136. metroan dago galiziera

2011-08-01 // Sailkatu gabea // 2 iruzkin

Hizkuntza ekologiaren diskurtsoa gero eta ozenago aditzen da gurean. Soziolinguistika Klusterrak antolatutako ikastaroa horren gainekoa izan zen (kronika ederra
egin dute Ruben eta Abel lankideek). Galizian ere aditzen da. Eta
horren froga Manuel Singalak eta Manuel Bermudezek egindako hurrengo lau bideo labur gaiaren
inguruan sentiberatze aldera.

Soziolinguistikaz berripapera: 32. zenbakia

2011-07-29 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez

32. zenbakia / 2011ko uztaila

Word
dokumentua/Pdf
formatua

SOZIOLINGUISTIKA
KLUSTERRA

•
IV HAUSNARTU Euskal Soziolinguistika Sarien deialdia zabalik

Soziolinguistika Klusterrak IV HAUSNARTU Euskal Soziolinguistika
Sarietarako dialdia egin du Gipuzkoako Foru Aldundiaren eta Eusko Jaurlaritzako
Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzaren laguntzarekin.

Euskal soziolinguistika teorikotik, metodologikoaren
ingurukoak eta saiakera-arloko lanak sarituko dira. Beste ezagutza-esparruetatik
ere abia daitezke lanak: zuzenbide, soziologia, ekonomia, psikologia,
historia, geografia, gizarte psikologia, antropologia edo beste adar
zientifikoetatik abiatuz, euskal soziolinguistikaren eremura egokituak
izan daitezke.

SARIAK: Lehen saria: 1.300€;
Bigarren saria: 900€; Hirugarren saria: 600€

EPEA: 2011ko urriaren 31 arte.

NORA: hausnartu@soziolinguistika.org

OINARRIAK ETA informazio gehiago:
http://www.soziolinguistika.org/hausnartu

• HIZKUNTZA-EKOLOGIA:
TEORIATIK PRAKTIKARA ikastaroa EHUko Udako ikastaroetan

Soziolinguistika Klusterrak Hizkuntza-ekologia: teoriatik
praktikara ikastaroa burutu zuen EHUko XXX Uda Ikastaroetan, pasa den
uztailaren 7an eta 8an.

Ikastaroaren helburuak honakoak izan ziren: Hizkuntza-ekologiaren
eredua euskal gizartean erabilgarri den aztertzea: Ekologiaren garapen
historikoa aztertzea hizkuntzenarekin alderatuz; Ekologikoaren balioak
hizkuntzen kudeaketan erabilgarri diren aztertzea; Ekologiaren aldeko
ekintzailetasunak, hizkuntzaren arloan lekurik ote duen begiratzea;
Komunikazio-estrategiarako ikasgai ekologikoak aplikatzeko moduak
aurkitzea; Esparru zehatzetarako aplikazioak eskaintzea.
Parte hartu zuten irakalseak honakoak izan ziren: Carme Junyent
(Bartzelonako Unibertsitatea), J. Inazio Marko (Euskal Herriko Unibertsitatea),
Imanol Miner (Gipuzkoa Donostia Kutxako Hizkuntzen Kudeaketa arloko
arduraduna), Jon Sarasua (Mondragon Unibertsitatea), Iñaki
Martinez de Luna (Euskal Herriko Unibertsitatea), Patxi Baztarrika
(Euskara teknikaria. Hizkuntza-Politikarako sailburuorde ohia) eta
Belen Uranga (Soziolinguistika Klusterra).

Informazio gehiago: http://www.soziolinguistika.org/eu/node/5203

http://www.soziolinguistika.org/ehuikastaroa

• HIZKUNTZA-EKOLOGIA ETA
LURRALDE EUSKALDUNAK TOPAKETAREN BIDEOAK IKUSGAI

Apirilaren 14an Azpeitiko Sanagustin aretoan
HIZKUNTZA-EKOLOGIA
ETA LURRALDE EUSKALDUNAK topaketa burutu zen. Bertan, besteak
beste, Jon Bollar, Belen Uranga, Albert Bastardas, Xabier Ezeizabarrena
eta Iñaki Markok gaiaren alderdi ezberdinak landu zituzten zenbait
hitzalditan.

Topaketan egoterik ez zutenentzat, webgunean
ikusgai daude dagoeneko saio guztien bideoak , euskaraz
eta katalanez.

