Darwish edo nola idatzi Auschwitzetik, Palestinatik: Ga(t)za 5

Atalak: Gaza, Mahmud Darwish, Palestina, Setio egoera

Nola kontatu sarraskia? Nola abestu mina han, non odola eta tinta elkartzen diren? Theodor W. Adorno pentsalariak errana utzi zuen Auschwitzen ondoren ezin dugula olerkirik idatzi, baina gaur Auschwitz ez da Auschwitz bakarrik. Auschwitz da Auschwitz, eta Kolima da, eta Hiroshima, eta Palestina ere bai. Mahmud Darwish olerkari palestinarrak ongi gaztigatu zigun, Israelgo estatuaren hiltzaileen hari gorritik, Setio egoera liburuaren lerro batzuetan:

Hiltzaile bati: Biktimaren aurpegia ikusi izan bazenu

eta gogoeta egin, zure ama etorriko zitzaizun akordura

zure ama gas ganberan, fusilaren arrazoiaz liberatuko zinen

eta iritzia aldatuko zenuen: hau ez da identitate bat

berreskuratzeko modua.

Gas-ganberatik bonbardaketara hitzak inoiz baino beharrezkoagoak dira. Hala ere, hitzek eta idazleak sufritu eginen dute. Gorputzak gorpuak izatera etortzen direnean, hizkuntza orok zerbait galtzen du beti, eta olerkariak galera horren hartzailea izaten da, hiltzaileen propagandaren hitz-jarioaren aurrean:

Gure galerak: bi eta zortzi martiri bitartean egun oroz.

Eta hamar zauritu.

Eta hogei etxe.

Eta berrogeita hamar olibondo…

Erantsi behar zaie

oraino amaitu ez diren poemak, antzerkiak eta margoak

egituran hartuko duten okerra.

Odolez inguratutako tinta basamortutik sorturiko malkoen gatzarekin nahastuko da. Baina gatz orok argi bat du, zauri orok arrosa bat duen bezala, hiltzaileek eta zelatariek ulertzen ez duten arren:

O, zelatariok! Ez zarete aspertu

gure gatzean argia

eta gure zaurian arrosa zelatatzen

Ez zarete aspertu? O, zelatariok!

Hau guztia dela eta, Gaza gatza da gaur, gure argia, gure argizaiola, han non hildakoak eta bizidunak, Mendebaldea eta Ekialdea, krimena eta itxaropena urtzen diren. Dena ez zen Auschwitzen desagertu. Gazan ere ez. Amaitu ez den poemak bizirik iraunen du, hitz koloredunez beteriko margoan. Eta gaur, abuztuak 9, Mahmud Darwishen heriotzaren urteurrenean, zelatarien saminduraren eta suminduraren aurka, Palestina ez da Palestina: Palestina gu geu gara, denok Darwish garelako.