Sarea egiten

Atalak: Info 7

Info 7 irratian Gureaz blai-rekin hasi naiz irrati-zutabea egiten. Entzuteko, hemen.

Irakurtzeko:

Bernardo Penabade izeneko lagun handi bat badut Galizia aldean. Eta orain dela gutxi berarekin gogoratu naiz. Lasarte-Orian, Agurainen eta Hernanin udazken honetan egingo duten esperimentuengatik gogoratu naiz, hain zuzen ere.

Bernardori esaten diote soziolinguistika nekrofilikoa egiten duela. Morroia hilerririk hilerri dabil galizierazko hilarriak ehizatzen. Galiziako ehunka kanposantu ibili ditu dagoeneko. Hango hilerrietan galizieraz dauden hilarrien kopurua %0,1etik 0,4ra dabil, oso gutxi kontuan izanda herri askotan galiziera hiztunak ia biztanle guztiak direla. Herririk galiziera-zaleenetan ere %0,4ren inguru dira galizierazko hilarriak. Harrigarria benetan.

Orain dela urte batzuk, Bernardok mesede bat eskatu zidan. Ea Euskal Herrian kanposanturik behatzerik nuen, Galiziako datuekin alderatu ahal izateko. Deriokora abiatu nintzen (ez Derion dagoen Bilboko kanposantua, Deriok ere badu berea) eta hango datuek harritu ninduten. Derion %16 dira euskarazko hilarriak (hobeto esanda, 2013an %16 ziren).

Deriokoa behatuta, Txorierriko beste kanposantu batzuk ere bisitatu eta neurtu nituen. Eta datuek berriro ere harritu ninduten: Deriok du euskaldun kopururik txikiena eskualdean, baina hirugarrena da euskarazko hilarri kopurutan (Lezama eta Larrabetzuren atzetik, baina Zamudio eta Sondikaren aurretik). Eta datua azaltzeko hipotesi batzuk zirriborratu ahal baditut ere, ez daukat erantzunik eta horrela utziko dut.

Hala ere, baten batek neurtu nahiko balitu bere herriko euskarazko hilarriak, joan dadila eta komunikatu ditzala datuak. Ariketa osasuntsua da bisita hori, ez zaizue damutuko!

Baina, buelta nadin Galiziara. Esan dudan legez, Bernardori esaten diote soziolinguistika nekrofilikoa egiten duela. Baina ez da horrela, inondik ere. Berak ez ditu hildakoak bilatzen, hilarriak idatzi dituzten pertsonak baizik, bizirik dauden pertsonak, alegia. Teoriatxo bat du berak (edo errezeta esan beharko nuke): haren arabera, baldintza guztiak kontra izanda ere, hilarria galizieraz egiten duenak galizeradun militantea izan behar du derrigorrez.

Eta galizieradun militante horien bila dabil, sarea egiteko, komunitaterako eredu izan daitezkeenak batu, trinkotu eta harroago ibiltzeko. Komunitatea egiteko, eta etorkizuneko eredu direnak bistaratu eta hauspotzeko.

Udazken honetan Lasarten, Agurainen eta Hernanin gutxienez (beste herri batzuetan ere asmoa badago) ibiliko dira batzuk komunitatea egiten eta etorkizuneko mezulariak hauspotzen. Jakina, ez dira kanposantuetara joango, ez dute Bernardoren bidea aukeratuko. Baina sarea egiten ibiliko dira, helburu berarekin. Ibiliko dira etorkizuneko bizi-eredu berriak aurreratzen, ohitura berriak sortzen eta errotzen, gutxi barru beteko diren profeziak eta intuizioak gauzatzen eta geroaldiko jendarte euskalduna izan daitekeena esperimentatzen. Sarea egiten, lehen Donostiako Egia auzoan egin zuten bezala, eta Bernardo eta enparauak Galizian egiten ari diren bezala. Sarea egiten.