Gogoan izan Hizkuntza-ekologiaren gaia lantzeko hurrengo
hitzordua Donostiako Miramar Jauregian izango dela uztailaren 7 eta
8rako Soziolinguistika Klusterrak antolatu duen ikastaroan: Hizkuntza-ekologia:
teoriatik praktikara.

Informazio gehiago: http://www.uema.org/default.cfm?atala=kanpainak&id=15

• KALEAN DA GAZTEEN ERABILERAREN
GPSA!

Soziolinguistika Klusterrak Erabileraren
GPSa kaleratu berri du, gazteen hizkuntza-erabileran kokatu
eta bertan esku hartzeko gida. Urtxintxa Eskola eta Topagunea Euskara
Elkarteen Federazioarekin batera sortutako materiala da eta Gazteen
Erabileran Eragiten Duten Faktoreen Azterketa lana izan du oinarri.

Erabileraren GPSa gazteei eta eurekin lanean dihardutenei,
hizkuntza erabileran eragiten duten aldagai guztiak kontuan hartuz lan
egiten laguntzeko sortutako tresna da. Egiten dugunaz ondo hausnartu
eta gure lanari interesatzen zaigun norabidea emateko balio digu.

Webgunean
bertsio elektronikoa dago ikusgai. Era berean, kluster@soziolinguistika.org
helbidean liburuxka eta posterra eskuratu daitezke 5 euroko prezioan.

Informazio gehiago: www.soziolinguistika.org/gazteak

• EUSKARA SUSTATZEKO KOMUNIKAZIO-EKIMENAK
GARATZEKO GIDA-LERROAK

WEB gunean jarri dugu Euskara sustatzeko komunikazio-ekimenak
garatzeko GIDA LERROAK izeneko dokumentua.

Dokumentu honek bi parte ditu. Lehenengoan, Euskararen
komunikazio-estrategiaz sarrera labur bat egin nahi izan dugu, izan
ere, hori izan baita behin eta berriro agerian ezarri zaigun ideia,
kanpainaz harago, euskararen inguruko komunikazio-estrategia definitu
eta azpimarratu beharra, alegia. Gai horren garrantzia proiektu honi
dagokionaz harago egon arren, ez dugu saihestu nahi izan. Alta, eztabaidari
eta erabakiak hartzeari ekiteko urratsa izango delakoan bidean bildutako
hainbat ideia ekarri nahi izan ditugu hona, bide horretan lagungarri
izatekotan. Dokumentuaren bigarren partean aurkituko ditu beraz irakurleak
propio prestaturiko Komunikazio-egitasmoak garatzeko oinarrizko gida-lerroak.

Informazio gehiago eta GIDA: http://www.soziolinguistika.org/eu/komunikaziogida

EKIMENAK

•
HIZNET HIZKUNTZA-PLANGINTZA GRADUONDOKOAN IZENA EMATEKO EPEA ZABALIK

2011/2012 ikasturtean online graduondokoaren 12. edizioa
burutuko da. Asmoz fundazioak eta Euskal Herriko Unibertsitateak antolatzen
dute eta Soziolinguistika Klusterra, UEU eta Eusko Jaurlaritzako Hizkuntz
Politikarako Sailburuordetzaren bermea dauka.

Euskararen normalkuntzan jarduteko beharrezkoa den
ezagutza kualifikatu eta sistematikoaren premiari aurre egiteko antolatzen
da. Hizkuntza plangintza eta hizkuntza normalkuntzarekin lotutako hainbat
gai jorratzen dira, esperientziadun irakasleen gidaritzapean. Hizkuntza
Plangintza graduondokoak Unibertsitate Espezialista izaera du eta Euskal
Herriko Unibertsitateko Berezko Titulua da.Bere iraupena ikasturte batekoa
da, azaroan hasi eta uztailean amaitzen da. Izen emate epea zabalik
da, urriaren 5a arte.

