Azatzak 21: Irrien Lagunak

2011-10-17  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

XXI. mendeko euskarazko kulturgintzan ikerketa merezi duen fenomenorik badago, hori da Irrien lagunak (edo euren aurretik, Pirritx, Porrotx eta abarren pailazo taldeak).

Kolorezko Euskal Irria lortu gura dute, munduko kolore guztiak izango dituena. Euskara, balioak, koreografiak, jendarte arazoekiko gertutasuna, umeen eta ez hain umeen lagunak, udako kantak, elikadura egokiaren alde, … Dena batzen dute pailazoek. Eta hori guztia euskaraz eta euskaratik,
euskararen jendarte mugimendutik sortuak baitira.

Irrien lagunak kluba da euren azken erronka. Aldizkaria, webgunea, bloga, sare sozialetan, bideoak, Irrien lagunen eguna, … Txikira hordago hainbatetan egin ostean, hordago txiki horiekin gauza handiak lor daitezkeela erakutsi digute. Aupa Euskal Irria!

Aurreko azatzak:

– Azatzak 1: 111 akademia

– Azatzak 2: Eztena fanzinea

– Azatzak 3: Korrika kulturala

– Azatzak 4: Armiarma.com

– Azatzak 5: Azpitituluak.com

– Azatzak 6: Iparra-hegoa

– Azatzak 7: Laburbira

– Azatzak 8: ekaitzaldia badok

– Azatzak 9: irakurri, gozatu eta oparitu

– Azatzak 10: eskola txikiak

– Azatzak 11: literaturia

– Azatzak 12: Euskal Herria Zuzenean

– Azatzak 13: Euskal kulturgintzaren transmisioa

– Azatzak 14: Kukutza gaztetxea

– Azatzak 15: EHAZE

– Azatzak 16: Xamarrenak

– Azatzak 17: Auspoa

– Azatzak 18: Herri musikaren txokoa

– Azatzak 19: Arratsaldekoa eta arratsean

– Azatzak 20: Hitzen uberan

Irakurgaiak: En galego por que non?

2011-10-14  //  Irakurgaiak  //  Iruzkinik ez

Manuel N. Singalak aurreiritzien kontrako liburua (lehen kapitulua hemen)
egin du. Aurreiritziak apurtu eta sinplifikazioak gutxitu. Hizkuntzen
inguruan aurreiritziek oraindik orain indar sozial handia dute, baina
Singalak banaka-banaka botatzen ditu guztiak. Eta, gainera, bere
hizkuntzaren alde egiten du: galiziera aukeratzearen alde.  

Urte hasieran dibulgazioaren inguruko mahai-inguru batean hartu nuen parte.
Soziolinguistikaren dibulgazioa eta diskurtsoaren dibulgazioa batzen du
liburu honek bere xumean. Honen moduko produktu gutxi dugu gurean. Ea
norbait benetako dibulgazioaren aldeko pauso ausartak ematen hasten den.
Beharra badago.

Tesi do(k)toreak

2011-10-10  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Euskarazko tesien datu-basea osatu du UEUk. Bertan 202 doktore-tesi agertu dira, denak euskaraz. Jakin-minak akuilatuta, sartu nintzen soziolinguistikari buruzkoen bila. Eta bi baino ez ditut topatu (soziolinguistika jarrita bilatzailean):

Xabier Erize: Soziolinguistika historikoa eta hizkuntza gutxituen bizitza: Nafarroako euskararen historia soziolinguistikoa (1863-1936)

Nekane Larrañaga: Euskalerriko gaztetxoek euskararekiko dituzten jarrerak eta beren eragina euskara ikasi eta erabiltzean

Beste batzuk ere topatu ditut soziolinguistikarekin nola edo hala harremana dutenak:

Nekane Goikoetxea: Gaitasun komunikatiboa eta hizkuntzen arteko elkar eragina EAE-ko hezkuntza eleanitzean

Xabier Isasi: Hizkuntzen arteko ukipena gizarte elebidunetan; gizartearen eta hiztunaren hizkuntz-erabilpena. Ikuspegi metodologikoa

Jaione Apalategi: Eskola erakuntza eta hololinguistika

Pello Jauregi: Berezko taldeak euskalduntzeko ikas estrategia. Gazte talde baten kasua

Jose Mari Zendoia: Hizkuntza gutxituak eta ekonomia: euskararen kasua

Soziolinguistikaren alorrean bestelako euskarazko tesi batzuk izan badira, baina antza ez dituzte jaso. Pena bat da, horietako batzuk irakurtzeko irrikitan bainago.

