10 galdera euskaltegiei begira

2022-09-26  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Ekainaren 29an egin zen sustraiak eta adarrak jardunaldia, UEUko udako ikastaroetan. (Zorionak UEU, 50 urte eta gazte!). Mahai-inguru bat dinamizatzea egokitu zitzaidan eta galdera batzuk prestatu nituen. Baina hori egin aurretik, euskaltegien eta helduen euskalduntzearen inguruan nituen kezkak, galderak, zalantzak zerrendatu nituen. Jakina, hauen inguruko galderarik ez nuen egin; hala ere, edukiak berrerabiltzearren, honako hauek dira euskaltegiei begira ditudan 10 galdera:

Baga: Euskalduntzearen azken helburua zein da? Zein izan beharko litzateke? Zer gertatzen da euskara ikasi bai, baina titulurik nahi/behar ez duten horiekin?

Biga: Euskalduntzean itzelezko eragina du hiztunon komunitatean txertatzeak, hau da, euskaran sozializatzeak. Zer egin beharko lukete euskaltegiek hori sustatzeko?

Higa: Zelan piztu euskara ikasteko desioa? Zelan elikatu desio hori euskalduntze prozesu osoan zehar?

Laga: Txillardegik aspaldi aipatu zuen, eta berriki Iñaki Iurrebasok ere aipatu du. Dagoen gaitasunerako erabilera altua da. Zer lan egin beharko lukete euskaltegiek gaitasun hori areagotzen? Zelan mantendu indartsu gaitasunaren lantegiek?

Boga: Zein izan beharko litzateke euskalduntzearen arrakastarako metodologiarik egokiena? Zer oinarri izan beharko luke metodologia horrek?

Sega: Zer leku izan beharko luke euskal curriculumak euskalduntzearen barruan?

Zai: Euskalduntzearen periferian dauden hainbat egitasmo (euskara planak, Aldahitz eta hari lotutako metodologiak, mintzapraktika egitasmoak, …) zelan integratu beharko litzateke euskalduntzearen erdigunean?

Zoi: Zer gertatzen ari da Ipar Euskal Herrian eta Nafarroan euskalduntzearekin? Zer irakaspen ekarri beharko lirateke EAEra?

Bele: Badira han eta hemen euskara ikasteko metodo “informalak” (online bidezko tresnetako auto-ikaskuntza, euskara ikasteko bide autogestionatuak gaztetxe batzuetan, barnetegi autogestionatuak, …). Horietatik ba al dago zer ikasirik?

Arma: Eta atzera begira jarrita? Zer erreskatatu dezakezu eta zer lurperatu 70 eta 80ko hamarkadetatik?

Hizkuntza, boterea eta nerabezaroa (2)

2022-09-19  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Aurreko astean ekarri nituen blogera Miguel Rodriguez Carnotaren ikerketa eta hari lotutako kontu batzuk. Bitarte honetan, Santi Quiroga lagunak Migueli egindako elkarrizketa bikaina eta mardula bidali dit. Eta gaur deigarri egin zaizkidan 12 kontu ekarri nahi izan ditut blogera:

Baga: ikerketa egin den institutuan hizkuntza paisaia gehien bat galizieraz da: ohar-taulak eta abar. Baina denek paso egiten dute paisaia eder horretaz eta, azkenean, hizkuntzaren erabilera errituala egiten da. Gurean, askotan ere, sentsazio hori dut, hizkuntza paisaiarekin errituala betetzen dela eta kito.

Biga: gazteen hizkuntza muda gertatzeko, berebiziko garrantzia izan du herrian bertan dagoen zentro sozial batek. Zentro sozial horretara batzen dira kezka linguistiko, ekologista eta abarrak dituzten gazteak eta galizieraren erabilera normala egiten da han. Babesguneek zelako garrantzia duten adierazten du horrek, beste behin ere.

Higa: gazte horiek jasandako eraso batzuk bullying-a diren edo ez diren eztabaidatzen du egileak. Eta, horri lotuta, aipatzen du bullying etnikoa. Adibidez, Norvegian samien artean bullying kasu gehiago daude norvegiarren artean baino. Baina ikerketek diote hobeto eramaten dutela samiek. Zer dela eta?

