Lasarte: euskara eta identitatea

2011-06-17  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Azken hilabeteotan Uemak eta Udaltopek
egindako jardunaldiak izan dira. Eta jardunaldien ostean, ohitura
bihurtu den legez, euren materialak igo dituzte sarera: ponentziak,
bideoak, argazkiak eta abar.

Horiek aztertzen ibili naiz azken aldion, eta horietatik batzuk nabarmendu nahi ditut hurrengo artikuluetan. Gaur dator lehena, Jone Miren Hernandezen ponentzia udaltopen: ponentzia bera eta bideoa.

Lasarteren gaineko kontaketa polita eta esanguratsua egiten du Jone Mirenek ponentzian. Euskara eta identitatea lotuz. Etorkin askoko herri batek zelan lortu duen euskalgintzaren erreferente bihurtzea. Irakurri eta entzun beharrekoa.

Azatzak 12: Euskal Herria Zuzenean

2011-06-13  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

12. azatzak Heletara joan behar zuen. Eta gutxi asko zer esan ere banuen buruan. Baina Asier Basurto aurreratu egin zait Aisia blogean. Eta nik hobeto egingo ez nuenez, ba kopiatuko dut berak han esandakoak.

Urtero bezala, garai hauetan girotxo berezia sumatzen da jendartean. Ingurura begiratzea nahikoa da zerbaitetaz ohartzeko: udara badator. Uste dut ez direla gutxi izango ekaineko lehen egun hauetan, ikasten edo lanean dauden bitartean, hurrengo hilabeteetako planekin amesten jartzen direnak. Batzuk, amets horietan, lurralde ezezagunetan deskubrituko dutena imajinatzen hasiko dira. Beste batzuk une batez begiak itxi eta hondartza batean irudikatuko dute beren burua, itsasoaren soinuarekin eta eguzkiaren goxoarekin erlaxatzen. Egongo da herrietako jaien zirkuituari ekiteko zain urduri dagoenik ere. Bere herrira etorriko diren turistei harrera beroa egiteko prest daudenak ere oporrak noiz hasiko zain daude ziur.

Eta musikazaleak? Argi dago, udara festibalen garaia da. Eta une hauetan, musikazalea ere hor dabil festibal bakoitzaren kartelaz informazioa eskuratzen, zurrumurruen itsasoan murgiltzen, sarrerak
erosten, bidaiak antolatzen…

Nik aurten gai horri ez diot denbora gehiegi emango. Duela hiru hilabete erosi nuen EHZko sarrera. Badira pare bat urte lehen aldiz Heletara joan nintzela. Bertan aurkitutakoa gustatu, eta gaur egun nire konfiantza osoa duen zita da. Egitaraua osatuko duten musikari eta artisten izenak ezagutu aurretik sarrera erostea ez da arriskatzea izan. Izenak ezagutu ostean ere gehiengoak ez zaizkit ezagunak egin, baina badakit beste urteetan gertatu zaidan bezala, sorpresa positiboak ugariak izango direla eta
aurrerantzean jarraitu beharreko fitxaje batzuk egingo ditugula.

Eta beste gauza batzuk ere badakizkit. Bi bandera arrotzez apaindutako muga pasa ostean, etxean sentituko naizela dakit. Eta oraindik ezagutzen ez ditudan lagunekin egongo naizela. Badakit ere zerbait gaizki atera daitekeela (iaz ekaitzak kakaztu zizkigun kontzertuak bezala). Baina badakit ere borondate onez eta elkarlanaz erantzungo zaiela oztopoei.

Eta nola liteke guzti hau hala izango dela argi edukitzea? Festibalaren filosofiak berekin dakar goragoko lerroetan aipatutako guztia. Filosofia utopikoa da, eta aldi berean guztiz errealista. Kalitatezko kultur eskaintza du festibalak, naturarekin errespetuz jokatzen du, antolakuntza herrikoiaren erakustaldia da, interes komertzialetatik aske mantentzen da, munduko kulturekiko errespetua eta elkar ezagutzea sustatzen du… eta guzti hau euskaratik eta euskaraz.

