Galiza, a um curso de verao.

O curso foi em Carvalho, na Corunha. O curso estava organizado pola CTNL (Coordinadora de Traballadores/as de Normalización da Lingua, a associaçom de persoal técnico de normalizaçom galega) e pola universidade da Corunha e durou três dias. Para o curso, convidarom a falar em público a feministas, ecologistas, imigrantes, ativistas, militantes a favor dos direitos das lesbianas, mocidade e demais.

Atuar a favor do galego é justo, é umha causa justa. E o galego tem que unir-se ao resto de causas justas. Éssa é a conclusom fundamental á que chegarom as persoas organizadoras do curso. Pero eu tamém tirei outras conclusons, que penso que se podem aplicar no nosso país sem demasiada dificultade.

Mais dumha ponhente e dalgum participante falou de autoconfianza, ou dizendo o mesmo com outras palavras: orgulho, empoderamento. Até o de agora quem trabalhou a favor do galego trabalhou muito nas funçons de mais alto rango: universidade, médios de comunicaçom, administraçom, justiça. Em funçons de alto rango e muitas vezes exigindo á administraçom.

Mas parece que as cousas estám a mudar, ainda que seja pouco a pouco. Nos últimos tempos aparecerom medios de comunicaçom mediante participaçom popular (Sermos, Praza, Dioivo), escolas ou projectos de escola mediante participación popular (Semente, a iniciativa Galiza co galego), novos modelos de intervençom normalizadora (Modelo Burela), etcétera.

Talvez chegou o momento de dar a ciaboga, como dixerom nas jornadas. Talvez chegou o momento de cambiar a estratégia. Isso nom significa de ningum jeito que se tenha que deixar a um lado o trabalho a favor das funçons de alto rango, nem significa que se tenha que deixar de exigir á administraçom que cumpra o que deve cumprir. De ningum jeito. Mas, ao melhor, chegou o momento de abrir novos caminhos, novas linhas de trabalho.

Mimar as persoas falantes

Até o de agora nom se tratara com a profundidade que se devería ás persoas falantes de galego, até o de agora nom se trabalharom como se deveriam as actitudes das persoas falantes, nom se trabalhou diretamente sobre a lealdade lingüística. E talvez chegou o momento de cuidar os falantes e as falantes de galego, de arroupa-los, já que eles e elas som os verdadeiros motores da normalizaçom.

Há que dar mais importáncia ás práticas cotiás das persoas galegofalantes, há que dar-lhe folgos á lealdade. É imprescindível ter falantes que estejam plenos de orgulho e confianza. Cada comunidade debe intentar dirigir-se a si mesma, debe intentar cuidar-se a si mesma. E para isso é necessário contar com falantes que cream na propia comunidade.

Tamém é convinte aprender doutros movimentos sociais -que defendem tamém causas justas- as ferramentas que usam e intentar adaptar á normalizaçom lingüística: por exemplo, as estratégias de empoderamento que usa o feminismo, as técnicas para fundir prejuíços, as formas de luita e negociaçom que há que levar com a administraçom…

O objetivo: criar e proteger as persoas falantes que nos sirvam de modelo. Porque cada persoa que fala galego é um agente normalizador, é um sujeito do cámbio (ou mantemento) lingüístico. As persoas falantes de galego devem interiorizar que elas tamém som agentes normalizadores e adecuar polo tanto as suas atitudes lingüísticas. E, para isso, é necessário mimar as persoas falantes.

Tratarom-se ali outros muitos temas: falou-se de sostibilidade lingüística, de transmisom familiar, da volta ao rural, de imperialismo lingüístico, de justiça, de redes horizontais, de Internet,…

Salvando as distáncias, o ouvido e vivido nessas jornadas nom é mui diferente do que podemos ouvir e viver em jornadas similares aqui. É mais, em muitos casos onde diziam Galiza podia-se pór Euskal Herria e a situaçom seria quase igual. Isso si, enriquece-se muito um recolhendo diferentes preocupaçons e vivéncias.

Modelo Burela

Burela é umha vila da Marinha de Lugo, que tem uns 12.000 habitantes. Desde fai sete anos esta-se a realizar umha intervençom sociolingüística conhecida como Modelo Burela. Tenhem um plano lingüístico singular ali.

É um plano feito de abaixo arriba, protagonizado polo alunado e professorado do liceu e aceptado polo concelho por unanimidade. É um plano participativo levado adiante pola gente nova, professorado e
cidadania de Burela. No tenhem persoal técnico de normalizaçom.

Até o momento, cada ano trabalharom sobre um tema: cemitério, notarias, comércio, igreja, sanidade, música. Dam-lhes umha especial atençom aos novos falantes, assi como tamém ás persoas imigrantes. Em Rádio Burela fazem um programa semanal chamado Projecto Neo. Em cada programa participa umha o várias persoas que aprenderom o galego como adultos. O Modelo Burela recebeu numerosos prémios na Galiza e em Espanha á inovaçom pedagógica. Escrevendo “Modelo Burela” na rede, podereis achar um documentário de arredor dumha hora. Ademais proximamente na canle multimédia de Argia achareis umha reportagem sobre este projecto.

Txerra Rodríguez

Revista Argia, setembro 2012.

Busco amante galego-falante

Bat 83: kulturgintza euskararen garabidean

Azatzak 47: Euskal Karaokeak

Martzianadak

Errealitatearekin zikindu behar da

Esteatita

Azatzak 46: euskarari ekarriak

Made in Galiza: trailerra

Esprinta ala maratoia?

Converter cada falante en normalizador/a

Galiciaconfidencial apresenta a tradución ao galego do artigo publicado polo sociolingüista basco Txerra Rodríguez na revista Argia sobre o proceso normalizador en Galicia.

Txerra Rodriguez

Azken bidalketak

Iruzkin berriak

Artxiboak

Kategoriak

Meta