Laga:  Freixeiro Mato irakaslearen aipu bat dakar liburuak. Honako hau dio: “Galizian hizkuntza gatazka estalita edo latente dago galizieradunek uko egiten diotenean euren hizkuntza erabiltzeari hainbat testuingurutan, baina aktibatzen da testuinguru horietan jardun nahi dutenean edo eskubideak egikaritu nahi dituztenean”. Ez dut uste gurean oso ezberdina denik.

Boga: gazte horiek hizkuntza erabiltzeari utzi badiote, ez da izan goitik datorren inposaketatik. Euren kideak dira eurek nahi duten hizkuntza uztera “behartzen” dutenak. Inguruak zigortzen ditu. Nerabeek erreprodukzio sozialaren lan zikina egiten dute, dela homofobia, dela matxismoa, dela galegofobia. Azken finean, nerabeek zigortzen dute hizkuntzaren erabilera testuingurutik kanpo gertatzen denean.

Sega: onarpenaren fabrika. Kontzeptu hau Norman Fairclugh-ena da. Gure erregimenetan onarpenaren fabrika oso indartsua da. Boteretsuen mezua leku guztietan dago: publizitatean, hedabideetan, politikarien berbetan. Baina baita jende arrunt askoren ahoetan ere. Gogoratu, osterantzean, horren arketipikoa den koinatuaren figura edo taberna batzuetako solasaldiak.

Zai: krudelkeria normatiboak. Zer dira ba hauek? Arruntak, ohikoak eta espero izatekoak direnez, horren ikusgarriak ez diren krudelkeriak. Adibidez, bullying-aren inguruko ikerketetan agerian jarri da hezitzaileek txarrago baloratzen dutela nesken bortizkeria mutilen bortizkeria baino (bigarrena normalagoa bailitzan). Hortaz, krudelkeria normatiboa bada, alarma gutxiago sortzen du. Eta hori hizkuntzara ekarrita, ba ez du apenas erreakziorik sortzen galizieraz berba egiten duen neraben baten kontura bromak egiteak. Azkenean, krudelkeria normatibo hauek dira ezberdintasunaren errepresio herrikoi, eguneroko, anonimo eta kolektiboa.

Zoi: nerabe erasotzaile horiek gutxi jakin behar dute egitate objektibo batzuei buruz: galiziera historikoki kalitate hizkuntza izan zela, utzi ziola izateari boterea galdu zuenean, gaztelania klase menperatzaileek sarrarazi zutela Galizian, hainbat mendetan herritarrek mantendu dutela hizkuntza azpiratuak edo erabat pobreak izan arren, azken mende eta erdian zorte handiago edo txikiagorekin minoria bat ari dela hizkuntza biziberritzeko lanetan; azken finean, galizieraz normal antzean erabiltzen dutenek denei hobeto joango dakiela uste dute horrela jokatuz gero.

Bele: acting white kontzeptua ez nuen ezagutzen. Eta zer da? Pertsona beltz batek gizarte zuriaren itxaropenak bere eginez bere kulturari traizioa egitea, hori da, baina berba hau gaitzesgarria da. Nerabe galizieradun hauek acting white egiten dute institutuan, espazio ez-seguru horretan, baina ez eskolatik kanpo.

Arma: Foucault eta boterea, edo boterearen mikrofisika. Boterea eduki baino, egikaritu egiten da, antza. Foucault-en arabera, boterea leku orotan dago. Eta pertsonak transmititzaile edo erreproduktore dira, botererearen ideologia transmititzen da atmosferan irrati edo telebista seinale balitz bezala, baina jendearen bidez. Hala ere, energia hartuta metafora gisa, badira eroale onak edo superonak, baina badira erresistentziak ere, energia ondo garraiatzen ez den lekuetatik.

Tiro: galizieradunek, euskaldunok jasaten dugun diskriminazioari deitzeko berba falta zaigu. Ez dago imajinarioan euskaldun erasotuaren kategoria. Jarrera matxista, homofobo, arrazista edo xenofoboak identifikatzea erraza da, gero eta errazagoa. Baina … Hala ere, galegofobo erabiltzen da han, gurean ere euskarafobia erabili da (Larrun gogoangarria egin zuen Argiak horren inguruan), baina ez daukate berba horiek behar besteko zabalkunde eta ibilbiderik oraindik.