Eta nola da posible horrelako proiektu bat hamaseigarren ediziora iristea? Ba ez da beharrezkoa festibala banku bati saltzea ezta ingelesezko izena jartzea. Filosofia horrekin, urtez urte, gero eta gazte gehiago erakarri, nahi dutena eman eta konbentzituz egiten da.

Transmititu: bertikalitaterik ez da

2011-06-02  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Eibarren egin zen transmisioaren inguruko mintegia. Eta bertan hartu zuen parte Paula Kasaresek. Ni ez nintzen joan, baina aisiako lagunek haren hitzaldiaren zenbait pasarte ekarri dute blogera. Eta nik handik lapurtu. Eta sarean topatu Paularen testu luzeagoa, transmisioaren gainekoa.

“Ordezkapen eta berreskurapen prozesuak ez dira mekanikoak; etenak
eta jarraipenak daude. Eten horietarako bi arrazoi mota izaten dira: Arrazoi sozio-historikoak (makro-soziolinguistikoak) eta hiztunen jarrera edo hautuekin lotutako arrazoiak.”

”Geroz eta zailagoa da, transmisio kulturala eta transmisio naturala bereiztea. Batera doaz.”

“ Transmisioa ez da norabide bakarrekoa: goitik
behera (gurasoengandik seme-alabengana) eta behetik gora
(seme-alabengandik gurasoengana) ematen da. Adibidez, Franco garaian
erdaraz ikasten zuten haur askok gaztelania familietan sartu zuten. Gaur
egun ere, gurasoak euskalduntzeko arrazoi nagusia seme-alaben
hizkuntzarekin lotuta dago.”

“Era berean, transmisioa bertikalidadetik haratago
ulertu behar da. Adinkideen arteko harremanak oso garrantzitsuak dira:
ez begiratu hainbeste gurasoengandik jaso duten hizkuntza zein den,
baizik eta haurren artean zenbat erabiltzen duten.”

“Beraz, transmisio plangintza baterako “ohiko-erabilera”-ri eman behar diogu garrantzia”

Azatzak 11: literaturia

2011-06-01  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Asteburu honetan izango da Literaturia Larrabetzun. Hirugarren urtez egingo da euskarazko literaturaren feria. Eta horrekin batera hainbat eta hainbat kultur emanaldi.

Literaturiak irakurleak eta idazleak batu nahi ditu, eta euskarazko literaturari plaza duina eman. Euskal letren asteburua izango da. Baina testuliburu barik, egutegi barik, disko barik, erdarazko liburu barik. Euskarazko literaturak du erabateko lehentasuna. Baina alde ludikoa ahaztu barik. Eta txikienak ahaztu barik.

Aizu aldizkariak elkarrizketa mamitsua egin dio Gotzon Barandiarani, antolatzaileetako bati.

Language standardisation

2011-05-30  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Garabide elkarteak jarraitzen du euskararen berreskuratzeari buruzko bigarren liburu-DVDarekin. Oraingo honetan hizkuntzen biziberritzeetan estandarizazioak daukan garrantziari buruz.

Aurrekoa bezala, liburua da, baina baita dokumentala ere (momentuz aurrerapena baino ez dago sarean). Liburua lau hizkuntzatan plazaratu dute: euskaraz, gaztelaniaz, inglesez eta frantsesez. Eta, gainera, lizentzia librearekin.

Azatzak 10: eskola txikiak

2011-05-27  //  Azatzak  //  Iruzkin bat

Tonto-tonto 10 azatza idatzi ditut. Eta oraindik orain askotxo daukat errekamaran. Beraz, jarraituko dut irakurleak matxinatzen ez bazaizkit behintzat.

Hamargarrena beti berezia egin behar da. Eta oraingo honetan ere hala da: Gipuzkoako eskola txikiak ekarri gura ditut.

