Borrando a G

2013-06-03  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Valentina Formosok liburu mardula idatzi du: Do estigma á estima. Galizierazko arnasguneetako gazteen gaineko analisi zorrotza egiten du eta, gainera, aurrera begirako proposamenak egiten ditu.

Ezberdintasunak badaude ere, antzekotasun dezente daude gure egoerarekin. Gazteek agertzen dituzten aurreiritziak hemengoen oso antzekoak dira (eredu estandarrekiko urruntasuna, hirietan hizkuntza aldatzea, ezezagunekin gaztelaniaz aritzea, …). Beste batzuk, ordea, hemen antza gaindituta daude: hezkuntza arlokoak gehien bat (euskaraz ikasiz gero, gaztelania ez jakitearen mitoa, adibidez).

Proposamen ausartak egiten ditu Valentinak, proposamen ausartak eta freskoak hein handi batean. Bereziki deigarri egin zait imaginario sozialarekin duen kezka. Bere ustez, ezinbestekoa da galizieraren gainean dagoen imaginario soziala aldatzea, aurrera egin nahi badute. Liburuaren gaineko hiru artikulu apur bat gehiago sakontzeko: Do estigma á estima, O galego do estigma á estima eta Propostas para un novo discurso lingüístico.

Azken Bat aldizkaria ere euskararen framing berriaz ari da. Antzeko kontuak dira, ezta?

PD: Moitas grazas polo agasallo a Dores S. Alegre.

Argazki-haikuak

2013-05-31  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Ez naiz oso kanpaina zale. Ekimen sendoagoak ditut gogokoago. Baina lantzean behin kanpaina xumeak erakargarri suertatzen zaizkit. Eta, kasu honetan, horrela izan da. Lehiaketa xumea, lau sosekin eginda, baina polita, indartsua.

Gentalha do Pichel zentroan mamitu da ideia. Haikuak egitea argazkien bidez. Eta emaitzak ikusgarriak. Hona hemen hiru adibide:

Azatzak 64: DBH

2013-05-27  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Euskaldunon ahotan beti agertzen da ETB kritikagai. Ni ez naiz izango ETBren programazioa defendatuko duena. Baina lantzean behin poz txiki batzuk ematen dizkigu telebistak. Nahiz eta nire ustez behar beste baloratuak ez izan.

DBH telesailari dagokio 64. azatza. Umorezko telesaila da, institutu batean girotua. Irakasle xelebreak batzen dira. Aktore apartak ditu telesailak nire ustez. Eta, gainera, erreferentzia autozentratuak ere. Saioetako batzuk mundialak dira.

Adibidez hau …

Arnasguneak ahultzen ari dira

2013-05-23  //  Sailkatu gabea  //  2 iruzkin

Xabier Bengoetxeak irabazi du 2012ko bigarren Hausnartu saria. Bertan aztertu ditu Gipuzkoako hainbat herri, euskararen arnasguneak direnak: Tolosaldeko hainbat herri txiki, hain zuzen ere (Aduna, Albiztur, Asteasu, Berastegi, Amezketa eta beste batzuk).

Aztertutako arnasgune guztietan euskarazko nagusitasun-moldaerak beheranzko norabidea du. Adibide esanguratsua da ama hizkuntza euskara dutenen kopuruak behera egin duela nabarmen.

Herri hauetan dislokazio demografikoa gertatu da. Hiru iturri nagusi ditu dislokazio honek: emigrazioa, inmigrazioa eta jaiotze-tasaren ahultzea. Eta hirurek eragin dute herri hauetan, indar ezberdinez bada ere.

Herri hauetan eraiki diren urbanizazio berriek dislokazio soziokulturala ekarri dute, gainera. Auzo-giroa suntsituz joan da. Herri horietako askotan ez dago kale girorik. Hutsak daude. Harreman-sareak eten egin dira, ahuldu.

Dislokazio kulturala ere gertatu da. Aztertu beharko litzateke sakon herri hauetan zergatik den horren ahula euskarazko ekoizpenen kontsumoa. Izan ere, nola egongo da herri hauetan autorregulazio kulturalik kontsumo kulturala batez ere beste hizkuntza batzuetan elikatzen bada?

Erronkak eta beste hainbat gauza ere aipatzen ditu Xabierrek bere lanean. Baina hauek dira niri deigarrien egin zaizkidanak.

Non baixes da beirarrúa

2013-05-21  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Conta Ferrán Suay unha historia do tío Enric que se chama “A boa educación dos/as bahameños/as”. Nunha ocasión foi de vacacións ás illas Bahamas o tío Enric. Estaba alucinando coa xente de alí: homes e mulleres espectaculares, con grandes ollos e moitos con ollos verdes. Cando ían andando pola beirarrúa, se te vían vir, baixaban dela. Era todo alucinante.