Pum: soziolinguistikaren inguruan gero eta ezagutza gehiago dago Galizian, gero eta ezagutza gehiago dago Euskal Herrian. Baina Miguel Rodriguezek galdera batzuk egiten ditu horren inguruan, gurean ere zeharo egokiak izan daitezkeenak: posible da ezagutza gero eta handiago hori azkenean antzua izatea? Asko jakin daiteke eta horrek gertaerak aldatzeko balio ez izatea? Posible al da jakintza hori guztia unibertsitate eta akademiaren mugak ez pasatzea?

Hizkuntza, boterea eta nerabezaroa (1)

2022-09-12  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Hizkuntza, boterea eta nerabezaroa. Hiru osagai horiekin koktel latza ondo du Miguel Rodriguez Carnotak. Ikerketa aparta eta dibulgazioa are apartagoa (galiziarrak dibulgazioan onak dira gero). Eta hori guztia ura aztertzen, igeri egiten dugun ura aztertzen. Izan ere, horrenbeste ikusten dugunez, ez dugu ikusten ur hori. Eta, horretarako, ur horietan murgiltzen diren eta galizieraren erabilera normala duten (institututik irtendakoan gehienak) 10 gazteren bizi-ibilbidea aztertu du.

Ikerketa bi galdera hauek gidatu dute:

1. Zer gertatzen da galizieraren erabilera normala eskolaren testuinguru erdaldunean egin gura duten nerabeen esperientzia bitalean? Badirudi testuinguru benetan aurkakoa dela.
2. Galiziako hizkuntza gatazkaren atzeko planoan, zein da hezkuntza guneak betetzen duen papera ikasleen artean ideologiak transmititzen, jarrerak sustatzen eta hizkuntza praktikak sorrarazten? Edo, beste modu batera esanda, institutuak lagundu edo oztopatzen die bertan ikasten dutenei, hala nahi badute, galizieraz berba egiten?

Eta hauxe ikerketako elkarrizketetan atera diren gai nagusienak, hauxe da egoera, eremu erdalduneko institutu batean:

• Institutura galizieraz berba egiten sartzen diren nerabe apurrek espainieraz egiten dute sartu eta hilabete gutxira.
• Gazte horien deskripzioaren arabera, arrazoi nagusiena da bere ikaskideek adierazten duten kontrako erantzuna. Lehen kolpera, erantzun hauetako batzuk eskola-jazarpenaren barruan koka daitezke.
• Eskolara sartutakoan hizkuntza aldatu duten, baina euren etxean mantentzen duten nerabe galizieradun hauek barne desoreka eta larritasuna bizi dute, gehienetan isilean jasaten dutena.
• Badira espainoletik galizierara mudatzen duten nerabeak. Normalean, prozesu honek inguruaren arbuioa ekarriko die.
• Badira galizierara mudatu gura duten nerabeak, baina ez dira ausartzen, egin zutenei gertatu zaiena ikusi ostean.
• Galiziera sustatzen duten irakasleen ondoan badira horren kontra jokatzen dutenak. Testigantzetan eraso gutxi agertu dira, baina erabakigarriak izan direnak. Jendaurrean gertatu dira, euren lan jardunaren barruan eta erasotutakoaren ikaskideen aurrean.
• Elkarrizketatutako gazteek parte hartu dute euren nerabezaroan espazio seguru batzuetan, zirkulu txikiak non galizieraz eroso eta aske aritu diren.

Honen aurrean, bi kontu bakarrik gaurkoz (jarraipena izango du, lasai). Batetik, zer gertatuko litzateke hau berau gurean ikertuko balitz? Hau da, zer gertatzen da Gasteiz, Derio, Zornotza edo Irungo institutuetan? Eta, bestetik, muda linguistikoa horrelako egoeran egin duten gazteen oso fan naiz, oso. Biba haiek!

Begiradarik kezkatuena

2022-09-05  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Opor garaian irakurri dut Euskal Herriko Gizarte mugimenduak pandemia garaian izeneko liburua. Oso interesgarria iruditu zitzaidan han egiten den irakurketa eta han egiten den gogoeta. Hortaz, gai horietan interesa baduzue, ba irakurri (edo ez, nik zer dakit).

