Familia, belaunaldien arteko zubia

Atalak: Sailkatu gabea

Orain hilabete batzuk plazaratu zuen Garabidek euskararen berreskuratzea izeneko liburua. Soziolinguistikaren oinarrizko gai batzuk lantzen ditu liburuak. Eta gure sen dibulgatiboari jarraituz, ba horietako batzuk hona ekartzea otu zait. Gainera, lizentzia librea dutenez, ez naiz “deliturik” egiten ari, beste batzuetan ez bezala. Lehenengoa, gaur, familiaren garrantziari buruz.

Familia: belaunaldien arteko zubia

Sarritan
hezkuntza sistemari egotzi izan zaio hizkuntza baten bilakaeraren errua
edo arrakasta. Egia da hezkuntzak garrantzi handia duela, baina ezda
bere kabuz hizkuntza baten biziraupena ziurtatzeko gai.

Hizkuntzaren
erabileran, eragin handia du etxeak, familiak. Gurasoak eta haurrak
biltzen dituen eremuan (familian) gauzatzen da belaunaldien arteko
zubia eta gurasoen hizkuntza-jokaerak sakoneko ildo afektiboa ezartzen
du seme-alaben hizkuntza-jokaeran.

Euskal
Herrian hori frogatzeko aukerarik izan da. Lasarte-Orian (Gipuzkoa),
esaterako, 2003an egindako ikerketaren emaitzak oso argigarriak dira
familiak hizkuntzaren erabileran duen garrantziari dagokionez. Bertan
ondorioztatzen denez, gazteen artean Euskararen kale-erabilera
finkatzeko garaian, etxearen eragina eskolarena baino askoz ere
nabarmenagoa da. Etxean Euskara jaso duten gazte gehienek (10etik 8k)
lagunekin ere Euskaraz egiteko joera izaten dute. Aldiz, Euskara
eskolan soilik ikasi eta jaso duten gazteen artean 10etik 2k baino ez
du erabiltzen lagun euskaldunekin hitz egiterakoan.

Familian
hizkuntzarekin batera transmititzen den afektibotasun hori dela eta,
jatorrizko hizkuntzan diharduten gurasoen kopurua ugaldu ezean,
belaunaldi berrien artean nekez haziko da hizkuntza horren erabilera.
Haurtzaroan eskolaren eta familiaren eragina uztartu egiten dira, baina
gaztaroan eskolaren eragina “erori” eta familiatik datorren sakoneko
arrasto afektiboak eusten dio gehienbat gazteen hizkuntza-jokaerari.

Etxearen
eragina putzu sakon batekin aldera daiteke: putzua lur azpian egonik ez
da ikusten, baina norbere iturriaren etengabeko sorburua da. Helduen
belaunaldian dago, beraz, benetako gakoa, haiek seme-alabekiko
harremanetan maitasuna eta hizkuntza estuki lotzen baitituzte,
seme-alabengan oso-oso sakoneko arrastoa utziz.

Familia
edo etxea da hizkuntza baten erabilera bermatzeko abiapuntua,
oinarri-oinarria. Hor huts egiteak kalte handia eragin diezaioke
hizkuntza horretan bizi nahi duen komunitateari. Izan ere,
hezkuntza,
komunikabideak, administrazioa eta etxetik kanpo dauden beste hainbat
esparru hizkuntza horretan egitea ez da nahikoa izango hizkuntzarekiko
afektibitatea transmititzen den gunean―familian― huts egiten bada.
Bestalde, etxetik kanpoko esparruetan hizkuntza hori erabiltzen ez den
leku batean bizi bagara, are kaltegarriagoa izango da etxeko
transmisioan huts egitea. Kanpoan erabiltzen ez delako, etxean
erabiltzeari uztea, hizkuntza heriotzara kondenatzea da.