Euskalkiduna harro?

2013-01-14  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Honakoa zioen Igone Zabalak aurrekoan 31 eskutik blog ezinbestekoan:

Beldur
naiz euskalkiduna izatearen harrotasuna komunikazioa solaskidearen
profil soziolinguistikoari egokitzeko beharraren aurretik jartzeak ez
ote dakarren euskalkirik gabeko hiztunen gutxiespena eta bazterketa.
Horren seinale ote da zenbait ikaslek erakutsi didaten autoestimu
linguistiko ezin baxuagoa. Izan ere, behin baino gehiagotan gertatu zait
klasekideen aurrean ahozko aurkezpena egiteko orduan ikasleren batek
Gasteizekoa dela aitortzea eta bere euskaragatik barkamena eskatzea.

Gogoratzen dut orain dela urte batzuk, euskara ikasten ari ziren kide batzuk gonbidatu genituela TELP ikastaro
batera. Eta haietako batek esan zuen: ez nuen uste euskaldun zaharrek
horrenbeste konplexu zutenik. Zer euskaldun dago konplexurik gabe?

Zerk ematen dio indarra hizkuntza bati?

2013-01-11  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Woolard Kathryn-en arabera, hizkuntza bati indarra ematen dio nork egiten duen,
eta ez non egiten den. Ez da indarra ikusten ez eskoletan ez bestelako erakunde ofizialetan (non agintea zorrotz ezartzen den), indarra ikusten da pertsonen arteko harremanetan, buruz buruko topaketetan, eta lantokiek eta bizitokiek ezartzen dituzten ezberdintasun iraingarrietan.

Ibon Sarasolaren arabera, hizkuntza bat indartsu izateko kulturalki indartsua izan behar da. Horrek armadak baino indar gehiago du.

Alessandro Durantik ñabardura bat gaineratzen du: komunitate baten hizkuntza
hautuetan eragiteko ahalmena duten norbanakoak izan badira. Esate baterako, komunitateetako liderrak, artistak, ospetsuak eta abar.

Hiru iritzi horiek entzun ostean, gure hizkuntza komunitatearen bizitasuna zenbatekoa da?

Jarrera ona izan eta portaera aldatu ez

2013-01-08  //  Sailkatu gabea  //  2 iruzkin

Behin
baino gehiagotan ikusten ditugu honen moduko kasuak. Sarritan esaten
dugu akaso jarrera ez dela uste bezain ona. Baina horrela al da beti?

Adibidez,
birziklatzearen aldeko jarrera izan dezakezu, baina gero hondakinak ez
banatzea. Hala ere, ez da gezurra izan behar derrigorrez. Egon daitezke
ez birziklatzeko arrazoiak ere. Esate baterako, zure etxetik lau
kilometrotara badaude birziklatzeko guneak, esfortzu handiegia izan
daiteke. Gune horiek etxera hurbilduz gero, baliteke zu birziklatzen
hastea.

Zera
esan nahi dut: batzuetan portaera aldatzeko ez da aski jarrerak
lantzea, ez da aski jarrera horiek hobetzea. Beste faktore batzuen
gainean ere egin beharko da lana, pertsonarenak ez diren beste faktore
batzuen gainean: izan ere, faktore horiek izan litezke ezinbesteko
portaera aldatzeko. 

Azatzak 54: Debagoieneko tobera

2013-01-04  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

2012an bigarren tobera egin dute debagoiendarrek: lehenengoa Arrasaten eta bigarrena Oñatin. Bagara elkartearen ekimena da tobera. Baina zer demontre da Tobera?

Tobera, berez, antzezlan satiriko, ironiko, umoretsua da, kritikoa, baina eraikitzailea. Iparraldean du jatorria. Baina debagoiendarrek bertakotu egin dute.

Urtero herri bat epaitzen dute. Euskaraz epaitu ere, jakina. Debagoieneko Tobera, beraz, ikuskizun herrikoia da, herriak egina eta herriarentzako, parte hartzailea eta umoretsua, sortzailea eta sormena bultzatzen duena.

Urte askotarako izan dadila!

Hizkuntza eskuratzea …

2013-01-02  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Hizkuntza bat eskuratzea zure eskura oihal bat eta ehunka, are, milaka kolore edukitzea da. Baina oihala eta koloreak iraganetik datoz: zure eskura dauden oinordetzak dira.
Alessandro Duranti (Antropología lingüística)

Hizkuntza bat eskuratzeak tradizio baten parte izatea dakar, historia bat konpartitzea eta, beraz, memoria kolektibora sarbidea izatea, istorioez, aipamenez, iritziez, errezetez betetako memoriara, eta gizaki egiten gaituen beste hainbat gauzez betetakora.

Alessandro Duranti (Antropología lingüística)

Hizkuntza antropologia

2012-12-24  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Soziolinguistikatik (edo hizkuntza soziologiatik) hurbil dago hizkuntza antropologia.
Gurean ez da oso alor emankorra izan orain arte, nahiz eta egile batzuk hara bideratu dituzten zenbait ikerketa (burura datozkit Jone Miren Hernandez, Paula Kasares edo Galder Unzalu).

Alesandro Durantik eskuliburua egin zuen orain dela urte batzuk gai honen gainean. Irakurtzeko neukan aspalditik eta orain dela gutxi heldu diot liburuari. Mardula da liburua, sakona planteamenduetan, baina …

Nik soziolinguistika beti irudikatu dut ekintzarako zientzia bezala. Sekula ez dut irudikatu (eta uste dut blogean orain arte igarri egiten dela) azterketa zientzia bezala. Aztertu bai jakina, baina errealitatea aldatzeko, ez sekula bertan gozo egoteko.