Liburua irakurtzen ari nintzela, honako baieztapenarekin egin nuen topo, eta zeharo deigarria egin zitzaidan (testuingurua da hainbat mugimendu sozial aztertu dituztela, euskalgintzakoak, feministak, ekologistak eta abar):

“Euskalgintzaren eremuan jaso dugu etorkizunarekiko begiradarik kezkatuena eta, gure iritziz, ezkortasun hori lan-eremuaren nolakotasunarekin lotuta legoke. Euskalgintzaren alorrean hizkuntz praktika batzuen aldeko apustua egiten da: praktika da zentroan dagoena, eta praktikak ez dira aise eraldatzen”.

Eta zer pentsatua eman dit gogoetak. Euskalgintzak praktikak aldatzea du zentroan, antza, eta beste mugimenduek ez horrenbeste (hori ulertzen dut nik behintzat). Eta ez dakit poztu edo tristatu behar naizen.

Soziolinguistika Irati Iciarren antiojuetatik

2022-08-29  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Blog honetan podcast-zaleak gara (bueno, naiz, bloga nirea da-eta). Eta soziolinguistikaren dibulgazioaren zale ere banaiz. Eta hori guztia ederto buztartu du Irati Iciarrek Halabedi irratian, fresko eta beretik. Oso gomendagarriak 8 irratsaioak (zazpigarrenean nire tesiaren panegiriko lotsagarria egiten badu ere):

1. Soziolinguistikaren oinarriak, hizkuntzen heriotza, globalizazioa eta hizkuntza gutxituak:

https://halabedi.eus/es/euskara-soziolinguistikaren-oinarriak-hizkuntzen-heriotza-globalizazioa-eta-hizkuntza-gutxituak/

2. Euskal soziolinguistika. Hizkuntzak ikasteko moduak, Txepetx, Txillardegi, …

https://halabedi.eus/es/euskara-euskal-soziolinguistika-hizkuntzak-ikasteko-moduak-txepetx-txillardegi/

3. Hiztun berriak, euskaldun “zahar” harrotasuna, euskaldun berri estigma…

https://halabedi.eus/euskara-hiztun-berriak-euskaldun-zahar-harrotasuna-euskaldun-berri-estigma/

4. Gazteak, tokiko euskara eta hiztun berriak

https://halabedi.eus/es/euskara-gazteak-tokiko-euskara-eta-hiztun-berriak/

5. Gazteak euskararen eszenatokian. Erabileraren auzia

https://halabedi.eus/euskara-gazteak-euskararen-eszenatokian-erabileraren-auzia/

6. Arabako euskara

https://halabedi.eus/en/euskara-arabako-euskara/

7. Euskara elkarteek euskalgintzari egindako ekarpenaz eta erronka berriez

https://halabedi.eus/euskara-euskara-elkarteek-euskalgintzari-egindako-ekarpenaz-eta-erronka-berriez/

8. Euskara elkarteak 2

https://halabedi.eus/es/euskara-euskara-elkarteak-2/

Irisarriko plazatik

2022-07-18  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Irisarriko plazatik iparra markatzen aritu dira hainbat urtez EHZkoak. Aurton lehendabizikoz izan naiz eta gorpuztu dut apur bat EHZ. Eta lau berba egin nahiko nuke horren inguruan, atrebentzia handiegirik ez bada.

450 laguntzaile gazteren izerdiz eraikitzen da jaialdia. Eurek esaten duten moduan, EHZ bidaia bat da, bizitzen duzun aldi oro aldatzen zaituena. Tokiko mozkinetan oinarritzen da (xingarra, taloa, zikiroa, bertako garagarno, sagarno eta arnoak, eta sagar jusa!). Ekologismoa du ardatz: komunak idorrak dira (domekan oraindik garbi eta txukun zeuden!), herria garbitzen da (ez bilatu Hego Euskal Herriko jaiekin alderik) eta abar. Etorkizuneko haziak landatzen dituzte horrela, biba brigada berdea!

Eta euskara erdigunean. Ostatuetan eskatzeko argibideak han eta hemen, euskarazko klaseak behar zituenarentzat eta abar. Baina nabarmenduko nuke oso erdara gutxi entzun nuela karriketan. Euskararen kolore guztiak presente. Hainbat lur mundu bakarrean.

Eta poza, eta atsegina, eta giro pausatua eta giro azkarra. Eta erosotasuna, eta segurtasuna, eta biba brigada morea!

