Black is beltza now

Atalak: Arrazakeria, Fermin Muguruza, Harkaitz Cano, Mikrofaxismoak

Lau bikote dira Iruñeko konpartsaren erraldoiak. Erregina-errege hauek planetako emakume-gizonen arrazen aniztasuna irudikatzen ei dute gutxi gorabeherako geografia sinbolikotik. Baten batek pentsatuko du kosmopolitismo folkloriko baten itxura dela, 1965. urtean bezala, New Yorkeko Hispanitatearen desfilera joan eta Bosgarren Etorbidetik igaro zirenean. Gertakizun hartan Amerikara heldu ziren erraldoiak hiru bikote baino ez ziren. Arazo arrazistengatik ez ziren bi beltzak bidaiatu. Historia hau Fermin Muguruzak eta Harkaitz Canok gogorarazi digute Jorge Alderetek ilustratutako Black is beltza eleberri grafikoan.

Konpartsaren bidaiaren zioa New Yorkeko Erakusketa Unibertsalaren bukaera izan zen. Nazioarteko feriaren leloa “Bakea ulerkuntzaren bidez” izan zen, eta bere aldarria: “gizakiaren lorpenak, txikiagotuz doan munduan, zabalduz doan unibertsoan”. Hala ere, hau ez zen oztopoa izan, erraldoi beltzen agerpena galaraz zezaten. Halaber, behaztopak behaztopa, ez zuten eragozpenik izan, konpartsaren buruhandiz mozorrotutako pertsona alokatuak beltzak izan zitezen: beltz ikusezinak maskaren azpian.

Kasik hamarkada bat lehenago, 1955eko abenduan, lege arrazisten mozala zela medio, emakume beltz ikusezin bat, Rosa Parks, atxilotua izan zen, eta 14 dolarreko isuna ordaintzera zigortua, bere eserlekua uzteari bipilki uko egin eta ikusgai bilakatu ondoren, autobus publikoek lagun beltzak banantzen eta baztertzen zituzten garaian, hiritar zurien gustua eta begirada artega ez zitezen.

Lehengo egunean, lanaldia amaituta, hiribusean sartu bezain fite, hor beltz bat aurkitzea zorte ona zela bururatu zitzaidan. Nehork ez zuen bere alboan eseri nahi. Beraz, jarlekua hartu nuen, eta atsedena ere bai, gaua zabaltzen zen bitartean. Zebra-pasagunera heltzear, balaztada batekin batera nire eserleku-kidea eta biok zabunkatu egin ginen. Gure gorputzak egonkortu eta gero, barre egin genuen biok.

Hainbat bururi behatu nien autobusean: entzungailuekin batzuk musika entzuten ari ziren, bertze batzuk kristalei so zeuden mundu txikiagotu hartan, eta bertzeak bakarrik nekearen aztarnak islatzen beren aurpegietan. Geroko geldialdien ondotik, bidaiari beltzak agur erran zuen eta jaitsi zen. Begirada zuri batzuek jarraitu zioten. Autobusa abian jarri zen berriro, iluntasunaren bidean. Iruñerria, 2014ko abendua. Black is beltza now.