Herri txikiak bizi behar dira, eta horretarako ezinbestekoa da eskolak izatea herrian. Eskola hauek, gainera, kulturaren eta hizkuntzaren transmisiorako ezinbestekoak dira. Arnasguneak aipatzen ditugu maiz, baina arnasgune horiek ezin dira izan altxor, etorkizuneko herri biziak izan behar dira. Eta langintza horretan ezinbestekoak dira eskola txikiak.

Bide batez, ekainaren 12an egingo dute urteroko jaia. Oraingo honetan Abaltzisketan. Egitarau xume baino oparoa dute. Aupa eskola txikiak!!

Soziolinguistika domestikorako gida osatzen

2011-05-26  //  Sailkatu gabea  //  2 iruzkin

2009an
soziolinguistika domestikorako gida egiten ibili nintzen. Eta gustora
egin ere. Ordutik etxeko, komuneko eta tabernetako soziolinguistikatxoan
aurrerapenak izan dira. Gaurkoz hiru:

–
Zer egin? liburuxka: iaz Emunek eman zuen argitara (eta sarean eskegi
debalde). Gainera, hilabete hauetan lantalan blogean argitara eman
ditugu gomendio horietatik batzuk.

–
Aritu.eu: webgune honetan hainbat esparru eta egoeretan euskara maizago
erabiltzeko tresna lagungarriak eskaintzen ei dira (horietara iristeko
izena eman behar da eta ez dut nik izenik eman). Kontsultak egiteko
aukera ere ematen du antza.

–
Emangiltza.com: webgune hau Bizkaiko udaletako euskara zerbitzuek eratu
dute. Guraso euskaldun zein erdaldunei hainbat eta hainbat aholku
ematen zaie transmisioa hobetze aldera. Oso itxura ona dauka webguneak
eta ematen du aurrerantzean ere berrituko dutela. Kontsultak egiteko
aukera ematen du.

Aurrerapauso
nabarmenak dira hiru hauek nire ustez (bakoitza bere esparruan). Oheko,
sukaldeko eta txokoetako soziolinguistikan oraindik pauso gehiago behar
baditugu ere.

Uemaratu

2011-05-23  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Hauteskundeak
izan dira Hego Euskal Herrian. Udal hauteskundeak, besteak beste. Eta
euskararen gaia oraingo honetan ez da agendaren lehen lerroan izan.
Nahiz eta udaleko hizkuntza politika garrantzia handikoa izan.

Bilduk
emaitza ikaragarriak izan ditu, batez ere euskararen arnasguneak diren
herrietan. Herri askotan gehiengo osoa izan du. Eta kanpainan zehar,
Bildukoei entzun diegu Uema indartzeko asmoa.
Ea hala den. Bizkaian hainbat herritan dute horretarako aukera (Bermeo,
Dima, Ea, Elantxobe, Gamiz-Fika, Larrabetzu, Lekeitio, Mañaria, Meñaka,
Nabarniz, Ondarroa eta Zeberion), Gipuzkoan ere badaude
aukerak (Ataun, Azkoitia, Berastegi, Berrobi,
Bidania-Goiatz, Errezil, Legorreta,
Mendaro, Oñati, Segura eta Zarautzen), baita Nafarroan ere (Baztan, Bertizarana, Lesaka,
Sunbilla).

Herri
horietako asko Ueman sartuz gero (gehi beste alderdi batzuek
gobernatutako beste hainbat), Uema indartuko litzateke eta arnasguneen
aldeko dinamika potoloa martxan jartzeko aukera legoke. Ea aldaketa
horretan ere sumatzen den.

Manjonenak

2011-05-20  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Aurrekoan aipatu nuen Roberto Manjonen artikulua. Eta esan nuen aurrerago komentatuko nuela.

Aurreratu egin zaizkit Tirakakoak. Artikulua ederto laburtu dute eta merezi du kuku bat egitea.