Eta Josu Martinezek azken aldian esan duen bezala: “horrek balio du ohartzeko euskal kulturaren elementu modernoak Ipar Euskal Herritik heldu direla”. Ea EHZk haragitzen dituen elementu moderno horiek gurera ere apurka-apurka heltzen diren (izan ere, autonomiari buruzko diskurtso asko eta praktika gutxi daude gurean, eta EHZn praktika asko).

Lokarri kulturalak eta irizpide komunitarioak uztartzen ditu EHZk, geroa gaurtik asmatzeko eta energia sortzaileak askatzeko. Bizitza duinago eta bizitza alaiagorako eguneroko gimnasia da EHZ.

Amaitzeko, Odeik kantatu zuen bezala: mintza daitezela periferiak. Irisarriko plazatik edozein herritako plazara, periferietatik erdiguneetara.

5 galdera (arraro) kale erabileraren neurketari jarriak

2022-07-05  //  Sailkatu gabea  //  4 iruzkin

2021eko kale erabileraren datuak plazaratu dituzte orain dela ez asko. Horren inguruko jardunaldia ere egon zen Bilbon eta, goizean behintzat, han izan nintzen. Han entzundakoetatik (eta irakurrikotik edo nik zer dakit nondik), bost galdera arraro (ez dira denak nireak, eh?, kopiatzea zilegi da mundu honetan):

Baga: zergatik da adin berekoen artean erabilera baxuagoa? Adinkidetasunak zerikusia al du hizkuntza ohituretan?

Biga: orain dela urte batzuk erabilera esanguratsua izateko atalasea ezagutzaren %30aren bueltan zegoen. Gaur egun, ostera, %40aren bueltan. Hortik behera, erabilera zeharo txikia da. Zergatik igo da atalasea? Eta, igotzen segituz gero, non jarriko da atalasea? Ezagutzaren unibertsalizaziorantz doazen guneetan zer gertatuko da?

Higa: emakumezkoak dira adin-tarte eta lurralde guztietan erabilera altuagoa dutenak (adinekoetan izan ezik). Zergatik lotu dira emakumezkoak euskarara? Edo, beste era batera esanda, zergatik lotu dira emakumezkoak euskarara gizonezkoak baino gehiago?

Laga: bi herriren arteko alderaketa aurkeztu zitzaigun jardunaldian. Biak eskualde berekoak, ezagutza tasa oso antzekoa eta erabilera diferentea. Alde hori esplikatzeko faktoreen artean, herriaren bizitasuna aipatu zen. Bizitasunak eragina al du hizkuntza ohituretan? Nortasun markatuko herrietan erabilera altuagoa al da?

Boga: kale erabileran asko begiratu zaio orain arte erabilerari eta gutxi kaleari. Badirudi begirada aldatzen hasi dugula. Kaleak, oro har eta salbuespenak salbuespen, bizi duen gainbehera kontuan hartuta, konparatzeko modukoak dira orain dela urte batzuetako neurketak eta oraingoak?

Bost galdera arraro eta erantzunik ez. Erantzunak zirriborratzeko ikerketa mikro eta makroei ekin behar diegu, goiz ala berandu.

Araka gure bazterrak

2022-06-27  //  Irakurgaiak  //  Iruzkinik ez

Deserosotasunak eragiten dituzte liburu batzuk. Gutxi dira, baina, tarteka, horietako bat heltzen da, irakurtzen duzu eta azkura eragiten dizu. Eta horietako bat izan da nire kasuan Araka ditzagun gure bazterrak, Emaginek Lisipe kolekzioan argitaratu berri duena (gora liburu kolektiboak, bide batez).

Azkura bai. Eta ausardia, gure kontraesan zurietan arakatzearren. Euren berbetan esateko, “teoriatik praktikara dagoen bidean belztu ditugu oinpeak”. Maite dut liburua, maite dut horren atzean dagoen gogoeta, batez ere, gure posizioak etengabe zalantzan jartzen dituelako. Eta hori beti da ona. Esperientzien genealogia egiten dute, memoria komunitarioa eraikitzeko eta etorkizuneko disrupzioak sorrarazteko.

