Irakurgaiak: Bat 76

2011-03-08  //  Irakurgaiak  //  Iruzkinik ez

Bat bikoitza heldu zen aurreko hilean: Bat 76 eta Bat 77. Biak 20 urte bete dituen aldizkariaren omenez. Lehenengoa irakurri dut eta horrekin gatoz gaur.

Bat aldizkariak 20 urte bete ditu. Eta horri lotutako aleak dira biak ala biak. Hasi aurretik, zorionak jakina. Eta beste 20 betetzea opa diot. Jakina.

Mari Jose Azurmendik Bat aldizkariaren 20 urteak aletzen ditu, ale batzuetako edukiak aztertuz. Iñaki Martinez de Lunak ere artikulu interesgarria dakar framing-ari buruz. Helburua argi du: iritzi
publikoak duen euskararen hautematea eta irudikapena aldarazteko eta aldekoago bihurtzeko zabaltzen diren bide batzuk proposatzea.

Lurraldekako artikuluak datoz jarraian: Patxi Baztarrika EAEri buruz, Jean Baptiste Coyos Iparraldeari buruz eta Paula Kasares Nafarroari buruz. Bereziki interesgarria eta berritzailea iruditu zait Paularena; betiko gai bat beste era batera ematen saiatu da eta lortu du.

Iñaki Markok bere tesiaren laburpena ere plazaratu du aldizkarian. Eta, amaitzeko Joxe Manuel Odriozolak Iñaki Larrañagaren omenezko artikulua dakar. Hori bai, bere betiko ideiak defendatuz eta gogor eginez.

Egitetik eragitera bizipozez

2011-03-01  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Lantalaneko blogera igo dut artikulu hau gaur goizean.

Azatzak 5: Azpitituluak.com

2011-02-25  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Azatzen bidean jarraitzen dut. Oraingoan ikus-entzunezkoen arlora egingo dut kukutxoa. Eta sarean, modu kolaboratiboan, dagoen ekimena ekarri dut: azpitituluak.

Filmak eta telesailak euskaratu, azpitituluen bidez. Momentu honetan 54 film daude. Eta 3 telesailetako hainbat kapitulu. Eta beste hainbat film osatu barik. Ekimen xumea da oraindik, baina denen artean lagundu dezakegu horretan, ezta?

Aurreko azatzak:

– Azatzak 1: 111 akademia

– Azatzak 2: Eztena fanzinea

– Azatzak 3: Korrika kulturala

– Azatzak 4: Armiarma.com

Eskaintza eta erabilera

2011-02-24  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Zapatu honetan Bilbon izango da Topagunearen kongresua. Urtebete luzeko hausnarketaren ostean, ponentzia aurkeztuko digute.

Mila
gauza aipatu litezke, baina xehetasun batean geratuko naiz gaurkoan.
Euskara elkarteek hasieratik helburua erabileran jarri zuten eta beste
arlo batzuk ez dituzte behar bezala jorratu. Hori da kongresu honen
oinarrietako bat.

Eta
nire zalantzak ditut. Erabilera landu da? Bai? Ala eskaintza izan da landu dena? Termino biak ez dira dikotomikoak: eskaintza barik, ez dago
erabilerarik, baina eskaintzarekin bakarrik ez da erabilera bermatzen.

Argazkia: Barrutia

Zer
esan gura dut? Ea ….. euskarazko herri aldizkari batek erabilera dakar?
Ba, berez ez. Eskaintza dakar. Izan ere, irakurri ezean, ez da
erabilerarik. Eta biak ez datoz berez. Ea …. umeentzako udalekuek
erabilera dakarte? Ba, udalekuak diren bitartean (eta honi zehaztasun
asko egin dakizkioke) bai, baina gero? Eta abar, eta abar ….

Eta
zertara dator hau guztia? Ba, twitter euskaratzeko kanpaina jarri da
abian. Eta ados nago, ados, eta neuk ere sinatuko dut. Baina …
zertarako behar dut twitterreko interfazea euskaraz gero gaztelaniaz
erabiltzen badut? Edo alderantziz …. nik nahiago dut twitterren
euskaraz normaltasunez idazten duen bat (bere interfazeak niri bost),
honen alde sinatu duen eta erdaraz twitter erabiltzen duen euskaldun bat baino. Ala ez?

Dibulgazioaz eta hedapenaz

2011-02-20  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Barikuan Soziolinguistika jardunaldia izan zen Donostin. Eta han izan nintzen hizlari. Mahai-inguru baten. Jardunaldien kronika dakart oraingoan, Benito Fizi lapurtuta. Egia esateko, berak nik baino hobeto esan ditu esan beharrekoak.