Nun principio, pensou que era cuestión de hospitalidade e boa educación, mais era unha persoa moi atenta e fixouse moito nese detalle. Tras observar durante un tempo, descubriu que só eran os/as negros/as quen lles deixaban pasar. E só o facían cos/as brancos/as e non entre si.

Deulle unhas voltas ao tema. E acabou pensando que non era cuestión de hospitalidade, nin de boa educación. Era una cuestión de submisión. Ultimamente veume moitas veces á cabeza o conto de Ferrán.

Cantas veces ao día baixa da beirarrúa unha galegofalante? Cantas veces baixa sen necesidade? Na tenda, no concello, no ambulatorio, cando te chaman as comerciais ao móbil, coas túas fillas, para ligar, para falar de fútbol,…

Demasiadas veces ao día, e delas demasiadas veces nas que baixamos sen ningunha necesidade, nas que baixamos da beirarrúa sen pensar sequera en que poderiamos ficar nela tranquilamente, sen baixarmos. E seguirmos en galego.

Hai que intentar non baixar da beirarrúa sen necesidade… De todos os xeitos, de vez en cando deberiamos baixar todas e todos das beirarrúas e quitarlles un pouco de espazo aos coches, aínda que só sexa por ecoloxía lingüística.

Motibazioa-ezagutza-erabilera

2013-05-16  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Jone Miren Hernandezek proposatu du ezagutza, erabilera eta motibazioaren kontzeptuak, Txepetxen kontzeptuak, aldatzea. Eta gaitasunak, praktikak eta emozioak erabiltzea. Berak ondo azaldu ditu azaldu beharrekoak Baina gu ere gazteak izan ginen! artikuluan. Hona laburpena:

Ezagutza:

Ezagutzan erreparatzea baino gaitasunean jarriko nuke nik arreta. Azken finean zer da ezagutza? Ezagutza gaitasun batzuk bereganatzean lortzen dugu; ezagutza bide bat da, prozesu bat eta ibilbide horretan gaitasunen lanketa da giltzarria. Gaitasunaz hitz egiterakoan pertsonarengan zentratzen gara eta ohartzen gara ezagupena oso erlatiboa izan daitekeela: ahozkotasuna, idazketa eta irakurketa baino zerbait gehiago da.

Erabilera:

Erabileraz baino, praktiketaz hitz egingo nuke nik. Praktikaren kontzeptuak errealitatera eramaten gaitu: euskara erabiltzen dutenek ez dute beti erabiltzen, eta erabiltzen ez dutenek batzuetan erabiltzen dute, eta tartean hiztun multzo handi bat dugu. Hau jakinda, helburua litzateke aztertzea zein den erabilera, zertan gauzatzen den. Ziur nago ikuspegi honetatik sorpresa asko jasoko genituzkeela.

Motibazioa:

Azkenik, motibazioaz baino, emozioaz hitz egingo nuke, tarteka bederen. Zergatik? Motibazioaren kontzeptua nahiko mugatua geratu zaigula uste dudalako. Gainera, motibazioaz hitz egiten dugunean, sakonean emozioaz ari garela pentsatzen dut. Agian ez dirudi oso kontzeptu akademikoa, baina azken boladan lan asko burutzen ari dira horren inguruan eta ikuspuntu horretatik dena egiteke dagoela uste dut. Hizkuntza emozioz beteta dago eta emozio horiek dira neurri handi batean praktikak bultzatzen dituztenak, aldaketak eragiten dituztenak, proiektuak eta prozesuak martxan jartzen dituztenak.

Izkiriaturik aurkitu ditudan ene artikuluak (III)

2013-05-14  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Nireak (ez horiek idazteko gaitasunagatik, jakina) ere izan zitezkeen artikulu batzuk ere hilabete honetan:

– Paula Kasares transmisioari eta sozializazioari buruz: http://www.etakitto.com/berriak/elkarrizketak/paula-kasares-soziolinguista-eta-nupko-irakaslea-seme-alabei-hizkuntza-transmititzeko-moduak-euskararen-geroa-baldintzatuko-du.html

– Kike Amonarriz ere beti bezain fin: http://www.hirinet.net/gizartea/kike-amonarriz-hizkuntza-bat-lantzeko-eta-hobetzeko-modu-bakarra-horixe-da-hitz-egiten-hastea

– Iñaki Segurolren salaketak: http://31eskutik.com/2013/04/19/salaketak/

– Eneko Barberena euskalgintza eta feminismoa elkartuz: http://blogak.goiena.net/barberenea/2013/04/21/euskalgintza-izango-bada-feminista-ere-izan-beharko-da/

– Eta Onintza Iruretak hizkuntza ohiturak aldatzeari buruz batutakoak: http://www.argia.com/blogak/onintza-irureta/2013/04/26/hizkuntza-ohiturak-aldatzeko-ideia-batzuk-eduardo-apodakaren-eskutik/

Azatzak 63: Izparringia

2013-05-13  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Euskarazko edukigintzan umorea ez da izaten oso ohikoa. Badaude salbuespenak (beranduegi saioa, wazemank eta enparauak, Oilategia Euskadi Irratian, frankotiratzaile batzuk hor nonbait eta abar).

