Familiako hizkuntza politika

2015-10-12  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Bat aldizkariaren 94. zenbakiak transmisioaren molde berriak aztertu ditu. Blog honetara ekarri nituen Paula Kasaresen aipu batzuk horren inguruan. Oraingoan Jone Miren Hernandezek gurean plazaratu berri duen kontzeptua dakart: familiako hizkuntza politika.

Aitortu behar dut hasiera batean terminoak kirrizka eragin zidala. Baina, gero, sakon aztertu eta bai, egokia dela begitantzen zait. Izan ere, familia barruko hori ere politika da, bistan denez.

Eta zer da familiako hizkuntza politika? Hiru osagai ditu

1- Hizkuntza ideologia: hizkuntzaren gainean dauden uste, iritzi, irudi edo diskurtsoei egiten die erreferentzia.

2- Hizkuntza praktikak: hiztunek hizkuntzarekin egiten duenari egiten zaio erreferentzia.

3- Hizkuntza kudeaketa: hizkuntza baten inguruan sortzen den dinamikari edo hizkuntza bat baino gehiago daudenean egiten diren aukeraketei egiten zaie erreferentzia.

Aintzat hartu beharko dugu baina.

Zerumuga

2015-10-08  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Berriro ere, Txepetx. Ez da erraza bere lan intelektualaren berri izatea. Izan ere, azken aldion kaletik desagerrarazia dago berak idatzitakoa. Baina beti interesgarriak dira bere esanak. Adibidez, Koldo Mitxelenaren omenezko Oarso aldizkarian argitaratu eta handik lapurtu dudan testu hau:

“A lo mejor no se llega ni esperando interminablemente a Godot, ni haciendo tabla rasa a lo talibán. Lo mejor es un horizonte inalcanzable hacia el que se camina dejando cada día las cosas mejor de lo que las encontramos el día anterior”

Berrikuntza + komunitategintza

2015-10-05  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

“Euskararen bidea Agurainen” liburua irakurtzen ari nintzen. Eta Agurainen ikastola sortu eta eratzeari buruzko artikulua azpimarratu nuen gorriz ia alderik alde. Eta aspalditxotik pentsatzen ari nintzen zerbaitekin egin zuen topo.

Oztopoz beteriko ibilbidea izan zuen Aguraingo ikastolak eta horiek gainditzeko, bi bide erabili zituzten: berrikuntza pedagogikoa (barnetegiak eta egonaldiak Zerain eta beste herri euskaldun batzuetan, irteerak, jolasak, kale ekimenak, …) eta guraso, irakasle eta herritarren arteko elkarlan sendoa.

Egun beretsuetan irakurri nituen Txatxilipurdi elkarteak ludoteketan egiten dituztenak Argian. Eta horrek ere berresten du pentsatzen ari nintzena: bi tresna horien erabileran (berrikuntza eta komunitategintza) datzala gure etorkizuna komunitate modura.

Arantza

2015-10-01  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Herri txiki euskaldunak (a.k.a. arnasguneak) biziarazteko mila modu egon daitezke. Eta horietako bat barnetegia izan daiteke. Adunan nik bizi izan nuen zer indarra eta bizia ematen dion barnetegiak herriari. Eta Arantzan ere hala dela ikusi izan dut bideo honetan.

Neofalantismoa

2015-09-28  //  Sailkatu gabea  //  3 iruzkin

Fernando Ramallok “Neofalantismo” izeneko artikulu zeharo interesgarria idatzi du. Nik artikulutik aipu batzuk lapurtu nahi izan ditut:

Hiztunen multzo berri honen (neofalanteak, alegia) presentziak orden soziolinguistikoa aldatzen du eta tentsio batzuk sorrarazten ditu: dialektoen artekoak, identitatezkoak, sinbolikoak.

Hizketa berriek (“neofalas”) continuum bat osatzen dute: estandarretik oso gertu dauden espresio-bideetatik, erabilera formal oso landuarekin, hiztun berrien ama-hizkuntzak edo sozializazio-hizkuntzak oso interferitutako bideetara.