Zuhaitzak ez digu basoa ikusten uzten

2011-10-06  //  Sailkatu gabea  //  2 iruzkin

Ika-mika dago azken aldi honetan Zelaak onartu duen dekretua dela eta. Dekretu horren arabera, euskaraz ikasi dutenei euskara egiaztatzeko tituluak oparitu egingo zaizkie.

Nire
ustez, hala ere, polemikaren terminoak ez daude ondo planteatuta. Izan
ere, arazoa ez datza tituluak ematean edo ez ematean. Arazoa da eskolak
ez duela euskalduntzen. Eta tituluak emanda ere, jarraituko du euskaldundu
barik.

Benetako
arazo horri heldu ezean, jai dugu. Tituluez eta abarrez aritu gaitezke
luzaz, baina muinari haginka egin barik jarraituko dugu. Eta aspaldian idatzitako artikulu batekin oroitu naiz berriro ere.

Azatzak 20: Hitzen uberan

2011-10-04  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

20 azatz bota ditugu honezkero. Euskarazko kulturgintza loratzeko 20 azatz utzi ditugu bidean. Eta lehenengo azatzean bezala, literaturara itzuliko gara.

Oraingo honetan Hitzen uberan izeneko webgunea dakart. Euskarazko literaturaren ataria da uberan,
Euskal Idazleen Elkarteak sortutakoa. Albisteak agertzen dira, elkarrizketak, erreportajeak eta abar. Horrez gain, handik eta hemendik arrantzatzen dituztenak ere batzen dituzte. Baina gauza gehiago ere
baditu.

Adibidez, poema musikatuak badira, liburuen aurkezpen bideoak, Herri Irratian eta Bizkaia irratian egindako irratsaioak, eta amuak (askotariko piezak harrapatzen ditu: literatur kritikak, bitxikeriak, iruzkinak, perlak…). Webgune dotorea, bai horixe.

Kosmobisioa

2011-10-03  //  Sailkatu gabea  //  3 iruzkin

Aurrekoan Lorea Agirrek Sorguneak ikertegiaren inguruko hitzaldia eman zuen Emuneko lankideontzat. Hainbat gauza esan zituen (horietako batzuk hemen). Baina deigarria egin zitzaidan horietako bat.

Gutxi gorabehera hauxe esan zuen: euskaldunok hizkuntza salbatzearen alde, gure kosmobisioa sakrifikatu egin dugula. Gero ñabardura bat gehitu zuen: kosmobisio hori sakrifikatu dugu, inoiz izan badugu noski.

Horrek zuzenean Txepetxek uztailean esan ziguna ekarri zidan burura. Berak beste hainbat gauzen artean honako hauek esan zituen:

Euskara gero eta gehiago erabiltzen da, gero eta gauza gutxiago esateko. Eta hori da arazoa. Zelan lortu euskara bezalako hizkuntzek zeresana izaten jarraitzea eta bakoitzak zer esan behar duen jakitea. Eta hor dauka euskarak eta beste tarteko hizkuntzek gaixotasun nagusia: zelan orekatu berba egitea eta esatea.

Amigas y amigos mios, recuperemos nuestra canción!

Eta biak irakurrita, zalantzak sortzen zaizkit ….

Azatzak 19: Arratsaldekoa eta Arratsean

2011-09-29  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Azatzen bidetxoan 19.a heldu da dagoeneko. Eta gaurkoan euskarazko kulturaren hedapenean nabarmendu den irratsaio biri buruz: Arratsaldekoa eta Arratsean irratsaioak (honen bloga ekainetik ez da berritzen).