Informazio gehiago: http://hiznet.asmoz.org

ALBISTEAK

•
OSAKIDETZAKO LAN ESKAINTZA PUBLIKO BERRIAN EUSKARARI EMANDAKO TRATAERA
SALATU DUTE HAINBAT ERAGILEEK

[Berria]

Hainbat sindikatu eta alderdi politikok gogor kritikatu
dute Osakidetzako lan eskaintza publiko berrian euskararen garrantzia
gutxitzeko Rafael Bengoa Osasun sailburuak hartutako erabakia. Halako
neurriekin Jaurlaritzak euskara bigarren mailako hizkuntza bat balitz
bezala hartzen duela salatu dute LABek, Aralarrek, EAk eta EAJk, eta
euskaldunen hizkuntz eskubideak urratzen dituela. Eskubide horiek mespretxatzea
egotzi dio, besteak besteak, EAko legebiltzarkide Juanjo Agirrezabalak
Bengoari.

Irakurtzen jarraitzeko: Berria

Informazio gehiago : Argia

• EUSKO JAURLARITZAK GIDABAIMENA
EUSKARAZ ATERATZEKO EKIMEN BERRIA AURKEZTU DU

[erabili.com]

Eusko Jaurlaritzak, Kultura SailekoHizkuntza Politikarako
Sailburuordetzaren (HPS) eskutik, eta Herrizaingo Saileko Trafiko Zuzendaritzarekin
lankidetzan, gidabaimena euskaraz ateratzeko ekimen berria aurkeztu
zuen atzo (2011-7-20) Euskadiko Trafikoa Kudeatzeko Zentroak Bilbon
duen egoitzan. Aurkezpenean, Hizkuntza Politikarako sailburuorde Lurdes
Auzmendiz gain, Euskadiko Trafikoko zuzendari Amparo Lopez ere izan
zen.

Irakurtzen jarraitzeko: http://www.erabili.com/zer_berri/berriak/1311233363

• XABIER AZANZA EUSKARABIDEAKO
ZUZENDARIA KARGUTIK KENDU DUTE

[argia.com]

Xabier Azanza Euskarabideako zuzendari kudeatzaileak
lau urteotan lan harremana izandako hainbat enpresa eta erakundetako
kideei gutuna bidali die agurtzeko. Nafarroako euskara alorreko eragile
batek Argiari jakinarazi dionez, Gobernu berriak Azanza kargutik kendu
du. Euskarabidea egiturak jarraitu egingo luke eta litekeena da Xabier
Azanzaren tokia hartzea Maximino Gómez Serranok, garai batean
Hezkuntzako Euskara Zerbitzuko zuzendari izanak.

Irakurtzen jarraitzeko: http://argia.com/erredakzio-mahaia/onintza-irureta/2011/07/18/xabier-azanzak-euskarabidea-utzi-du/

Informazio gehiago [erabili.com]:http://www.erabili.com/zer_berri/galdezka/1311060206

• HIZKUNTZAREN ESTANDARIZAZIOA.
EUSKARAREN BERRESKURAPENA” LANA AURKEZTU DUTE

[garabide]

2011ko uztaila. Uztailaren 5ean, Bilboko Euskaltzaindiaren
egoitzan Hizkuntzaren estandarizazioaren gaineko II. Liburu eta DVD-aren
aurkezpen publikoa egin genuen. Egitasmo hau babestu eta lagundu dute
Bizkaiko Foru Aldundiak, Gipuzkoako Foru Aldundiak, Eusko Jaurlaritzak,
Arrasate eta Aretxabaletako Udalek, Mondragon Unibertsitateak eta Fagor
eta Emun kooperatibek.

Irakurtzen jarraitzeko: http://www.garabide.org/euskara/albisteak/hizkuntzaren-estandarizazioari-buruzko-liburu-dvd-aren-aurkezpena

Informazio gehiago [euskaltzaindia]: http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_content&catid=121&id=3603&lang=eu&view=article

• JEAN-BAPTISTE “BATTITTU”
COYOS EUSKALTZAIN OSOAREN SARRERA-EKITALDIA: INFORMAZIO OSAGARRIA ETA
ARGAZKIAK

[Euskaltzaindia]

Ekainaren 25ean, Maulen, egin zen Jean-Baptiste “Battittu”
Coyosen sarrera-ekitaldia. Coyosek “Eüskararen bi dikotomia”
izenburuko hitzaldia eman zuen, eta Txomin Peillenek eman zion erantzuna,
“Mintzo haren ohoreagatik” hitzaldiarekin.