Eta eskuliburu horretan eraldaketa ez da agertzen. Aztertu bai, baina ematen du aztertze soilagatik. Ez eraldatzeagatik. Oinarri sendoak bai, baina zertarako?

Beste alde batetik, iruditzen zait hizkuntza soziologiatik horren gertu egonda, gutxi, oso gutxi, aipatzen dituela diziplina honen adituak: bibliografian Fishman ez da ageri, ezta Ferguson ere, ezta Quebectarrak ere. Katalan eta euskaldunak jakina ezetz.

Hala ere, hurrengo asteetan liburuko zenbait pasarte ekarriko ditut blogera, interesgarriak direlakoan.

Erlazionatutako sarrerak:

– Irakurle fidel bati

Azatzak 53: Euskararen ginkana

2012-12-19  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Euskararen ginkana bigarren urtez antolatu du Ekoguneak. Lehiaketa bizia da, euskaratik eta euskaraz. Hizkuntza-ekologia bultzatu, sozializatu eta dibulgatu nahi du Ginkana honek.

Sarien artean bada bereziki deigarria egin zaidan bat: 3.000 euroko saria irabazlearen eskualdeko euskalgintzako proiektu bat sustatzeko. Eta sari hori Topagunearekin adostuko da. Saria berritzailea da gero! Beraz, badakizue hartu parte Ginkanan.

Badubada: aipu batzuk

2012-12-17  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Badubada
erakusketan izan ginen ia orain dela hilabete. Baina oraindik buruan
dirau han ikusitakoak. Eta hango aipu batzuk ekarri ditut gaur hona:

“Euskararen benetako misterioa iraupena da, ez jatorria”, Koldo Mitxelena

“Hiztun
guztiek, hitza baliatzerakoan, erantzukizun jakin batzuk ere hartzen
ditugu gizarte-eraikitzaile gisa. Hiztun guztiok gara, hizkuntza baten
edo gehiagoren jabe garelako, gizarte-eraikitzaileak. Gure hitzekin,
gure isiluneekin, elkarbizitzari eusten diogu edo hankazgoratzen dugu,
azaltzen dugu edo ukatzen dugu, komunikazioa eta komunikazio hori
gauzatzeko beharrezkoak diren bideak sortzen ditugu, edo bide horiek
itxi eta itsutu egiten ditugu.” Anjel Lertxundi

“Hitzak
ez du antzik jaboiarekin. Zenbat eta gehiago erabili jaboia, orduan eta
urrituago eta gastatuago; hitzak, ordea, alderantziz, zenbat eta
erabiliago orduan eta aberatsago”. Bernardo Atxaga.

“Gure
memoria horizontala zabaldu eta garatu behar dugu. Geure identitatea,
euskaldunon egungo izatea, harremanetan sortua da, hizkuntzak berak
frogatzen du: hitzen ia %70a maileguak ditugu. Euskara ez ote da
borroka, istripu, galera eta mailegu askoren emaitza? Hogeian
oinarritutako zenbaketa sistema daukagu, zelta omen da. Euskara ez da
sustrai bakarrekoa. Alferrikakoa da linguisten ahalegina, ez dute
euskararen enborra inoiz aurkituko. Gure kultura konposatutakoa da,
pentsua bezala. Eta nire ustez, horrela jarraitu behar du izaten,
horrela izanen gara euskaldunago”. Koldo Izagirre.

Gure arteko azkena

2012-12-14  //  Sutondoko kontuak  //  Iruzkinik ez

Soro-soro webgunetik hartuta eta itzulita.

Gure arteko azkena naiz, dagoeneko ez daukat norekin berba egin. Atzo bertan, andrea nuen ondoan. Elkarrekin gure txikitako urteak gogoratu genituen.

Nire andre maiteak utzi egin nau. Ez dugu seme-alabarik izan, ez gara ausartu. Mundua -gure mundua- gehiegi aldatu baita.

Gogoratzen dut aita etxera itzultzen, aztoratuta: Zuri bat ikusi zuen. Orain dela mila ilargi izan zen. Ordutik, gure buru gaineko zerua ez da lehengo bera.

Bizi izan gara, gure arbasoek bizi zuten bezala, Lurreko maizterrak bezala. Baina beste batzuk heldu eta esan zuten: “hau guztia, hemendik aurrera, gurea da”. Zer erantzun eman ahal izan genuen? Milioika berba geneuzkan milioika landare, txori, arrain, animaliei deitzeko, baina ez geneukan bat bera ere ez “jabetza, jabego” izendatzeko.

Gure arteko azkena naiz. Nirekin batera desagertu da gure aitak erakutsitakoa, bere aitaitarengandik ikasi zuen guztia.

Ez dakit idazten. Nire hizkuntza ederra eta zaila da, baina haizean kantatu egiten da, harean marraztu egiten da.

Eta bihar, ni ere desagertzen naizenean, zuek guztiak zerbait galduko duzue.

Erdalgintzara bideratutako diruak

2012-12-12  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

2012a
amaitzear da eta 2013an euskalgintzara bideratutako diruak gutxituko
dituzte administrazioek oro har, salbuespenak salbuespen. Eta
erdalgintzara bideratutako diruak? Horiek ere jaitsiko dituzte? Desoreka
orekatzeko biak ala biak berdin jaitsiko beharko lirateke?

Baina
… ba al dakigu erdalgintzara zenbat diru bideratzen den ala?
Euskalgintzara edo euskara sustatzera edo euskara sustatzeko egiturak
mantentzera zenbat bideratzen den gutxi asko dakigu: euskara aurrekontuen txostena (auzolanaren bidez lortzen dena hor agertu beharko luke?)