Portfolioa (VII)

“Zerbait
gertatzen ari da gure artean”, Mikel Azkarate. Lauhaizetara.net webgunetik
ateratakoa, 2005eko apirilaren 6an.

Mikel Azkaratek
artikulu honetan euskal kulturarekin zerikusia duten lau gertaeratik
abiatuta, hausnarketa oso interesgarria egiten du euskal hizkuntza
komunitatearen inguruan.

Artikulu honek,
atzera ere, hezkuntza eta hizkuntza komunitate ahulduen arteko erlazioa mahai
gainean ipintzen du, zeharka bada ere. Izan ere, egileak irakaskuntza ez du
aipatzen bere artikuluan, baina nik lotu egingo dut berak esandakoa
irakaskuntzarekin.

Egilearen
iritziz, euskal hiztun komunitatea ahula da, erreproduzitzeko mekanismoak oso
ahulduta ditu. Nire ustez, hezkuntza elebidunari oztopo eta traba gehienak
hortik datozkio. Izan ere, oso zaila da esanguratsua egitea hizkuntza bat
bere kultura esanguratsua ez bada, ez badu erakarmen indarrik. Eta gaur egun
euskarak ez du erakarmen indarrik, inondik inora eta, are gutxiago, alboan
ditugun bi erdarekin alderatuta.

Hala ere,
hezkuntzari eskatu egin behar zaizkio fruituak, jakina. Baina ezin da
hezkuntzaren lepo gainean zama guztia jarri. Hezkuntzak berebiziko papera du
euskararen normaltzean, baina hezkuntzak bakarrik ezin du, gehiago behar da.
Hezkuntza ez da ziega bakartuetan egiten, gizarte baten baitan baizik. Eta,
dudarik gabe, gizarte horrek hein handi batean gidatzen du hezkuntzaren
nondik norakoa. 

Horregatik, hezkuntza
elebidunak emaitza kaskarragoak lortzen ditu eremu erdaldunetan eremu
euskaldunetan baino. Izan ere, eremu erdaldunetan gizartearen indarra
hezkuntzaren kontrako norabidean mugitzen da eta eremu euskaldunetan, aldiz,
norabide berean doaz, elkarri lagunduaz. Beraz, hezkuntzari eskatu bai, baina
hortik haratago ere jo behar dugu eta gizarteari ere exijitu, hizkuntza
komunitatearen trinkotzearen bidetik, beti ere.

Egileak hizkuntza
komunitatearen trinkotzea jartzen du helburu. Horretaz gain, hiztun komunitateen
arteko oreka ere aipatzen du, hizkuntza ekologia iradokiz. Honen harira,
gogoetatxo bat egin gura nuke. Izan ere, sarritan hizkuntza irakastea
horretara mugatzen dugu, irakaste hutsera alegia. Eta nik uste dut hori baino
gehiago ere badela. Hiztun komunitate gutxitu eta ahul bateko kideak gara
euskaldunok eta maiz hizkuntza irakasterakoan ez gara horretaz kontziente.
Gure ikasleei ere ideia hori helarazi behar diegu, behar bezala landuz,
sistematikoki. Horrez gain, hiztun komunitateen arteko orekaren ideia ere
landu beharrekoa da.

Honekin ez dut
esan gura hezkuntzak lanketa sistematikoarekin hori guztiori konponduko
duenik. Ezta gutxiagorik ere. Hezkuntzak bere mugak ditu, begi bistakoak
direnak, eta ezin du gizartean honen moduko ideiak errotu gizartearen
laguntza barik. Baina hiztun komunitateak honen inguruan ardazten badu bere
diskurtsoa eta hezkuntzak bere ekarpena egiten badu, errazagoa izango da
diskurtso honen gizarteratze prozesua. Diskurtso honekin, nire ustez, gure
jarduera (baita euskalgintzarena ere) sendotua egongo litzateke eta kanpotik
datozkigun erasoei erantzuteko corpus teoriko mardulagoa edukiko genuke.