IV. Soziolinguistika jardunaldian
izan nintzen atzo. Ez da lehenengo aldia Klusterraren ekitaldi honetan
partaide naizena, oraingoan pulpituan ere eduki dut txokotxoa berriz.

Soziolinguistikaren dibulgazioa, zabalkundea, prestakuntza eta
halakoen inguruan ardaztu da aurtengo ekitaldia, eta edukietan ez ezik,
formatuetan ere berrikuntza batzuk probatu nahi izan dira. Ez dut kronika
zehatzik egingo, materialak ere seguraski laster izango dituzue sarean,
Klusterrekoek ohi duten bezala, eta han jasotako ideia batzuk ekartzen
saiatuko naiz.

Politikarien ohiko sarreraren ondoren Xamar
jarri zen mikrofonoaren aurrean, bakarrik ez baina. Ohiko
hitzaldi-speech-aren ordez Klusterreko Belen Urangak hartu zuen
elkarrizketatzaile papera, zuzeneko galdera-erantzun saio publikoa izan
genuen alegia, ordubete luzeko elkarrizketa.

Irakaslea da Xamar, eta euskara irakasleen edo euskaraz diharduten
irakasleen lanaz metafora belikoa egin zuen: “Irakasleak aurkitzen du
hizkuntza-gatazkaren lehenengo trintxera”.  Irakaskuntzan edo
hizkuntzan ari garenon aspaldiko sentsazio bati jarri dizkio hitzak
Xamarrek seguraski, abangoardiako fronte batean ari gara, euskararen
mugetan nonbait. Horrek dakarren higadura emozional, motibazional eta
fisikoa ere bai ezagunak ditugu honez gero. Xamarrek mahai gainean jarri
zuen, eta hala ere nago euskalgintza edo dena delako mundu-sektorean
horren pisua eta garrantzia ez dela behar beste aintzat hartu garapena,
ikerketa edo gogoeta egiteko orduan. Deigarriago zenbat euskaltzale
profesionalek ere jardun duten inoiz irakaskuntza lanetan jakinda.

Xamarren ideia horrekin geratu nintzen. Ondoren kultura eta jarreren inguruan ere jardun zuen. Berrian irakur dezakezue gehiago.

Hausnartu sariak eman ziren gero, eta lanen egileei
tartetxoa utzi zitzaien haien berri emateko. Bat aldizkariaren 78.
zenbakian daude jasota. Sarien hurrenkeran atzekoz aurrera Patxi
Juaristik Euskal soziolinguistika aplikatua: bilakaera metodologikoa eta teknikoa lehenengo.
Ikerketa soziolinguistikoen historioa aztertu du, eta ondorioetan, nik
ulertu nuenaren arabera, haren ustez ikerketa eredu kritikoaren faltan
gaude, partaideak inplikatzen eta erakaldaketan jartzen duen eredua.
Ideia interesgarria iruditu zitzaidan benetan, ikertua partaide egitea,
ondo ulertu banuen behintzat.

Galder Unzalu deustuarrak Sugea dantzan: She’s in fashion-etik Bilbao euskaraz-era bigarren.
Bilbon espazio publikoaren diseinu eta kudeaketa publikoa eta
hizkuntzak zein komunikazioak duen lekuaz paralelismoa ezartzeko ariketa
bitxia eta interesgarria egin zuen. Komunikazioa ezinbesteko du
hizkuntzak, eta komunikaziorako espazioak eta aukerak Bilbo batean
murrizten ditu politika urbanoak berak, euskaldunok komunikazio espazio
publiko horiek konkistatu behar dugu nonbait. Beste ideia interesgarri
bat duda barik.

Luis Azpiazu irakasleak jaso du lehenengo saria Gazteak, musika eta euskara lanarekin. Arrasateko Arizmendi ikastolan
egin zuen ikerketa lana, euskara eta euskal munduaren erreferentzia
kulturalak gazteek nola ikusten dituzten musikaren bidez. Egilea bera ez
zen bertan egon, eta haren lanaren pasarte batzuk irakurri zizkiguten.
Badirudi gaur egun euskara indarra galtzen hasita dagoela gaztetxoen
erreferentzia musikalen artean, “euskal musika” topiko edo gune zehatz
batzuekin lotzen ari direla. Seinale kezkagarriak nonbait.

Goizaren errematea lan-saioa deitu zutena izan genuen. Formatu
esperimentala jarri nahi izan zuten praktikan hemen. Mikel Zalbidek
“Teoriari tiraka, diglosiaren purgatorioaz” izenarekin emangio zion
gaiari sarrera, eta bertan beste hiru adituk emango zioten erantzuna:
Paula Kasares, Iñaki Martinez de Luna eta Estibaliz Amorrortuk (azken
hau ezin etorri izan zen azkenean).

