Maite zaitut

2012-06-01  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Séchu Senderen poema euskaratua, behean originala. Ehun aldiz idazten dut gaur Maite zaitut ehun aldiz idazten dut Maite zaitut maite zaitudalako eta Maite zaitut idazten dut barruan sentitzen zaitudalako eta hitzetatik kanpora eta isiltasunean ere. Nire hizkuntzan idazten dut Maite zaitut zure hizkuntzan, gurean. Esku ahurrean idazten dut Maite zaitut eta zure lepoan idazten dut Maite zaitut lo zauden bitartean eta gaur eramaten duzun arropetako etiketetan idazten ditut Maite zaitut txikiak. Eta Maite zaitut idazten dudanean iragana denez, gaur ere idazten dut Maite zaitut etorkizunean, eta kaleetan espraiarekin idazten dut Maite zaitut, pasatzen zaren eta inoiz pasatzen ez zaren kaleetan, eta Maite zaitut idazten dut zure itzalaren barruan eta zure zapatetan eta zure txorietan. Maite zaitut idazten dizut morse kodean zuk eskatzen didazun lekuan mihiaren puntarekin — .- .. – . –.. .- .. – ..- – Maite zaitut mamut bat bezain handi, hamaika letrako konstelazioa bezain txiki, bi haranen arteko arroa bezain luze, eta, inperfekzioa bezala, perfektua. Maite zaitut idazten dut nire hizkuntza maitalean batzuetan errealite bihurtzen diren ametsetan miazkatu zaitzaten. Eta idazten dut Maite zaitut ez naizelako beldur, eta mundua aldatzeko idazten dut Maite zaitut. Maite zaitut idazten dut leku komunetan eta sekretuetan. Maite zaitut ere idazten dut ahosabaiarekin. Maite zaitut idazten dut zure aterki morean, eta Maite zaitut idazten dudan lekuan jaiotzen da ortzadarra. Erosketa zerrendan idazten dut Maite zaitut hitz laranja eta hitz artazien artean eta idazten dut Maite zaitut botila baten barruan. Pertsona asko gara gaur Maite zaitut idazten dugunak Maite zaitut-en herrian, mila Maite zaitut gure hizkuntzan, larruan, zuhaitzetan edo hormetan idatziak. Nire hizkuntzan inork idazten duen Maite zaitut bakoitzean dago nire Maite zaitut, dagoen lekuan dagoela. Maite zaitut-ek distira egiten du, horregatik idazten dut Maite zaitut, nik beste pertsona askorekin batera gaur ere idazten ditugu miloika Maite zaitut lurreko bost mila hizkuntzetan egunero. … … QUERO-TE Escrevo Quero-te cem vezes hoje cem vezes escrevo Quero-te porque te quero e escrevo Quero-te porque te sinto dentro e fora das palavras e no siléncio. Na minha língua escrevo Quero-te na tua língua, nossa. Na palma de minha mao escrevo Quero-te e escrevo Quero-te no teu ombro quando dormes e Quero-tes pequenos nas etiquetas da roupa que levas hoje. E porque quando escrevo Quero-te já é passado hoje escrevo tamém Quero-te no futuro, e escrevo Quero-te com sprays nas ruas polas que passas sempre ou nom passas nunca, e escrevo Quero-te dentro da tua sombra e dos teus zapatos e dos teus paxaros. Escrevo Quero-te em código morse com a ponta da língua onde me pidas -.- . .-. —- – . Um quero-te como um mamut de grande, pequeno como umha constelaçom de sete letras, longo como um arró entre dous vales e, como a imperfecçom, perfecto. Escrevo Quero-te na minha língua amante que te lambe nos sonhos que ás vezes se volvem realidade. E escrevo Quero-te porque nom tenho medo, e para cambiar o mundo escrevo Quero-te Escrevo Quero-te nos lugares comuns e nos segredos. E escrevo Quero-che tamém palatalmente. Escrevo Quero-te no teu paráguas violeta, e onde escrevo Quero-te nace o arco da velha. Na lista da compra escrevo Quero-te entre a palavra laranjas e a palavra tesoiras, e escrevo Quero-te dentro dumha botelha. Somos muita gente hoje a escrever Quero-tes no país dos Quero-tes, milheiros de Quero-tes na nossa língua escritos na pel, nas árvores ou nas paredes. Em cada Quero-te que escreve alguém na minha língua está o meu Quero-te alá onde esteja. E porque um Quero-te é umha palavra que brilha escrevo Quero-te, tamém eu com toda a gente que hoje escrevemos milhons de Quero-tes nas cinco mil línguas do planeta cada dia.

