Zuhaitzak ez digu basoa ikusten uzten

2011-10-06  //  Sailkatu gabea  //  2 iruzkin

Ika-mika dago azken aldi honetan Zelaak onartu duen dekretua dela eta. Dekretu horren arabera, euskaraz ikasi dutenei euskara egiaztatzeko tituluak oparitu egingo zaizkie.

Nire
ustez, hala ere, polemikaren terminoak ez daude ondo planteatuta. Izan
ere, arazoa ez datza tituluak ematean edo ez ematean. Arazoa da eskolak
ez duela euskalduntzen. Eta tituluak emanda ere, jarraituko du euskaldundu
barik.

Benetako
arazo horri heldu ezean, jai dugu. Tituluez eta abarrez aritu gaitezke
luzaz, baina muinari haginka egin barik jarraituko dugu. Eta aspaldian idatzitako artikulu batekin oroitu naiz berriro ere.

Azatzak 20: Hitzen uberan

2011-10-04  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

20 azatz bota ditugu honezkero. Euskarazko kulturgintza loratzeko 20 azatz utzi ditugu bidean. Eta lehenengo azatzean bezala, literaturara itzuliko gara.

Oraingo honetan Hitzen uberan izeneko webgunea dakart. Euskarazko literaturaren ataria da uberan,
Euskal Idazleen Elkarteak sortutakoa. Albisteak agertzen dira, elkarrizketak, erreportajeak eta abar. Horrez gain, handik eta hemendik arrantzatzen dituztenak ere batzen dituzte. Baina gauza gehiago ere
baditu.

Adibidez, poema musikatuak badira, liburuen aurkezpen bideoak, Herri Irratian eta Bizkaia irratian egindako irratsaioak, eta amuak (askotariko piezak harrapatzen ditu: literatur kritikak, bitxikeriak, iruzkinak, perlak…). Webgune dotorea, bai horixe.

Kosmobisioa

2011-10-03  //  Sailkatu gabea  //  3 iruzkin

Aurrekoan Lorea Agirrek Sorguneak ikertegiaren inguruko hitzaldia eman zuen Emuneko lankideontzat. Hainbat gauza esan zituen (horietako batzuk hemen). Baina deigarria egin zitzaidan horietako bat.

Gutxi gorabehera hauxe esan zuen: euskaldunok hizkuntza salbatzearen alde, gure kosmobisioa sakrifikatu egin dugula. Gero ñabardura bat gehitu zuen: kosmobisio hori sakrifikatu dugu, inoiz izan badugu noski.

Horrek zuzenean Txepetxek uztailean esan ziguna ekarri zidan burura. Berak beste hainbat gauzen artean honako hauek esan zituen:

Euskara gero eta gehiago erabiltzen da, gero eta gauza gutxiago esateko. Eta hori da arazoa. Zelan lortu euskara bezalako hizkuntzek zeresana izaten jarraitzea eta bakoitzak zer esan behar duen jakitea. Eta hor dauka euskarak eta beste tarteko hizkuntzek gaixotasun nagusia: zelan orekatu berba egitea eta esatea.

Amigas y amigos mios, recuperemos nuestra canción!

Eta biak irakurrita, zalantzak sortzen zaizkit ….

Azatzak 19: Arratsaldekoa eta Arratsean

2011-09-29  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Azatzen bidetxoan 19.a heldu da dagoeneko. Eta gaurkoan euskarazko kulturaren hedapenean nabarmendu den irratsaio biri buruz: Arratsaldekoa eta Arratsean irratsaioak (honen bloga ekainetik ez da berritzen).

Arantxa Iturbek aurkeztuta, euskarazko sorkuntzak dira nagusi irratsaioetan. Kulturgileei irekitako leihoak. Irrati publiko batean ezinbestekoak direnak. Euskarazko irrati publiko batean ezinbestekoak.