Mila gauza azpimarratuko nituzke liburutik (orriak eta orriak azpimarratu ditut). Baina, horrela, apur bat aliritzira batzuk: imajinarioak higatzeaz egiten dute berba (kultur sorkuntzako imajinarioak, hedabideen irudiak, kartelgintza, …; azken finean, mundu sinbolikoak auzitan jartzeaz). Zapalkuntza (eta, horren barruan, hizkuntza zapalkuntza) askotariko erpinez eraikitzen dela esaten digute, eta askotariko zimenduz trinkotzen. Teoria dekolonialak itsasargi izan behar ditugula esaten dute. Eta abar, eta abar. Irakurri eta zorabiatu zaitezte euren bizipen eta teorien plastizitate eta indarrarekin (ihiak bezalakoxeak).

Sasoi berean ari nintzen irakurtzen Borrokalari transgeneroak liburu liluragarria. Eta horrek ere markatu nau eta azkura eragin (orain arte horrekiko izan dudan distantziagatik, batez ere). Eta han ere hainbat gauza azpimarratu ditut. Esate baterako, hau: “Teoria ez baldin bada esperientziaren erretxina kristalizatua, uzten dio ekintzaren gida izateari”. Edo beste hau: “Sobera denbora da geure argia beste batzuen prismatik errefraktatu dela”.

Honezkero, baten bat ibiliko da pentsatzen honek soziolinguistikarekin ea zerikusirik duen. Ba ez, ez du, edo erabatekoa du. Mugimendu emantzipatzaile bakoitzak du bere burua kontatzeko egiletza eta betebeharra, baina … Mugimendu horiek itsasargiak dira (edo izan beharko lukete) guretzako. Gustatuko litzaidake euskal mugimendu feministak duen gaitasunaren %30 izatea gure euskalgintzak (gaitasuna euren buruak kolokan jartzeko, euren posizioetatik mugitzeko, bilbe komunitarioa ehuntzeko, pentsamenduaren ur-jauzia zabaltzeko eta abar). Baina, tira, olgetan-benetan, hau soziolinguistikari buruzko blog bat baino ez da.

Aipatzearen artea

2022-06-20  //  Aipuak  //  Iruzkinik ez

“(Mikel Laboak) euskal ondarearen erabilera abangoardistak kezka komunikatibo unibertsalekin uztartuz, komunaren eta banakoaren arteko elkarrizketa lortu, eta haren itzulpen musikala eskaini zuen”.

Ana Gandara

“Tradizioa ez da gauza zaharra, tradizioa gauza berriena izan daiteke.Tradizioa ez da gauza fosilizatua, estatikoa eta aldaezinezkoa.”

Juan Mari Beltran

“Datuen gainean behar ditugu begiratuak eraiki. Ez gure aldarte eta ikuspegia berresten dituzten datuekin. Gurutzaketak behar ditugu, gure usteekin bat datozen datuak, eta gure usteen kontra datozenak, logikaren datuak, eta paradoxarenak, erdigunekoak, eta ertzekoak”.

Jon Sarasua

“Hizkuntza gutxitu bat biziberritzeko egiazki egin behar dena zer den bi hitzetara laburtu beharko bagenu, “transmisioa eta erabilera” dela guztia esango nuke”.

Patxi Baztarrika

“Nolak esaten digulako benetan zein den gure norabide eta noranzkoa, diskurtsotik harago zer ari garen eraikitzen”.

Naroa Elortza

“Bidea horixe zen. Zinema egitea … euskaraz. Ez euskaraz egitea … zinema. Euskaraz filmatzearen arrazoia sinplea da. Euskaldunak gara. Baina ZINEMA da egin behar dena. Ahal bezain ona. Hizki larriz”.

Josu Martinez

Mihigintzatik Marikobasora 5 minututan

2022-06-13  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Pasa den ostegunean, Bilbon izan nintzen, Biran, UEU festaren barruan. Orain dela aste batzuk jarri ziren nirekin harremanetan antolatzaileak Ikergazte modura parte hartu nezan. Eta UEUkoei ezin ezetzik eman, jakina. Gero etorri ziren zehaztapenak eta bost minutuko aurkezpen informala egin behar nuela esan zidaten.

Ai ama! Hori da hori buruhaustea. Zelan laburbildu 5 minututan zeure tesia? Edo zer egin 5 minutu horietan? Irati Iciar (hau ere UEUkidea) egon zen Hala bedi irratian tesiari buruzko saio panegirikoa egiten (biba zu Irati!) eta etorri zitzaidan orduan inspirazioa.

