Azatzak 13: Euskal Kulturgintzaren transmisioa

2011-07-06  //  Azatzak  //  Iruzkin bat

Ez dok armairu. Hori egin dute EKTkoek ikasturtez ikasturte. Eta aurten ere. Ez dute gorde armairuan ikastaroan emandakoa eta eskertzekoa da.

Aurtengo ikastaroaren material asko eta asko dago zintzilik. Neuk batez ere hiru eduki mota nabarmendu gura ditut:

– Bideo pildorak: parte hartu duten hizlari guztiek bideo pildora bat grabatu dute 2-3 minututakoa, ikastaroan esandakoa zelanbait laburtuz.

– Irrati saioak: pildoretan baino luzexeago aritu dira hizlari guztiak irratian, 10-20 minututan ikastaroan esandakoari buruz.

– Patxi Gaztelumendik sortutako twitter kontua ikastaroa dela eta: @ekulturanet.

Bi ekarpentxo egingo nizkieke dena den: alde batetik, Berrian argitaratutako kronikak ez daude webgunean Berriako kronikak ere webgunean daude; eta, beste alde batetik, ikasleen lanak zintzilikatzeko esfortzua egingo nuke nik.

Jabetu gaitezen

2011-06-24  //  Sutondoko kontuak  //  2 iruzkin

Ikuspuntu soziologiko batetik, hizkuntza baten jabekuntza ikaskuntza baino garrantzitsuagoa da. Eta hizkuntza ahul baten kasuan are gehiago. Ikaskuntza beharrezkoa da, baina benetan erabakigarria jabekuntza.

Eta horretan ari nintzela pentsatzen, zer jabekuntza bitarteko ditugun euskaldunok etorri zait burura. Eta bi motatakoak ditugula bururatu zait: naturalak eta artifizialak.

Naturalak dira familia, lagunartea, kontsumo joerak, auzo-herri-hurbileko zerbitzugintza, … Baina, zoritxarrez, horiek ez dira Euskal Herriko herri eta auzo guztietan bermatuta, ezta familia guztietan ere.
Eraginkorrenak dira eta merkeenak, baina ez daudenean ez daude.

Eta, horretarako, euskaldunok auzolanean sortu ditugu jabekuntza bitarteko artifizialak. Adibidez, mintza-berba-solas lagunak. Edo haur eta gazteei begira, aisialdian sortutako milaka ekimentxo. Edo euskaltegiek sortutako barnetegiak. Baina nahikoak al dira? Eraginkorrak al dira?

Biotopoak eta autopoiesia

2011-06-22  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Aurrekoan Udaltopekoa izan zen eta oraingoan, ostera, Uemak egindako jardunaldietatik iruzkin bat egin gura dut.

Iñaki Markok ponentzia aurkeztu zuen (bideoa ere badago), arnasguneen
gainekoa. Kontzeptuaren errepasoa egiten du hasieran: non sortu zen,
zer esan nahi duen, zer adierazi gura duen, zelan indartu beharko
liratekeen, … Ondoren, biotopoa zer den azaltzen du eta esaten du Uema izan behar duela arnasguneen biotopoa. Eta, azkenik, autopoiesia
esplikatzen du: sistema batek bere buruz bere burua erreproduzitzeko
duen ahalmena da. Eta Iñaki Markoren iritziz, udalerri euskaldunak
sistema autopoietiko bezala indartu behar dira.

Azkenik, gizarte erantzukizunari buruz egiten du berba Iñaki Markok.

Lasarte: euskara eta identitatea

2011-06-17  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Azken hilabeteotan Uemak eta Udaltopek
egindako jardunaldiak izan dira. Eta jardunaldien ostean, ohitura
bihurtu den legez, euren materialak igo dituzte sarera: ponentziak,
bideoak, argazkiak eta abar.

Horiek aztertzen ibili naiz azken aldion, eta horietatik batzuk nabarmendu nahi ditut hurrengo artikuluetan. Gaur dator lehena, Jone Miren Hernandezen ponentzia udaltopen: ponentzia bera eta bideoa.

Lasarteren gaineko kontaketa polita eta esanguratsua egiten du Jone Mirenek ponentzian. Euskara eta identitatea lotuz. Etorkin askoko herri batek zelan lortu duen euskalgintzaren erreferente bihurtzea. Irakurri eta entzun beharrekoa.