Ertzetik erdigunera

2011-09-26  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Jon Sarasuaren “Ertzeko zatiak” liburua amaitu berri dut. Liburu zorrotza, deserosoa, garratza. Eta handik testu pare bat gura ditut hona ekarri.

Lehena, Cochabamaban dagoela idatzi zuen Jonek. Bertako indigenekin dago, Garabideren proiektuen barruan.

Hegemonia espaziorik gabe hizkuntzak ezin direla garatu jaurti diet. Espazio jakin batzuetako bilinguismoa handiak txikia jateko modua dela, ez dutela funtzionatzen egunkari eta aldizkari ustez elebidunek, eskola plateamendu ustez elebidunek (…). Norbanakoa izan litekeela elebidun edo eleaniztun, baina gune jakin bati, familia bati, erakundetxo bati, aldizkari bati, eskola bati, gehienetan hizkuntza baten hegemonian ardaztea dagokiola, handik eleaniztasunera irekitzeko. Espazio horiek izan ezean, hizkuntzak ez duela garatzen jarraitzeko aukerarik eta arrazoirik.

Bigarrena New Yorken dagoela idazten du, jatorrizko herrien kongresu batean.

Gure herriaren ibilbidea lau hitzetan azaltzeaz gain, uste dut hiru mezu direla beste jatorrizko herrie agertu beharrekoak, munduko hizkuntzen egoera eta hemengo diskurtsoen norabide epela ikusita. Gaztelaniaz jarriko ditugu, ia gero beste hizkuntzetara nola itzultzen duten. Un mensaje de alarma. Un mensaje de esperanza. Un mensaje de responsabilidad.

(…)

Hiru mezuek, ordea, aurretik premisa bat barneratua izatea eskatzen dute: hizkuntzak direla kulturen muin eroaleak, kulturen bihotzak. Hizkuntza galtzen denean, jatorrizko herria galtzen dela bere nortasunaren ardatzari dagokionean. Geldi litezke ideiak, kosmobisio puskak, ohitura batzuk, folklorea, … (..) baina kultura hura galdu dela, hizkuntzak baitzuen biziarazten, ardazten, espresatzen, liseritzen. Euskaldunontzat, historiak erakutsi digunarekin, bistakoa da. Baina hemen premisa hori ez da ikusten bere gorrian, ez dago erdian.

Galiziak bizi duen egoera soziolinguistikoaren ikuspegi kualitatiboa

2011-09-25  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Aspalditik kudeatzen dut Lantalan bloga Marije Manterola lankidearekin. Han idatzitako asko ez ditut hona ekarri, baina hemendik aurrera horiek ere hemen jasoko ditut. Gaur lehena, Marije eta bion artean egindakoa.

NL da Universidade da Coruña, en colaboración coa CTNL e
o Concello de Carballo, a convocado o Curso de verán sobre dinamización
lingüística, que nesta sétima edición a levado por título (Re)pensando o discurso.

Autoeraketa, auzolana eta abar

2011-09-22  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Euskal Herrian aspalditik ari gara auzolana eta autogestioa gora eta behera. Azken egunetan ere gaia pil-pilean ibili da gurean: Kukutza, auzolan jardunaldiak eta abar.

Galizian ere ibili badabilz. Semente escolinha sortzen eta egiten ibili dira (aupa zuek!), Sermos galiza kanpainak ere aurrera darrai galizierazko komunikabideen alde, …

Euskalgintza
iaioa da autoeraketan, beti izan da: komunikabideak sortzen, eskolak
sortzen, kulturguneak sortzen, … Galizian ere antza bide horretatik
abiatu dira azken aldian euren hizkuntzaren defentsan.

A lingua preferida

2011-09-13  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Galizia aldean azken egunotan lotsagabekeria ari du. Eurentzako. Xurxo Borrazas-ek egindako testua, Carballon, 2011ko maiatzaren 7an. Manifesto da IV Festa da Lingua.