“Jatorrizko hiztun” kontzeptua askotan hiztunen arteko hierarkiak justifikatzeko arketipo moduan erabili izan da. “Jatorrizko hiztun” kontzeptuaren ezaugarriekin bat datoz jatorra, purua edo berezkoa bezalako izen-lagunak. Beste alde batetik, jatorrizkoak ez diren hiztunen jarduna artifiziala, kutsatua edo ikasia bezala ezaugarritzen da. Izan ere, jatorrizko hiztun horiei hiztun legitimoaren papera eman egiten zaie.

Zelan azaldu pertsona batek bere ama-hizkuntza bazterrean uztea erabaki duela, hizkuntza hori denean komunitatean prestigio gehien duena?

Hizkuntzak egitura aldetik ezberdinak badira, hizkuntza maioritarioa uztea konplexuagoa da.

Bere portaerarekin, hiztun berriak bere eremuaren errealitate soziolinguistikoaren gaineko interpretazio-marko berriak eragiten ditu.

Errezetak

2015-09-23  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Uztailean Argian irakurri nituen Erika Lagomaren kopla hauek. Orduan interesgarri begitandu zitzaizkidan eta aste honetan berriro ere haiengana heldu naiz. Horregatik, kopiatu eta Argiakoen lizentzia libreari esker, hona ekarri ditut:

Doinua: Sorterriko Koplak

            1
Ez dut aurkitu kokorik,
ezta wakame algarik,
hala ere hau da gure lurra
Eta ez dugu hoberik.

            2
Teseo pintzekin hartu,
Epicuro fusionatu,
bidea beti da potentziala,
beraz, irrikaz dastatu.

            3
Identitateei zurrut,
eta ateratzen da Hulk,
sukaldea narrasten ikusi
ditut gazte ero batzuk.

            4
Popularra ta jasoa,
champagne kopa ta basoa,
baina oraindik ez dugu argi
nork hil duen arbasoa

            5
Zorrotz mantendu labana,
nahastu aita ta ama,
kontuz ibili esku artean
lehertuko zaizu flana.

            6
Infusionatu tribua,
eta astindu burua,
geroak esango du zer zaren,
gurua edo babua.

            7
Harria beti da harri,
ta herria du aldarri,
iragazkitik pasatu eta
bandeja batean jarri

            8
Ez zazu bota azala,
kristalak gorde dezala,
E-200ik gabe mantentzen
da euskaldun naturala.

            9
Irabiatu denbora,
ta sartu kobazulora,
Izan egia izan gezurra
nahi duzuna izango da.

            10
Trapuaz garbitu zerra
eta arnastu eterra,
ez dugu nahi baina hori gara

finean, txorizo-burgerra. 

Zelan bihurtu ikastetxe bat arnasgune?

2015-09-21  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Galdera hori deblauki bota zidan lagun batek aurrekoan. Erantzuna mamurtu nuen, baina zaila da horri ganorazko erantzun koherente eta ulergarria ematea.

Saiatuko naiz, labur-labur. Lehenik, hezkuntza-komunitate osoa hartu behar da kontuan, eta horietako bakoitzarekin estrategiak eta ekimenak landu: ikasleekin, irakasleekin, zentroko langileekin, gurasoekin, eskolaz kanpoko ekintzekin eta abarrekin. Eta, ahal dela, eragile bakoitzarekin elkarlanean jardun estrategia eta ekimen horiek lantzeko (parte hartzearekin, hain zuzen ere).

Bigarrenik, ikastetxeak koherente jokatu behar du bere egunerokoan. Hau da, hizkuntzak kudeatzeko tresna egoki eta ausartak jarri behar ditu martxan: kanpo komunikazioan, hornitzaileekin (arreta berezia jartzen ikasleekin harremana dutenekin), kudeaketa organoetan, eta abarretan.

Hirugarrenik, eta akaso lehena izan beharko litzateke, pedagogia asko egin. Hau da, guztiei azaldu helburua, guztiei azaldu egin nahi dena, guztiekin berba egin, guztiekin ahal dela adostu, eta abar. Eraldaketa prozesu sakona da eta behar du guztien oniritzia eta parte hartzea.