Diglosia kontzeptuaren historiaz eta adierak argitu nahian
hasi zen Zalbide, terminoa adiera desberdinak dituela, beti ez direla
bat etortzen eta halako adiera kolokiala dabilela hor nonbait zabalduta
egokia ez dena (trenari abioia edo abioiari trena).
Martinez de Lunak eta Kasaresek eman zioten segida eztabaidari, eta
gauza interesgarriak entzun ziren, baina uste dut askori geratu
zitzaigun sentsazioa eztabaida bizantino baten aurrean egon ginela.
Gaiak (diglosiaren adierak) ez duela hainbesteko garrantzirik, edo ez
zitzaiola oratu gaiaren muinari (noraino heldu behar dugu: elebistasun
orekatu, deskorekatu edo zer bateraino?).

Ideia batekin geratu nintzen hari horretan: diglosia hitzak adiera kolokiala hartu badu, bistan dago hemen badagoela halako soziolinguistika popularra
deitu daitekeen zerbait, hau da, dibulgazioak funtzionatu du nonbait
gurean, termino tekniko bat adituen hizkeratik euskaltzaleen hizkerara
ailegatzeraino. Ez gara 0tik hasten beraz.

Bazkalorduan zer hausnartu eduki genuen beraz, eta arrastiko txanpari ekiteko modua. Kataluniatik etorri eta Jordi Solé i Camardonsi
egokitu zitzaion bazkalosteko modorraren erremedioa izateko beharlekua.
Katalanez aritu zen Solék bat-bateko itzulpen zerbitzuarekin, askok
erabili ez genuena gure osagai latinoari esker. Katalunian
soziolinguistikaren dibulgazioa arlo ezberdinetan nola jorratu den
kontatu zigun, hezkuntzan bereziki, hango kezkak eta irtenbideak. Ideia
asko eta nik bati erreparatu nion, hizkuntzaren egoera, erabilera eta
izaera soziala hizkuntzaren partea ere bada, eta hala zabaldu behar da,
hizkuntzaren erabilera ez da soilik egin beharreko bat, ezagutu
beharrekoa ere bai adibidez. Hizkuntzaren aldeko lanarentzako
ezinbestekoa ia. Hala, ikas-programetan ere txertatu izan dira osagai
soziolinguistikoak, heziketa soziolinguistikoa edo deitu daitekeena.
Euskara ikasten duenarentzako “curriculumetan” horrek zer leku duen
jorratzeko gaia dela esango nuke.

Jardunaldiaren errematea Txerra Rodriguez, Jacqueline Urla, Julen
Arexolaleiba eta lauron esku geratu zen, Arkaitz Zarragak gidatuta
soziolinguistikaren dibulgazioaz jarduteko jarri gintuzten mahaiaren
atzean mahai-inguruan. Duela gutxi argitaratu den Soziolinguistika eskuliburuaren koordinatzailea izan da Arkaitz eta hura izan zen jardunaren abiapuntua.

Mahaian egonda eta memoria txarraren jabe, zurrunbiloan ideiak
oraindik. Baten bat ekartzearren, uste dut bat etorri ginela
soziolinguistika euskararen normalizazioarekin lotuta gehien bat, arlo
desberdinetara zabaldu beharreko jakintza eta gogoetagaia dela:
euskararen profesionalen artean, euskaltzale konprometitu edo militateen
artean, eta jendartean oro har. Bakoitzena bere mailan, formatuetan eta
kanaletan. Urlak esan zuen modura, gure muga linguistiko, sozial eta
politikoetatik harago ere eman behar da euskararen berri
“soziolinguistikoa”: euskara zertan den, zer eta zergatik ari garen
egiten eta euskal-komunitatearen ikuspegi sozial hori zabaldu nonbait.

Bistan da lehenengo lubakian dabiltzan horiek zeren aurrean dauden
ulertu eta hari ekiteko estrategiak eta taktikak aurkitzen laguntzeko
tresnak eta mapak eskertuko lituzketela, lubakitik inoiz irten ahal
izateko besteak beste.

Azatzak 4: Armiarma.com

2011-02-14  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Marasmen lana egiten ari dira aspalditik Susako lagunak interneten. Eta horren erakusgarri euren armiarma.com. Webgune ezin interesgarriagoa, mirari txiki bat gure internet sarean.

Mila gauza daude armiarman, mila eta bat gehiago. Literaturaren zubitegian euskaraz liburuak argitaratu dituzten guztiak agertzen dira. Literatur aldizkarien gordailua, klasikoen gordailua eta euskarari ekarriak sailetan literatura gordin. Basquepoetry-n euskarazko poemak munduari zabalik, kritiken hemeroteka, teatro testuak, bertso eta olerkien hemeroteka, euskal prentsaren lanak eta abar.