Azatzak 39: Etxegiroan + Xerezade

2012-05-31  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Gero eta gehiago entzuten da literatura. Gero eta gehiago. Gurean ere literatura entzuteko ekimenak jarri dira martxan. Eta horietako biri dagokie 39. azatza.

Etxegiroan.com-ekoek narrazio laburrak, ipuinak, poemak, liburuen pasarteak eta abar grabatzen dituzte eta sarean jarri edonork entzuteko moduan. Helduentzako eta gazte eta haurrentzako atalak dituzte. 100dik gora grabazio batu dituzte dagoeneko.

Xerezade ere antzeko proiektua da. Bilbo Hiria irratian grabatzen dute astean behin podcast-a eta gero sarean eskegi euren blogean. Munduko eta bertako literatura euskaraz grabatu eta entzuteko moduan jartzen dute.

Segi dezagun bada literatura entzuten.

Transmisiotik sozializaziora

2012-05-29  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Gurean hizkuntza transmisioa aztertu denean, salbuespenak salbuespen, familia transmisioa hartu da kontuan (baita transmisioaren ibilbide kulturala, Txepetxen adieran). Transmisioa, oro har, goitik beherako prozesutzat hartu da: gurasoengandik seme-alabengana (baten batek amama eta aititeak ere hartu izan ditu kontuan).

Paula Kasaresek (ez dago sarean oraindik Hausnartu saria irabazteko idatzi duen testua), ordea, hizkuntza sozializazio kontzeptuari heldu dio. Sozializazio prozesu hau dinamikoa da, elkarreragilea (gurasoengandik seme-alabengana eta alderantziz), bizitza osoan barnakoa eta inguruneari lotuta. Bere hitzetan,

Hizkuntza sozializazioaren izaera elkarreragileak transfer edo transmissio ideia, hau da ohiko kontzeptu horien baitan dagoen goitik behetiko eta norabide bakarreko prozesua izatearen adiera gainditzen du.

Nire ustez, ohiko transmisio kontzeptua baino sakonagoa da. Eta zentzu batean interbenitzeko moduak errazten ditu (inguruneari lotuta dagoen heinean). Gainera, Fishman-en eskala ospetsuaren seigarren puntuari lotzen zaio indartsu (gogoratu eskala horretan seigarren puntua funtsezkoena dela): belaunaldi arteko ahozkotasun informala, kontzentrazio demografikoa eta sustapen instituzionala lortzea.

Gogoeta bitxiak

2012-05-24  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Pasa den astean Bilbon izan zen hizkuntza gutxituak eta internet inguruko jardunaldia. Jardunaldi hartan jasotako ideia batzuk botako ditut blausta artikulu honetan (kronika hobea egin dute Ahotsak programakoek):

– Hizkuntza handiak eskolan baino, eskolatik kanpo ikasten dira: kalean, komunikabideetan, interneten, …

– Internetek zertan lagun dezake belaunaldiz belaunaldiko transmisioan?

Argazkia: Inguma

– Batek baino gehiagok aipatu zuen hizkuntzari lotutako imaginarioa. Hori zer da? Euskarari lotutako imaginarioa zein da?

–
“Diglosia digitala” kontzeptua ere entzun zen: gurean oso ohikoa den
fenomenoari deitzeko erabiltzen dute galestarrek. Webgune elebidunetan
menua bi hizkuntzatan egotea eta edukietan, ordea, ingelesez galeseraz baino gehiago egotea.