Arantxa Iturbek aurkeztuta, euskarazko sorkuntzak dira nagusi irratsaioetan. Kulturgileei irekitako leihoak. Irrati publiko batean ezinbestekoak direnak. Euskarazko irrati publiko batean ezinbestekoak.

Ertzetik erdigunera

2011-09-26  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Jon Sarasuaren “Ertzeko zatiak” liburua amaitu berri dut. Liburu zorrotza, deserosoa, garratza. Eta handik testu pare bat gura ditut hona ekarri.

Lehena, Cochabamaban dagoela idatzi zuen Jonek. Bertako indigenekin dago, Garabideren proiektuen barruan.

Hegemonia espaziorik gabe hizkuntzak ezin direla garatu jaurti diet. Espazio jakin batzuetako bilinguismoa handiak txikia jateko modua dela, ez dutela funtzionatzen egunkari eta aldizkari ustez elebidunek, eskola plateamendu ustez elebidunek (…). Norbanakoa izan litekeela elebidun edo eleaniztun, baina gune jakin bati, familia bati, erakundetxo bati, aldizkari bati, eskola bati, gehienetan hizkuntza baten hegemonian ardaztea dagokiola, handik eleaniztasunera irekitzeko. Espazio horiek izan ezean, hizkuntzak ez duela garatzen jarraitzeko aukerarik eta arrazoirik.

Bigarrena New Yorken dagoela idazten du, jatorrizko herrien kongresu batean.

Gure herriaren ibilbidea lau hitzetan azaltzeaz gain, uste dut hiru mezu direla beste jatorrizko herrie agertu beharrekoak, munduko hizkuntzen egoera eta hemengo diskurtsoen norabide epela ikusita. Gaztelaniaz jarriko ditugu, ia gero beste hizkuntzetara nola itzultzen duten. Un mensaje de alarma. Un mensaje de esperanza. Un mensaje de responsabilidad.

(…)

Hiru mezuek, ordea, aurretik premisa bat barneratua izatea eskatzen dute: hizkuntzak direla kulturen muin eroaleak, kulturen bihotzak. Hizkuntza galtzen denean, jatorrizko herria galtzen dela bere nortasunaren ardatzari dagokionean. Geldi litezke ideiak, kosmobisio puskak, ohitura batzuk, folklorea, … (..) baina kultura hura galdu dela, hizkuntzak baitzuen biziarazten, ardazten, espresatzen, liseritzen. Euskaldunontzat, historiak erakutsi digunarekin, bistakoa da. Baina hemen premisa hori ez da ikusten bere gorrian, ez dago erdian.

Galiziak bizi duen egoera soziolinguistikoaren ikuspegi kualitatiboa

2011-09-25  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Aspalditik kudeatzen dut Lantalan bloga Marije Manterola lankidearekin. Han idatzitako asko ez ditut hona ekarri, baina hemendik aurrera horiek ere hemen jasoko ditut. Gaur lehena, Marije eta bion artean egindakoa.

NL da Universidade da Coruña, en colaboración coa CTNL e
o Concello de Carballo, a convocado o Curso de verán sobre dinamización
lingüística, que nesta sétima edición a levado por título (Re)pensando o discurso.

Autoeraketa, auzolana eta abar

2011-09-22  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Euskal Herrian aspalditik ari gara auzolana eta autogestioa gora eta behera. Azken egunetan ere gaia pil-pilean ibili da gurean: Kukutza, auzolan jardunaldiak eta abar.

Galizian ere ibili badabilz. Semente escolinha sortzen eta egiten ibili dira (aupa zuek!), Sermos galiza kanpainak ere aurrera darrai galizierazko komunikabideen alde, …

Euskalgintza
iaioa da autoeraketan, beti izan da: komunikabideak sortzen, eskolak
sortzen, kulturguneak sortzen, … Galizian ere antza bide horretatik
abiatu dira azken aldian euren hizkuntzaren defentsan.