Azatzak 12: Euskal Herria Zuzenean

2011-06-13  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

12. azatzak Heletara joan behar zuen. Eta gutxi asko zer esan ere banuen buruan. Baina Asier Basurto aurreratu egin zait Aisia blogean. Eta nik hobeto egingo ez nuenez, ba kopiatuko dut berak han esandakoak.

Urtero bezala, garai hauetan girotxo berezia sumatzen da jendartean. Ingurura begiratzea nahikoa da zerbaitetaz ohartzeko: udara badator. Uste dut ez direla gutxi izango ekaineko lehen egun hauetan, ikasten edo lanean dauden bitartean, hurrengo hilabeteetako planekin amesten jartzen direnak. Batzuk, amets horietan, lurralde ezezagunetan deskubrituko dutena imajinatzen hasiko dira. Beste batzuk une batez begiak itxi eta hondartza batean irudikatuko dute beren burua, itsasoaren soinuarekin eta eguzkiaren goxoarekin erlaxatzen. Egongo da herrietako jaien zirkuituari ekiteko zain urduri dagoenik ere. Bere herrira etorriko diren turistei harrera beroa egiteko prest daudenak ere oporrak noiz hasiko zain daude ziur.

Eta musikazaleak? Argi dago, udara festibalen garaia da. Eta une hauetan, musikazalea ere hor dabil festibal bakoitzaren kartelaz informazioa eskuratzen, zurrumurruen itsasoan murgiltzen, sarrerak
erosten, bidaiak antolatzen…

Nik aurten gai horri ez diot denbora gehiegi emango. Duela hiru hilabete erosi nuen EHZko sarrera. Badira pare bat urte lehen aldiz Heletara joan nintzela. Bertan aurkitutakoa gustatu, eta gaur egun nire konfiantza osoa duen zita da. Egitaraua osatuko duten musikari eta artisten izenak ezagutu aurretik sarrera erostea ez da arriskatzea izan. Izenak ezagutu ostean ere gehiengoak ez zaizkit ezagunak egin, baina badakit beste urteetan gertatu zaidan bezala, sorpresa positiboak ugariak izango direla eta
aurrerantzean jarraitu beharreko fitxaje batzuk egingo ditugula.

Eta beste gauza batzuk ere badakizkit. Bi bandera arrotzez apaindutako muga pasa ostean, etxean sentituko naizela dakit. Eta oraindik ezagutzen ez ditudan lagunekin egongo naizela. Badakit ere zerbait gaizki atera daitekeela (iaz ekaitzak kakaztu zizkigun kontzertuak bezala). Baina badakit ere borondate onez eta elkarlanaz erantzungo zaiela oztopoei.

Eta nola liteke guzti hau hala izango dela argi edukitzea? Festibalaren filosofiak berekin dakar goragoko lerroetan aipatutako guztia. Filosofia utopikoa da, eta aldi berean guztiz errealista. Kalitatezko kultur eskaintza du festibalak, naturarekin errespetuz jokatzen du, antolakuntza herrikoiaren erakustaldia da, interes komertzialetatik aske mantentzen da, munduko kulturekiko errespetua eta elkar ezagutzea sustatzen du… eta guzti hau euskaratik eta euskaraz.

Eta nola da posible horrelako proiektu bat hamaseigarren ediziora iristea? Ba ez da beharrezkoa festibala banku bati saltzea ezta ingelesezko izena jartzea. Filosofia horrekin, urtez urte, gero eta gazte gehiago erakarri, nahi dutena eman eta konbentzituz egiten da.

Transmititu: bertikalitaterik ez da

2011-06-02  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Eibarren egin zen transmisioaren inguruko mintegia. Eta bertan hartu zuen parte Paula Kasaresek. Ni ez nintzen joan, baina aisiako lagunek haren hitzaldiaren zenbait pasarte ekarri dute blogera. Eta nik handik lapurtu. Eta sarean topatu Paularen testu luzeagoa, transmisioaren gainekoa.

“Ordezkapen eta berreskurapen prozesuak ez dira mekanikoak; etenak
eta jarraipenak daude. Eten horietarako bi arrazoi mota izaten dira: Arrazoi sozio-historikoak (makro-soziolinguistikoak) eta hiztunen jarrera edo hautuekin lotutako arrazoiak.”

”Geroz eta zailagoa da, transmisio kulturala eta transmisio naturala bereiztea. Batera doaz.”

“ Transmisioa ez da norabide bakarrekoa: goitik
behera (gurasoengandik seme-alabengana) eta behetik gora
(seme-alabengandik gurasoengana) ematen da. Adibidez, Franco garaian
erdaraz ikasten zuten haur askok gaztelania familietan sartu zuten. Gaur
egun ere, gurasoak euskalduntzeko arrazoi nagusia seme-alaben
hizkuntzarekin lotuta dago.”