–
Mexikon indigenei hezkuntza arrotza zaie, euren hizkuntzan bada ere.
Izan ere, hezkuntza hori itzulitako hezkuntza da. Eurek, euren hizkuntzan behar dute
hezkuntza propioa.

– Asturiasen antza hizkuntzaren aldeko mugimenduei hizkuntza leialtasun mugimendu deitzen zaie. Bitxia.

– Twitter-en memeak sortzen dituen komunitatea, bizirik dago interneten.

– Twitter ikerketa soziolinguistikoa egiteko berebiziko eremua da.

(erdi)Gunea

2012-05-22  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Pasa den larunbatean Topaguneak antolatu zuen Gunea eguna Azkoitian. Bertan hainbat elkartek 23 ideia aurkeztu zituzten (tartean Tximintxekoa Eider eta biok aurkeztu genuen).

Aurkezpen guztietan ezin egon (bi frontoitan batera ari ziren egiten), baina haietako askotan bai izan nintzen.

Elkarteek denetarik egiten dute: kulturgintza auzolanean (Tximintxeko Herria martxan martxa herrian, Garaion-eko egitasmoa, Berbaizukoen Müllerenea, Arabako kuadrilla arteko bertso txapelketa), lehiaketak (Galtzakomik), hausnarketa saioak (Batu sutondora, Pil-pilean elkartekoa), familia transmisioan eragiteko proiektuak (Sendi, Getxo), aisialdi egitasmo berritzaileak (Jarduneko udaleku ibiltariak, Txatxilipurdiko Eguzkilaru, Goienak ondutako Kantari egitasmoa), komunibakide berritzaileak (aiaraldea.com), etorkinekin lan egiteko programak (Auzoko) edo euskarazko produktuak saltzen dituen denda (Karridenda, Iruñea).

Ikaragarrizkoa.
Ikaragarrizkoa. Auzolana eta imajinazioa bat eginik. Originaltasuna.
Asko ikasi nuen. Ea hurrengo urteetan honen modukoak egiten jarraitzen
duen Topaguneak.

Azatzak 38: Kantuz

2012-05-14  //  Azatzak  //  Iruzkin bat

Orain dela 15 urte hasi ziren Baionan Kantuz izeneko ekimena. Ordutik asko hedatu da euren ekimena herririk herri. Bilbo, Donostia, Iruñea, Laudio, Antsoain, Tafalla, Bermeo, Gernika, Zamudio, … (kantuz taldekoen zerrenda).

Ermuko taldekoek esaten duten bezala, kantuak hizkuntzaren transmisiorako egokiak izan daitezke. Horrez gain, herri askotan euskararen aldeko jendaurreko jardun bakarrenetakoa izan daiteke kantu taldea. Euskarazko kultura ikusgarri egiteko ekimen polita.

Informazio gehiago: Aizu aldizkarikoek egindako erreportajea.

500 ziri

2012-05-07  //  Sailkatu gabea  //  2 iruzkin

500
ziri, 500 ziztadatxo, 500 azatz txiki bidean, 500 pentsamendu kritika
gogoeta pasadizo, 500 post edo artikulu edo barruntatze.

500 asko da. Edo gutxi. Euskal soziolinguistikaren dibulgazioaren bidean.

500 horietatik 50 artikulu aukeratu ditut, nire ustez oinarrizkoenak edo direnak:

–Txorierri: Merkataritza euskalduntzeko plangintza

– Euskara jendea

– Txokotik zabalera

– Mintza eguna

– Normalizaziorako alderdi linguistikoak bigarren mailakoak dira

– Soziolinguistikaren gida sexuala

– Gazteok eta euskara

– Eskolaren mugak euskararen normalizazioan

– Txeieneak eta txireneak

– Euskaraz hitz egiten hasteko instrukzioak

– Bertan Bilbo

– Tribua eta tribukideak

– Dekretazoa

– Autozentramendua

– Diglosia atxikigarria

– Saskibaloia ala futbola?

– Bikoteen hizkuntza ohiturak zelan aldatu?