Roberto Manjonen artikulua: 1 eta 2.

Euskara planei buruz ari da artikulua. Administrazioko eta enpresetako euskara planei buruz. Eta kritika latza egiten die. Latza.

Soziolinguistika hezkuntzan

2011-05-13  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Aisia blogetik hartutako berria.

Soziolinguistika Klusterrak otsailen antolatutako III. Jardunaldietan Jordi Sole i Camardons gure artean izan genuen. Hik hasi
aldizkariak elkarrizketa egin zion eta maiatzeko alean argitaratu dute.
Besteak beste, hiru proposamen egiten ditu hezkuntzaren eremuan
soziolinguistika lantzeko:

1. Hezkuntzaren soziolinguistika

Soziolinguistikaren presentzia, Bigarren Hezkuntzan ez ezik,
unibertsitatera ere zabalduko nuke. (…). Lehen Hezkuntzan
garrantzitsuena hitz egiteko jarrera da. Eta horretan ari dira. Baina
Bigarren Hezkuntzan gurasoek eta irakasleek eredu izateari uzten diote,
eta aisialdiak eta komunikabideek hartzen dute lekukoa. Eta hori guztia
gaztelaniaz edo ingelesez izaten da. (…). Gauzak horrela, hezkuntzaren
soziolinguistika irakasgaiak hizkuntza gutxituaren aldeko jarrerak zein
diren erakutsiko liguke. Zein jarrera hartu beharko genukeen egoera
zehatzetan eta zein diren hizkuntzarekiko jarrera deuseztatzaileak.
Ekolinguistikoki zer jarrera eta erabilera diren positiboak eta zer
deuseztatzaileak erakutsiko litzateke.

(…)

Era berean, Bigarren Hezkuntzan eta unibertsitatean irakatsi
beharreko soziolinguistikak ez luke mugatu behar errealitatea
ezagutaraztea. (…) Prozesu sozio-kulturalak azaldu egin behar dira.
Hizkuntza gutxituak zer mekanismoak ezabatzen dituen  azaltzen eta
ulertzen badugu, hori ulertuz gero, ikasleek errazago ulertuko dute
zer-nolako mekanismoak, eragin politikoak eta bestelakoak dauden.

2. Hizkuntzaren erabilera arau berrien irakasketa

(…) beti gaztelaniara ez pasatzeko arau berriak irakatsi beharko
lirateke. (…) Azken iraultza soziolinguistikoa hiztunen erabilera arauak
aldatzea izango litzateke, beti gaztelaniarekin bat egitera jotzen
baita. Hau da, hizkuntza batean normala dena, orain anormal bihurtzea
da, eta beste hizkuntzan egitea bihurtzen da normal. Hori da erabilera
arauak aldatzea.

3. Hizkuntzaren motxila

Ikasleek dakizkiten hizkuntzek osatzen dute hizkuntzaren motxila.
Esate baterako, ikasle baten familiako hizkuntza berberera izan daiteke,
baina eskolan arabiera ere ikasiko zuen. Kataluniara etori, eta
katalan, gaztelania eta ingelesa ikasten ditu. Eta, horrez gain, ez daki
edo ez da konturatzen, baina frantsesezko eta italierako gauza asko
dakizki. Azken batean, gai da frantseseko 50 hitz ulertzeko, arabieraz
idazteko, badaki auzoko txinatarrek gauza bati txineraz nola esaten
dioten…Horri guztiari deitzen diogu hizkuntzen motxila, ezaguera
linguistiko horri guztiari.

Ikasleek guk uste dugun baino askoz ezagutza handiagoa daukate
hizkuntzen alorrean, eta ez dugu aprobetxatzen. Erabil ditzagun
dakizkiten hizkuntza horiek gogoetak egiteko, gauzak alderatzeko, arauen
logika ulertzeko…Aprobetxa ditzagun dakizkigun hizkuntzak, aldamenenko
komunitateak…, dena ingelesa izan gabe.