Non
queremos unha lingua excelsa, preferímola vulgar. Tampouco a queremos
celebrada, preferímola falada. Non a queremos amábel, preferímola
impertinente. Non queremos unha lingua fermosa, preferímola útil…

…Non
queremos unha lingua de escritores, preferímola de mecánicos, de
taberneiros, tendeiros, médicos, xuíces e mariscadoras, de xornalistas,
de músicos, de albaneis, de travestís, de futbolistas, taxistas e
labradores. Non queremos unha lingua de mestres, querémola de
estudantes. Non queremos unha lingua baixo os focos, preferímola
transparente. Non queremos unha lingua con historia, preferímola con
futuro. Non queremos unha lingua ritual, nin virtual nin ideal,
preferímola real. Non queremos unha lingua doce, azucrada, na que todo
soe ben, preferímola salgada. Non queremos unha lingua de letras,
preferímola de ciencias. Non queremos unha lingua de espíritos,
preferímola de corpos. Non queremos unha lingua de erotismo, preferímola
de sexo. Non queremos unha lingua de xardín francés, preferímola de
bosque. Non queremos unha lingua folk, preferímola punk. Non queremos
unha lingua limpa, preferímola sucia, chapuzando en todas as pozas. Non
queremos unha lingua doméstica, preferímola fóra. A ver esa lingua! Non
queremos unha lingua sentada, preferímola a bailar. Non queremos unha
lingua de pau, preferímola eléctrica. Non queremos media lingua,
preferímola enteira. Non queremos unha lingua nosa, querémola de todos.
Non a queremos de confidencias, preferímola de aturuxos. Non a queremos
de domingo, preferímola de diario. Non a queremos recibir, querémola
dar. Non a queremos discreta e virtuosa, querémola de troula. Non a
queremos nos libros, querémola nos contratos. Non queremos lingua de
natureza, querémola de fábrica. Non queremos diplomas, aspiramos ao
podio. Non queremos cans, queremos vacas. Queremos unha lingua
escaladora, ciclista, surfista, fogueteira, moinante, zulú. Non a
queremos santa, querémola voraz. Non a queremos excepción, querémola
norma. E tampouco a queremos norma, mellor infracción. Querémola
feiranta. Non a queremos conmemoración, querémola festa. Ou rutina. Non a
queremos grande, querémola nosa. Non a queremos nai, querémola amiga. E
senón inimiga, pero sempre enfronte, a escape libre. Querémola en
inglés e querémola en verde. Querémola na boca dos nosos adversarios.
Querémola deslinguada, montaña rusa. Querémola en google e en yahoo.
Queremos lingua Messi, lingua Pelé. Non queremos unha lingua quieta,
querémola en marcha e de man en man, coma se nada. Queremos unha lingua a
almorzar de hotel, buffet libre, relax total. Queremos mil primaveras
máis, mil vendimas logradas, mil nevaradas brancas e mil veráns na area
ao sol.

Querémola en marcha e non a queremos nada. Preferímola toda.

Azatzak 18: Herri musikaren txokoa

2011-09-12  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Oiartzunen badago txoko bat, museo bat: herri musikaren txokoa izenekoa. Juan Mari Beltranek jarri zuen martxan orain dela urte batzuk.

Gure herri musikaren biltzaile, ikertzaile eta dibulgatzaile dugu Beltran. Eta, herri musikaren txokoa, bide horretan beste aurrerapauso bat da.

Museoa bisitatu dezakezue fisikoki. Hala ere, nahiago baduzue, webgunean bertan badago bisita birtuala egiteko aukera.

Azatzak 17: Auspoa

2011-09-09  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Euskaltzaindiak webgunea berritu du. Eta berritze horretan Auspoa bilduma osoa ekarri du webgunera. Auspoa, horrela h barik.

Zer da Auspoa ba? Auspoa bilduma Antonio Zabalak egindako bilduma da, batez ere, bertsolaritzari buruzkoa. 300 liburutik gora digitalizatu eta webgunera ekarri dituzte, geure herriaren zatitxo bat denon eskura ipiniz.