Hona hemen Michel Etchebest aüzapezaren eta Andres
Urrutia euskaltzainburuaren hitzak, baita Ibai Capot-Thornary eta Johañe
Sarraillet koblakariek eskaini zituzten bertsoak ere. Bestalde, Robert
Labordek irakurri zuen Joan Maria Grangéren testua, Estanguet
a casa (Pausaldia etxean) izenekoa, hemen argitaratzen da; testu hori
1945koa da, eta Lapurdin idatzi zuen Grangék. Azkenik, Kirmen
Uriberen HIzkuntza bat poemaren letra ere publikatzen da hemen. Poema
hori Maddi Ohienartek kantatu zuen, Jean-Christian Irigoienen (“Galtxetaburu”)
musikarekin.

Irakurtzen jarraitzeko: http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_content&catid=121&id=3597&lang=eu&view=article

• TXEPETX: EUSKARA GERO
ETA GEHIAGO ERABILTZEN DA, GERO ETA GUTXIAGO ESATEKO

[Garaigoikoa: Marije Manterola eta Txerra Rodrigezen
arteanidatzitako artikulua]bion artean lantalanerako idatzi dugun artikulua]

Txepetxek 9 urte zeraman hitzaldirik eman gabe eta
atzo izan zen Carballon . Hitzaldian muinera jo nahi izan zuen, sustraien
sustraira. Guk hemen dakarguna muin horren laburpena baino ez da. Aurrerantzean
berarekin egin genuen elkarrizketa mamitsua plazaratuko dugu.

Irakurtzen jarraitzeko: http://www.blogak.com/garaigoikoa/txepetx-euskara-gero-eta-gehiago-erabiltzen-da-gero-eta-gutxiago-esateko

Azatzak 15: EHAZE

2011-07-28 // Azatzak // Iruzkinik ez

Orain dela urtebete inguru, Bilboko Kafe antzokian izan ginen EHAZEren sorrera galan. Urtebete pasa da eta webgunea egin berri dute.

Ekimen interesgarria da, antzerkilariak eta antzerkizaleak batzeko asmoa duena, Bertsozale elkartea legez. Gainera, aintzat hartu behar da euskarazko antzerkiak bizi duen krisi sakona (ikerketek eta guzti baieztatuta). Beraz, ondo etorri EHAZE. Eta antzerkizale bazarete, egin bazkide dedio.

Galizia bihotzean

2011-07-22 // Sailkatu gabea // Iruzkin bat

Galiziatik irten ezinik banabil ere (oraindik Santiagon), hemengo jardunaldiak amaitu egin dira. Hiru egun luze eta motibagarriak izan dira.

Asko ikasi dut(gu), hemengo errealitateaz jabetu naiz nolabait, harremanak egin ditugu, Txepetxen hitzaldia entzun eta bera elkarrizketatu, Gemma eta Sechurekin berba egin dugu, umore antzerkian barrez lehertu gara, …

Twitter, facebook (udalekin) eta google docs bidez egin dugu Marije eta biok jarraipena (aupa Marije!), jende asko izan dugu adi (lankideak eta abar), galiziarrak ere adi izan dira (nahiz eta ulertu ez, hizkuntza txikien arteko bidexkak egin behar ditugu). Bi berbatan, zora-garria izan da ….

Ea hurrengoan etortzerik dugun!

Graciñas!!!!

Txepetx: Euskara gero eta gehiago erabiltzen da, gero eta gutxiago esateko

2011-07-22 // Sailkatu gabea // 2 iruzkin

Marije Manterola eta bion artean lantalanerako idatzi dugun artikulua.

Txepetxek 9 urte zeraman hitzaldirik eman gabe eta atzo izan zen Carballon
Hitzaldian muinera jo nahi izan zuen, sustraien sustraira. Guk hemen dakarguna muin horren laburpena baino ez da. Aurrerantzean berarekin egin genuen elkarrizketa mamitsua plazaratuko dugu.

1999an Santiago bidea egin eta Santiagora iritsi; bidea egiten ikasten dena eta hizkuntza erabiliz ikasten dena bat datoz. Mugimenduaren legea -leku berdinean ez dira bi gau egin behar-, norberaren erritmoa egitea, amaiera arrakastatsua izatea -hasierako helburua aintzat hartzea-. Hizkuntzen bizitzaren legeak Santiagoko bideko legeen antzekoak dira, beraz. Batez ere, lehena: bidea egiten da ibiltzen; hizkuntza hitz
eginez egiten da, bizi da.