– Baserria ez galdu

– Konpasaren teoria

– Soziolinguistika domestikorako gida osatugabea

– Susedidoak

– Euskarari lotzeko balio sorta zaharberritzen

– Irabazi ala galdu?

– Soziolinguistikaren top-tena (2010ean)

– First we take Manhattan

– Zer dira arnasguneak?

– Kulturgintzaren gakoak

– Praktikak-gaitasunak-emozioak

– Euskara erdigunean jartzeak beste kultur politikak eskatzen ditu

– Soziolinguistikari buruzko hitzapasa

– Oinarrizko bibliografia soziolinguistikoa euskaraz

– Transmisioa: osoa ala ez?

– Egitetik eragitera bizipozez

– Dibulgatzen

– Jabetu gaitezen

– Txepetx: euskara gero eta gehiago erabiltzen da gero eta gutxiago esateko

– 136. metroan dago galiziera

– Ertzetik erdigunera

– Kosmobisioa

– Txepetxekin berbetan (1)

– Txepetxekin berbetan (2)

– Izan linguistikoki iraunkor

– 25 azatz euskarazko kulturgintzaren soloan

– Subsidiarietatea

– Hegemonia

– Empowerment edo boteretzea

– Diglosiaren labirintoan barrena (1)

– Diglosiaren labirintoan barrena (2)

– Hedabide diglosikoak

– Basqueness

Komunitate bi

2012-05-04  //  Sutondoko kontuak  //  4 iruzkin

Gurean bi komunitate ei daude. Mila aldiz entzun eta irakurri dugu. Azkena Joseba Kamiori #sarekohizkuntzak jardunaldian. Eta bai, egia da, komunitate bi daude gurean, baina ai ai ai zeintzuk dira komunitate horien mugak? Zeren inguruan ardazten dira ba?

Hizkuntzak definitzen ditu komunitate biak? Hizkuntzak ala beste zerbaitek? Nire ustez, hizkuntzak ez ditu definitzen komunitateak gurean: batzuontzako akaso bai, baina gehienentzako ez. Izan ere, zein dago zugandik hurbilen: euskaraz egiten duen UPN ala Sarkozyren botantea ala euskaraz ez dakien Bildu zein EAJ bozkatzen duena?

Hizkuntzak gurean emozio-karga sakona du, identitatea ematen du, nortasuna. Baina ez da erabakigarria nire ustez komunitate bateko zein besteko kideak bereizteko. Ez da erabakigarria: abertzaletasuna da oraindik orain balizko bi komunitate horiek bereizten dituena.

Erlazionatutako artikulua:

Basqueness

Azatzak 37: EKE

2012-05-02  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

37. azatza bortuz gaindi ez da joango. Euskal Kultur Erakundeari buruzkoa izango baita 37.a.

Euskal Kultur Erakundea euskal kulturaren Ipar Euskal Herriko irabazteko asmorik gabeko erakundea da. Erakunde honek berezitasun bat du: bertan hartzen dute parte administrazioek (herriek, herri elkargoek, Akitaniako eskualdeak, departamenduak, …) eta herri-elkarteek (185 elkarte momentu honetan). Antolaketa eredugarria, nire ustez.

Eta zer egiten du erakunde honek? Elkarteei laguntza ematen die. Kulturgintza arloan ere lan eskerga egiten du: ondarea babestu, transmisioa landu, ikusgarrigintza, mugaz gaineko harremanak, erakusketak, ikerketak … Nabarmentzeko modukoa da arlo honetan hogeita ekimena.

Ultra-komunikatzen

2012-04-25  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Hedabideek
hiztunon biziberritzean itzelezko garrantzia dute, batez ere
trinkotzean eta imaginario komunaren eraikuntzan. Baina hori nik baino
hobeto esaten dute Garabidekoek bideo honetan:

Baita Maria Gonzalez Gorosarrik honako honetan ere: Euskarazko komunikazioaren lorpenak.

Hau guztia kanta hau eta berri hau buruan nahastetik etorri da.

Erlazionatutako artikulua:

– Komunikabide diglosikoak