“Era berean, transmisioa bertikalidadetik haratago
ulertu behar da. Adinkideen arteko harremanak oso garrantzitsuak dira:
ez begiratu hainbeste gurasoengandik jaso duten hizkuntza zein den,
baizik eta haurren artean zenbat erabiltzen duten.”

“Beraz, transmisio plangintza baterako “ohiko-erabilera”-ri eman behar diogu garrantzia”

Azatzak 11: literaturia

2011-06-01  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Asteburu honetan izango da Literaturia Larrabetzun. Hirugarren urtez egingo da euskarazko literaturaren feria. Eta horrekin batera hainbat eta hainbat kultur emanaldi.

Literaturiak irakurleak eta idazleak batu nahi ditu, eta euskarazko literaturari plaza duina eman. Euskal letren asteburua izango da. Baina testuliburu barik, egutegi barik, disko barik, erdarazko liburu barik. Euskarazko literaturak du erabateko lehentasuna. Baina alde ludikoa ahaztu barik. Eta txikienak ahaztu barik.

Aizu aldizkariak elkarrizketa mamitsua egin dio Gotzon Barandiarani, antolatzaileetako bati.

Language standardisation

2011-05-30  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Garabide elkarteak jarraitzen du euskararen berreskuratzeari buruzko bigarren liburu-DVDarekin. Oraingo honetan hizkuntzen biziberritzeetan estandarizazioak daukan garrantziari buruz.

Aurrekoa bezala, liburua da, baina baita dokumentala ere (momentuz aurrerapena baino ez dago sarean). Liburua lau hizkuntzatan plazaratu dute: euskaraz, gaztelaniaz, inglesez eta frantsesez. Eta, gainera, lizentzia librearekin.

Azatzak 10: eskola txikiak

2011-05-27  //  Azatzak  //  Iruzkin bat

Tonto-tonto 10 azatza idatzi ditut. Eta oraindik orain askotxo daukat errekamaran. Beraz, jarraituko dut irakurleak matxinatzen ez bazaizkit behintzat.

Hamargarrena beti berezia egin behar da. Eta oraingo honetan ere hala da: Gipuzkoako eskola txikiak ekarri gura ditut.

Herri txikiak bizi behar dira, eta horretarako ezinbestekoa da eskolak izatea herrian. Eskola hauek, gainera, kulturaren eta hizkuntzaren transmisiorako ezinbestekoak dira. Arnasguneak aipatzen ditugu maiz, baina arnasgune horiek ezin dira izan altxor, etorkizuneko herri biziak izan behar dira. Eta langintza horretan ezinbestekoak dira eskola txikiak.

Bide batez, ekainaren 12an egingo dute urteroko jaia. Oraingo honetan Abaltzisketan. Egitarau xume baino oparoa dute. Aupa eskola txikiak!!

Soziolinguistika domestikorako gida osatzen

2011-05-26  //  Sailkatu gabea  //  2 iruzkin

2009an
soziolinguistika domestikorako gida egiten ibili nintzen. Eta gustora
egin ere. Ordutik etxeko, komuneko eta tabernetako soziolinguistikatxoan
aurrerapenak izan dira. Gaurkoz hiru:

–
Zer egin? liburuxka: iaz Emunek eman zuen argitara (eta sarean eskegi
debalde). Gainera, hilabete hauetan lantalan blogean argitara eman
ditugu gomendio horietatik batzuk.

–
Aritu.eu: webgune honetan hainbat esparru eta egoeretan euskara maizago
erabiltzeko tresna lagungarriak eskaintzen ei dira (horietara iristeko
izena eman behar da eta ez dut nik izenik eman). Kontsultak egiteko
aukera ere ematen du antza.

–
Emangiltza.com: webgune hau Bizkaiko udaletako euskara zerbitzuek eratu
dute. Guraso euskaldun zein erdaldunei hainbat eta hainbat aholku
ematen zaie transmisioa hobetze aldera. Oso itxura ona dauka webguneak
eta ematen du aurrerantzean ere berrituko dutela. Kontsultak egiteko
aukera ematen du.

Aurrerapauso
nabarmenak dira hiru hauek nire ustez (bakoitza bere esparruan). Oheko,
sukaldeko eta txokoetako soziolinguistikan oraindik pauso gehiago behar
baditugu ere.