Nik tesiaren aurkezpen guztiak (eta batzuk egin ditut) diapo berarekin hasi ditut. Bertan, aipatzen dut 2003an gazte batzuk batu ginela eta Tximintx euskara elkartea sortu genuela Derion. Aipatzen dut jarraian 2008an Topagunean hasi nintzela lanean eta militantzia ofizio bihurtu. 2015ean unibertsitatera itzuli, master bat egin eta 2016an Basauriko Euskarabila elkartearen inguruko lana egin nuela, eta prozesu horren amaiera-edo, ba 2020an aurkeztu nuela tesia.

Baina prozesu horretan, ostendu egiten dut 2019an, tesia egiten ari nintzen bitartean, Tximintx elkartean egin genuela urtebete pasako gogoeta prozesua. Eta prozesu horretan tesian aipatzen ditudan kontu batzuk (aurrera begirako proposamenen artean) aplikatzen ahalegindu ginela. Sokaren amaierara heldu ginen sentsazioa genuen eta soka joaten utzi edo troinua, korapiloa egin eta salto egitea erabaki behar genuen. Eta, noski, troinuaren alde egin genuen.

Antolaketa eredua malgutu genuen, zuzendaritza desegin, bazkidetza desegin, antolakunde horizontalago bat bilatzeko asmoz. Zentro askoko komunitatea genuen buruan, jende asko gauza gutxi egiten eta bakan batzuk horien gaineko koordinazioa eramaten. Horrez gain, xedea ere eraberritu genuen, eta euskara zentroan izanik, bestelako balio batzuei leku handiagoa egin behar geniela erabaki (feminismoa, ekologismoa, autoantolaketa, herrigintza, …). Ametsen plana (alias plan estrategikoa) ere egin genuen 2020ko urtarrilean … eta dena olioztatuta genuenean, dena prest genuenean … ba etorri zen 2020ko martxoa, eta pandemia, eta plana pikutara joan zitzaigun, eta elkartea edo komunitatea desaktibatzen hasi.

2021eko udagoiena etorri zen, desaktibatuta geunden, baina ez gu bakarrik. Derioko elkarteak eta mugimenduak ahul zeuden, pandemiak, giroak eta abarrak baldintzatuta. Eta Koxak talde feministarekin hasi ginen Marikobaso izeneko prozesua. Gogoeta prozesu hau, badaezpada, labur egitea erabaki genuen eta gura zuen edonori zabaltzea. Eta batu ginen 7 pertsona, eta gero 10, eta gero 12. Eta hilabete gutxitan Marikobaso izeneko espazioa ireki genuen Derion, 2022ko martxoan.

Eta etorri dira auzolanak, crowfuding kanpaina (bi milioi esker denoi!), lehen ekitaldiak, lehen betekadak, eta Txukun programa, eta artisauen azokak, eta derioztartu eskolak, eta pintxadak, eta abar (ekainaren 25ean, bide batez, Marikobaso eguna!). Lau ardatzen gainean ari gara lanean, gure kontraesanak surfeatzen, herritarrak aktibatzeko asmoarekin: euskara, ekologismoa, feminismoa eta kultura. Eta ari gara, eta arituko gara, eta pozik gaude, eta eragiten ari garela iruditzen zaigu. Eta erakutsi nuen ekainerako Marikobason antolatu ditugunen kartel zoragarria.

Hori guztia (igual guzti-guztia ez, baina tira) kontatu nuen 5 minututan, labur-labur. Eta aprobetxatu gura dut UEU zoriontzeko (50 urte!), eta aprobetxatu gura dut UEUri eskerrak emateko (gaztaroa baitzait luzatzen) aukera hau ematearren, fin eta serio, umoretsu eta zorrotz. Eta txalo bero bat nirekin batera aritu ziren “benetako” ikergazteei (Maite, Naia, Ainara, Jon, Ines eta Mikeli, biba zuek! Hori da maila!). Eta amaitu gura dut galdera batekin, saioan bertan egin nuen galdera batekin. Oraingo honetan ez da egongo XX. mendeko inbentoa ei den tonbolan saririk, baina …

Zeri buruzko tesia aurkeztu nuen 2020an?

Gorria- Euskara elkarteen mugimenduari buruzkoa

Berdea- Mugimendu sozialetan euskarak duen presentziari buruzkoa