Euskal Herriarekin izan duen harremanean oinarrituta, Galiziako errealitatearekin dituen antzekotasunak aipatu ditu.

Motibazioa handiagoa zen ezagutza eta erabilera baino Euskal Herrian 70. hamarkadan. Edalontzi komunikanteak dira horiek eta bi hizkuntza mugimendu sortu zituen: helduen euskalduntzea eta umeak euskalduntzeko mugimendua. Horrek urteekin ezagutza igo egin du.

Galizieraren argazkia guztiz kontrakoa zen, EAErekin alderatuz. Baina Nafarroan, aldiz, argazkia antzerakoa zen. Euskara gaztelaniaratzen ari ziren Nafarroan, batez ere prestigiozko jendearekin partez. Erabilera handiagoa zen ezagutza baino eta motibazioa baino. Eta Galizian berdin. Gaztelania ikasi ahala, desertatzen ari ziren: eta gaztelaniaratzeko ereduak eskatu.

Nafarroako herri batean hasi zen irakasle. Eta lehendabizikoz euskara ikasten hasi zen herri horretan. Hizkuntza bizia gura izan zuen erabili, umeek erabiltzen zuten hizkuntzatik abiatuta, ez Bizkaian eta Gipuzkoan erabiltzen zen materiala. Egunero umeek kontatzen zituzten euren amamek kontatutako istorioak. Eta besteek bitartean idazten zituzten istorioak. Gero erabiltzen zen hizkuntza irakasteko: eta bide batez egunkari bihurtu eta alfabetatzea ere gertatu zen helduen artean.

Istorioak oso mamitsuak ziren. Indar handia zuten, bizitasun handia. Baina gero erabili izan diren istorioak ezberdinak izan dira. Ez dute indar hori izan.

Euskara gero eta gehiago erabiltzen da, gero eta gauza gutxiago esateko. Eta hori da arazoa. Zelan lortu euskara bezalako hizkuntzek zeresana izaten jarraitzea eta bakoitzak zer esan behar duen jakitea. Eta hor dauka euskarak eta beste tarteko hizkuntzek gaixotasun nagusia: zelan orekatu berba egitea eta esatea.

Hizkuntza batek oinarrizko zazpi funtzio ditu: horiek guztiak zaindu behar dira hizkuntza bat osasuntsu izan dadin. Baina funtzio horiek euren arau propioak dituzte. Lehendabizi zeintzuk diren defizitarioak jakin behar ditugu. Bigarrenik, denak dira oinarrizko, baina funtsezkoenak oso hiztun gutxiri eragiten die. Hiztun gutxi horiek
denbora batean (5-10 urte) sozializatu dezakete araua. Ez da beharrezkoa jende asko egotea hasieran, bai gero, bere momentuan eta bere hierarkiaren arabera.

Elementuak hiru dira: motibazioa, ezagutza eta erabilera. Baina laugarrena zirkulazioa da, hiru elementuen artean, jarraia eta malgua. Eta bosgarrena funtsezkoa da: pertsona da. Zu zara bosgarren elementua, zureganatu duzunean proposamen teoriko eta praktiko hau.

Afrikako herri batek hizkuntza funtzioa nola lortu duen esplikatzen ari da, Galiziak duen beharrari erantzuteko balio duelakoan: maitasunetik, hurbiltasunetik, adiskidetasunetik, laguntasunetik zaildutako hizkuntza da.

Amigas y amigos mios, recuperemos nuestra canción!

Gaur Txepetxekin izan gara

2011-07-20 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez

Jardunaldiak dira orain Galizian: (Re)pensando o discurso izenekoak. Jarraipen polita egiten ari gara twitteren (@lantalan), facebook-en (udalekin) eta apunteak ere ireki ditugu.

Eguneko plater nagusia Txepetx izan da. 9 urteren ostean lehen hitzaldia eman du. Eta arratsaldean Marije Manterola eta biok izan gara Txepetxekin, elkarrizketa mamitsua egin diogu (lantalanen argitara emango dugu aurrerantzean).

Baina gehiago ere izan da: galiziarren diskurtsoak eta abar. Polito joan da lehendabiziko eguna. Bihar gehiago.

Azatzak 14: Kukutza gaztetxea

2011-07-08 // Azatzak // Iruzkinik ez

Gaurkoan azatzen ohiko bidetik apur bat aldenduko naiz. Azatzen helburua da euskara erdigunean duten kulturgintza jarduerak hona ekartzea. Gaurkoan salbuespen txiki bat egingo dut.