Horregatik, berri pozgarria da izparringia bezalako komunikabide bat sortu izana. Are gehiago, izparringiak duen umore beltz eta transgresore horrekin.

Orain dela gutxi sortu bada ere, etorkizun itzela duela uste dut. Bejondeizuela!

(Izparringiako albiste aukeratu batzuk):

– Euskara ez dator dogon hizkuntzetik, Venusetik dator

– Ezpainetako margo gorriak eta ligeroak euskalgintzarako

– Slow mugimendua Korrikaren aurka

– Eragileek bilera deitu dute arnasguneetarako oinarriparrak zedarritzeko funtsak zehazte aldera

Eta abar …

Hizkuntza gutxituen eraginkortasuna pertsuasio prozesuetan (II)

2013-05-08  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Aurrekoan aztertu nituen ikerketa horren emaitza nagusiak. Eta oraingoan eragindako inpresioez hitz egin nahi dut.

Enpresetan euskara planak egiten gabiltzanon artean ikerketaren emaitzak ez dira harrigarriak izan. Jakin bagenikizkien. Hala ere, mesede handia da ikerketa sakon eta mamitsu batean agertzea. Orain bakarrik falta da ikerketa horren itzulpena, behintzat gaztelaniara eta ingelesera (aupa Iñigo! Esfortzua merezi du-eta!).

Hori bai, ikerketa honi zerbait falta zaio nire ustez. Egiten diren baieztapenekin bat nator, nik ere horrela bizi dut gai hau. Baina baieztapen horiek sustengatuko dituzten datu zehatzak falta dira, ebidentziak falta dira. Ikerketa berriak egiteko lerroak ari naiz proposatzen, jakina.

Euskarazko publizitateak eta komertzialgintzak abantailak ematen baditu, hori datutan (dirutan??) frogatzeko modua egongo da, ezta? Goazen ikerketa kuantitatibo horiek egitera behingoz …

Hizkuntza gutxituen eraginkortasuna pertsuasio prozesuetan (I)

2013-05-06  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

2012ko hausnartu saria irabazi zuen Iñigo Fernandezek lan honekin. Labur-labur jasoko ditut ikerketaren emaitzak. Eta hurrengo artikulu batean eragindako inpresioak plausta botako ditut.

Hizkuntzak pertsuasio prozesuetan izan dezakeen eragin zuzena aztertzeko ikerketa ahalegin gutxi edo oso gutxi egin direla esaten du Iñigo Fernandezek. Eta berak horren inguruko azterketa egin gura izan du.

Luzatu barik, ondorioetara joko dut zuzenean. Edo hobeto esanda deigarriak egin zaizkidan ondorioetara.

– Euskarak abantaila pertsuasiboak eskaintzen ditu epe laburrean zein epe luzean.

– Ezinbestekoa da bezero eta bezerogaiekin enpatia eta identifikazio maila ahalik eta altuena lortzea eta, horretarako, haien nortasunera eta nahietara egokitzen saiatzen dira. Pertsuasio prozesu horretan paper garrantzitsua betetzen du hizkuntzak orokorrean eta euskarak zehazki. Ematen du hizkuntza gutxituek hizkuntza hegemonikoek baino eraginkortasun handiagoa eskaintzen dutela.

– Euskarak pertsuasio-iturriari hartzailearekin tonu informal, natural edo lasaiago batean jarduteko aukera ematen dio.

– Euskaldunek sentiberatasun berezia dute beren hizkuntzan egindako ahaleginez ohartu eta haiek eskertzeko.

– Beren pertsuasio piezak eta ekintzak euskaraz ere egiten dituzten iturriek txukun erabili behar dute: euskarazko bertsioa zainduz (eta ez itzulpen literalak edo okerrak eginez), euskara egokia erabiliz (eta ez euskara zuzenarekin tematuz), …

– Komunikazio piezak euskaraz ere egitea baino eraginkorragoa da euskaldunei haientzat propio sortutako piezak egin eta helaraztea.