Dopinak ba al du loturarik minbiziarekin?

Atalak: Dopina, Kirola, Osasuna

‘Armstrong kasuak’ dopinaren eta minbiziaren arteko loturari buruzko eztabaida berpiztu du. Harremanik erakusten duen froga zientifikorik ez dago… oraingoz. (Argazkia: Bleacher Report)

1996an diagnostikatu zioten barrabiletako minbizia Lance Armstrong txirrindulari estatubatuarrari. Profesionala zenean debekatutako sustantziak kontsumitu zituela aitortu du orain, eta bada horrek minbiziarekin lotura izan dezakeela dioenik. Horrela al da? Zein harreman dago dopinaren eta minbiziaren artean? Sustantzia batzuek gaitza sortzen edo zabaltzen ‘laguntzen’ al dute?

“Ez dakigu esteroideek, hazkunde hormonek eta eritropoyetinak (EPOak) minbizi zelulak sortu ditzaketen ala ez; ez dago argi”. AEBetako Langone zentroko Arjun Vasant onkologoak ABC News-en egindako adierazpenokin bat datoz aditu gehienak.

Esteroide anabolikoak hizpide, Erromako Tor Vergata Unibertsitateko doktore Lucio Tentorik dio oso zaila dela minbiziarekin izan dezaketen loturari buruzko emaitza erabat fidagarriak lortzea, sustantzia horiek dosi handietan hartzen direlako, beste droga batzuekin nahastuta. Dena den, agente dopatzaileak denbora luzean erabiliz gero, kirolariengan minbizia garatzeko arriskua handitu lezaketela azaldu zuen Tentorik, 2007an argitaratutako txostenean (pdf).

“Armstrongek berak ere pentsatuko zuen beharbada harremanik egon zitekeela”, dio Langone zentroko Art Caplan bioetikan adituak: “Minbizia, baina, genetika eta inguruarekin lotutako faktore ugariren konbinazioak sortzen duen arazo oso korapilatsua da”. Bere hitzetan, esteroideek sortutako beste arazo batzuek (hezurretako arazoek, desoreka hormonalek edota testikulu eta obarioei eragiten dien hipogonadismoak, esaterako) gehiago kezkatzen dute, “minbizi goiztiarrarekin izan lezakeen loturak baino”.

EPO edo eritropoyetinak globulo gorrien kopurua handitzen laguntzen du. (Argazkia: Delwarl / Wikipedia)

Brian Alexander kazetariak ere gaiari buruz idatzi du NBC News-en plazaratutako artikulu batean. Hainbat adituk uste du EPOak minbizi mota batzuk elikatu litzakeela. Gaur arte, ordea, ez da ikerketa zehatzik egin barrabiletako minbiziaren inguruan. Drab Scott Pittsburgh-eko Unibertsitateko irakaslearen hitzetan, minbizi zelula batzuk (kolon, giltzurrun edota bularretakoak) sentikorrak dira EPO hormonarekiko: “Tumore-zelulen hazkundea bultza dezaketen propietateak ditu EPOak”.

EPOa terapia gisa

Eritropoyetina, globulo gorrien kopurua biderkatzen duen heinean, minbiziaren aurkako terapietan erabili ohi da, kimioterapiaren zeharkako efektuetako bat den anemia borrokatzen laguntzen duelako. Egindako ikerketek ondorio kontrajarriak azaleratu dituzte. Aditu batzuen arabera, minbizia duten herritarren artean, EPOa kontsumitu dutenek biziraupen-tasa baxuagoak erakusten dituzte. Beste ikerketa batzuek, ordea, kontrakoa diote.

“Oraindik ez dakigu EPOak zein eragin duen minbiziarengan”, berretsi du UCLAko Jonsson Comprehensive zentroko onkologo Bartosz Chmielowskik. “EPOa soilik erabili behar da anemiaren kausa bakarra kimioterapia denean”. Gaitza terminala denean, medikuek bizitza-kalitatea hobetu eta transfusioak ekidin nahi dituztenean ere erabili daiteke eritropeyetina.

Esteroideak eta hazkunde-hormonak

“Froga zientifikorik ez dagoen arren”, Wisconsin-eko Unibertsitateko doktore Norman Fostek ohartarazi egiten gaitu: “Ez ninduke harrituko gaurtik 30 urtera bitartean prostata-minbizien gorakada bat ikustea, esteroideak erabiltzen dituzten pertsonen artean”. Izan ere, testosterona (hormona esteroidea da) moduko androgenoek prostata-minbizia elikatu dezakete.

EPOa, odol transfusioak eta testosterona erabili izana aitortu du Armstrongek. (Argazkia: Steroidscycles.net)

Bestalde, “hazkunde-hormonekin eta gisakoekin jokatzeak” zelula anomalo, ezohiko eta minbizidunak handitu eta tumore-prozesuak garatu ditzakeela dio Daniel Brotons Kataluniako Generalitateko kirol kontseiluko medikuak, Carreras por montaña webguneak argitaratutako elkarrizketan. Bere hitzetan, gorputzari hormonak artifizialki ematen zaizkionean, honek berez sortzeari utzi eta arazo iturri izango da: “Nire gorputzak testosterona jasotzen badu, hura sortzeari laga eta nahasmendu handiak eragingo ditu”.

“Dopinak eragindako kalteak estali egiten dira”, salatu du Brotonsek: “Giltzurrunetako arazoek dialisia sor dezakete, eta hazkunde-hormonek diabetea. Baina hori guztia ez da esaten”. Bestetik, kontrolei iskin egiteko, kimikoki geroz eta garatuagoak diren sustantziak erabiltzen dira: “Ez dute kontrolik pasatzen, eta ezin daitezke farmazia edo ospitaletan eskuratu. Horrek sustantzia klasikoak baino arriskutsuago bilakatzen ditu. Ez diote soilik kontsumitzaileari kalte egiten. Nahasmendu genetikoa eragin dezakete, eta gaitza seme-alabei transmititu. Pertsona batek seme-alaba diabetikoak izatea, sustantzia dopatzaileak hartu dituelako… gai zaila da”.

Erantzun zehatzik ez duen gai korapilatsu eta labainkorra da, ezbairik gabe, baina ikertu eta gizarteratu beharrekoa.