Euskaldunak edo aukerak: bizi-praktikak

2015-09-17  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Jakinek ekaina amaieran jardunaldi oso interesgarriak egin zituen Herria, estatua, nazioa eta euskara izenburupean. Dena interesgarria izanda, nik Eduardo Apodakaren aipu hau nabarmendu nahi dut:

“Garai batean egiten ziren nazio erroldak eta nazio erroldetan jendea zenbatzen da modu askotan, zenbat gizon eta zenbat emakume, edo zenbat euskaldun eta zenbat erdaldun. Aspalditik esaten dut niri berdin zaidala zenbat euskaldun dauden esate baterako Tafalla batean. Nik jakin nahi dudana da zenbat bizi-praktika egiten diren euskaraz Tafalla baten. Eta hara baldin banoa, zer aukera dudan nik euskaraz egiteko eroso eta pareko. Aukeretan jartzen dut nik arreta eta aukeretan galtzen dugu asko. Euskaldun kopuruak zenbatu beharrean aukerak zenbatzen baldin baditugu, galtzen dugu asko.”

Zer pentsatu latza ematen du Apodakarenak.

Inklusiboa(goa)

2015-09-14  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Mikel Irizarrek honako hau jaurti du bere lehen elkarrizketan, kargua hartu ostean:

“Euskarak behar du diskurtso irekiago edo inklusiboagoa, demokratikoagoa”.

Handik gutxira, Onddarbiko normalok blogean honako hau irakurri nuen:

“Amets Arzallusek zioen Euskal Herria ez dela lurrari erroturiko toki fisiko bat. Euskal Herria euskararen herria dela dio, euskara egiten den tokia alegia. Honela Donostiako Kontxako ur ertzean euskaraz agurtzen diren bi lagunek sortzen dute Euskal Herria, edo Lesakako okindegian ogia eta egunkaria erosterakoan, baina baita, herrian ia agurtu ere egiten ez duzun ezaguna Buenos Aireseko kaleetan topatu eta luze jarduten zarenean, eta nola ez, deserrira joan eta euskara mintzatzen dutenek sortzen dute, dauden tokian daudela, Euskal Herria”.

Eta, azkenik, Manex Agirreri hauxe entzuten diozu:

“Ondo dagoena, merezi duena, euskaraz; gainontzekoa, nahi duzuen hizkuntzan, baina euskaraz ez behintzat”.

Eta dena nire buruaren turmixan nahastu egiten da eta ez dakit zer ostia pentsatu.

Hezitzaileek asko egin dezakete

2015-09-09  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Ebetek gida praktikoa ondu du, Arabako Foru Aldundiaren enkarguz: “Haur eta gazteen jardueretarako hezitzaileentzako gida”. Gida hori orain dela urte batzuk argitaratutako “Begiraleek asko egin dezakete” entzutetsuan oinarritu eta praktikoago, eraginkorrago eta zehatzago egin dute.

Eguneroko praktiketarako aholku sorta dakar gidak. Orokorrak batzuk eta zehatzagoak besteak: kirol entrenatzaileentzako, antzerki, dantza zein musika irakasleentzako, aisialdiko hezitzaileentzako (ludoteka, udaleku zein gaztelekuetan aritu) eta jantokiko hezitzaileentzako. Egunerokotik abiatu eta egunerokora helburu.

Izan ere, eskolaz kanpoko jarduera gehienetara umeak eta gaztetxoak gustura doaz, grinatsu. Eta, sarritan, bizipen positiboekin datoz bueltan. Garrantzitsua da, beraz, bizipen positibo horiek euskaraz ere bizitzea, eta euskarazko bizipen positiboak elikatzeko aukera ematen du.

Beste ekarpen (oraingo honetan, nire ustez, oso esanguratsua eta urteetan erabilgarri izango dena) indartsu bat soziolinguistika domestikorako. Orain, eltzea sutan probatzeko unea da, ezta?