Eta azkena: 249 liburu elektroniko, klasikoak eta literatura unibertsaleko liburuak.

Euskaraz eta euskaratik jakina. Aupa zuek!

Aurreko azatzak:

– Azatzak 1: 111 akademia

– Azatzak 2: Eztena fanzinea

– Azatzak 3: Korrika kulturala

Transmisioa: osoa edo ez

2011-02-11  //  Sailkatu gabea  //  2 iruzkin

AEDk argitara emandako ikerketa ari naiz irakurtzen. Eta transmisioari buruzko ondorio batzuk deigarriak egin eta hona ekartzea erabaki dut. Arrasaten euskararen erabilera baldintzatzen duten faktoreei buruzkoa da ikerketa.

Hona aipuok:

Euskararen ezagupena nagusiki transmisio kulturalean oinarritzen denean, erregistro informalean euskara modu natural, eroso eta adierazgarrian erabiltzeko oztopoak izaten dira.

Euskararen transmisio prozesu naturala (familiakoa) eta kulturala (irakaskuntzakoa) nahastu izanaren ondorioz, ez bata ez bestea ez dira behar bezala menperatzen.

Adin txikiko seme-alabekin euskararen transmisio-erabilera selektiboa egiten da, ondorengo faktoreetan oinarrituta: gurasoen euskararekiko atxikimendu afektiboa, komunikazioak eskatzen duen adierazkortasun maila, adin berekoen artekoak eskatzen duen baino mugatuagoa-sinpleagoa izatea (atxikimendu efektibo mugatua).

Zer pentsatua eman didate … (etorriko dira berriak ere) ….

Dibulgazioa soziolinguistikan

2011-02-02  //  Sailkatu gabea  //  4 iruzkin

Otsailaren 18an antolatu du Soziolinguistika Klusterrak jardunaldia, Donostian. Eta arratsaldean mahai-ingurua dago eta bertan ni naiz hizlarietako bat.

Eta okurritu zait galdetzea. Hau da, blog honen irakurleei galdetzea ea zer uste duten eurek soziolinguistikaren dibulgazioari buruz.

– Dibulgazioa egiten al da?

– Nori zuzendua egin beharko litzateke? Nori zuzendua egiten da?

– Zer bide jorratu beharko ziren?

– Adibideren bat ….

Edo gura duzuena bota.

Azatzak 3: Korrika kulturala

2011-01-31  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Aurten Korrika urtea da. Eta horrekin batera Korrika kulturala dator. Eta zer da? Herriz herri antolatzen da Korrika kulturala, euskara eta euskal kultura bultzatze aldera. Denetarik batzen du kultur zirkuitu autoeratu honek: bertsolaritza, kontzertuak, aste eszenikoak, kanta afariak, desfileak, … Denetarik.

Korrika kulturala, gainera, deszentralizatua da. Herri bakoitzean era batera edo bestera antolatzen da, herri bakoitzaren aukeren, gustuen eta izaeraren arabera.

Gainera, nazio mailako ekitaldiak ere egoten dira. Aurtengoak asko eta gehienak arte eszenikoekin lotuta.

Galiziako soziolinguistika

2011-01-24  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Euskal
Herrian behin baino gehiagotan begiratu izan dugu Katalunia aldera
eredu soziolinguistikoen eske. Beste batzuetan soa urrunago eraman eta
Quebec-i ere begiratu diogu. Galiziara, aldiz, oso gutxitan bideratu
dugu interesa. Eta badago zer ikasi eta zer ikusi han ere.

Blog honetan behin baino gehiagotan aipatu ditugu galiziarrak. Oraingo honetan ere hara egingo dugu txangoa.

Galiziako
kulturaren kontseiluaren webgunea da erakutsi gura dudan lehenengoa.
Bertan, galegoari buruzko galdetegia ekarri badakar, galegoaren
historiari buruzko datuak, galegoa gaur zer egoera duen jakiteko datuak
eta abar. Hango egoera soziolinguistikora hurreratzeko bide polita.

http://www.consellodacultura.org/arquivos/cdsg/

Horrez
gain, badago soziolinguistikari buruzko zentroa ere Galizian. Gure
Klusterraren antzekoa. Dokumentazio itzela dago han, Galiziako
soziolinguistikaren lagin ederra.

http://www.consellodacultura.org/arquivos/cdsg/loia/acerca.php?idioma=1

Bestelako ekimenak ere badaude Galizia aldean. Adibidez, laborategia. Eta Sechu Sende lagun frankotiratzailea.