Kukutza gaztetxeak Errekaldetik Bilbo eta eskualde osora zabaltzen du bere eragina. Kulturgune autogestionatua da, beste gauza batzuen artean. Ekimen asko egiten ditu Kukutzak: zirko eskola, sanba eskola, dantzagunea, … Eta ekitaldiak: kontzertuak, zine emanaldiak, antzerki emanaldiak eta abar.

Egia da euskara ez dagoela Kukutzan erdigunean. Baina egia da ere euskarak leku duina duela Kukutzan. Eta zarratu eta bota gura dute. Eta ez nago ados. Aupa kukuen lurraldea!!!

Kukutza ikutu bez!

Azatzak 13: Euskal Kulturgintzaren transmisioa

2011-07-06 // Azatzak // Iruzkin bat

Ez dok armairu. Hori egin dute EKTkoek ikasturtez ikasturte. Eta aurten ere. Ez dute gorde armairuan ikastaroan emandakoa eta eskertzekoa da.

Aurtengo ikastaroaren material asko eta asko dago zintzilik. Neuk batez ere hiru eduki mota nabarmendu gura ditut:

– Bideo pildorak: parte hartu duten hizlari guztiek bideo pildora bat grabatu dute 2-3 minututakoa, ikastaroan esandakoa zelanbait laburtuz.

– Irrati saioak: pildoretan baino luzexeago aritu dira hizlari guztiak irratian, 10-20 minututan ikastaroan esandakoari buruz.

– Patxi Gaztelumendik sortutako twitter kontua ikastaroa dela eta: @ekulturanet.

Bi ekarpentxo egingo nizkieke dena den: alde batetik, Berrian argitaratutako kronikak ez daude webgunean Berriako kronikak ere webgunean daude; eta, beste alde batetik, ikasleen lanak zintzilikatzeko esfortzua egingo nuke nik.

Jabetu gaitezen

2011-06-24 // Sutondoko kontuak // 2 iruzkin

Ikuspuntu soziologiko batetik, hizkuntza baten jabekuntza ikaskuntza baino garrantzitsuagoa da. Eta hizkuntza ahul baten kasuan are gehiago. Ikaskuntza beharrezkoa da, baina benetan erabakigarria jabekuntza.

Eta horretan ari nintzela pentsatzen, zer jabekuntza bitarteko ditugun euskaldunok etorri zait burura. Eta bi motatakoak ditugula bururatu zait: naturalak eta artifizialak.

Naturalak dira familia, lagunartea, kontsumo joerak, auzo-herri-hurbileko zerbitzugintza, … Baina, zoritxarrez, horiek ez dira Euskal Herriko herri eta auzo guztietan bermatuta, ezta familia guztietan ere.
Eraginkorrenak dira eta merkeenak, baina ez daudenean ez daude.

Eta, horretarako, euskaldunok auzolanean sortu ditugu jabekuntza bitarteko artifizialak. Adibidez, mintza-berba-solas lagunak. Edo haur eta gazteei begira, aisialdian sortutako milaka ekimentxo. Edo euskaltegiek sortutako barnetegiak. Baina nahikoak al dira? Eraginkorrak al dira?

Biotopoak eta autopoiesia

2011-06-22 // Sailkatu gabea // Iruzkinik ez

Aurrekoan Udaltopekoa izan zen eta oraingoan, ostera, Uemak egindako jardunaldietatik iruzkin bat egin gura dut.

Iñaki Markok ponentzia aurkeztu zuen (bideoa ere badago), arnasguneen
gainekoa. Kontzeptuaren errepasoa egiten du hasieran: non sortu zen,
zer esan nahi duen, zer adierazi gura duen, zelan indartu beharko
liratekeen, … Ondoren, biotopoa zer den azaltzen du eta esaten du Uema izan behar duela arnasguneen biotopoa. Eta, azkenik, autopoiesia
esplikatzen du: sistema batek bere buruz bere burua erreproduzitzeko
duen ahalmena da. Eta Iñaki Markoren iritziz, udalerri euskaldunak
sistema autopoietiko bezala indartu behar dira.

Azkenik, gizarte erantzukizunari buruz egiten du berba Iñaki Markok.

136. metroan dago galiziera