Azatzak 43: Algortako bertsolari eskola

2012-07-23  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

43. azatzak Algortan topatu du lur emankorra. Algortako bertsolari eskola 1980an sortu zen. Euskal Herriko lehenengoetarikoa, Xabier Amurizaren itzalpean sortua, Trino Azkoitiak eta Andoni Iriondok
gidatuta.

Historia oparoa du Algortako bertsolari eskolak, 32 urtetakoa dagoeneko. Historia horren zati bat ALBEkoek dute euren blogean. Baina … historiak historia, oraina eta etorkizuna ere badu Algortako bertso harrobiak.

Hiru jarduera nagusi egiten ditu ALBEk:

– Eskolak eman nagusi zein gaztetxoei.

– Eskolan aritzen diren bertsolariek plazarako saltoa eman dezaten lagundu.

– Ekitaldiak antolatu: adibidez, urteroko bertso saio mundiala,  ALBE gala, balkoitik balkoira, jaietako saioak, bihotz gazte saioak, … Den-denak mimo handiz prestatutakoak.

Bizitasuna bizi-bizi

2012-07-18  //  Sutondoko kontuak  //  Iruzkinik ez

Bizitasun etnolinguistikoa edo bizindarra? (Nork aditu du sekula bizindar hitza testuinguru honetatik aparte?)

Orain arte bagenekien ikerketa luze baten ondorioz, bizitasuna neurtu egiten zela: faktore demografikoak, estatusa, sustengu ekonomiko zein politikoa, bakoitzaren hautemateak eta usteak, …
Allartean blogari esker, jakin izan dut askoz sinpleago egin daitekeela:

Inkesta edo adierazle-bateria konplexu baten ordez, Boix-Fusterrek zenbait indiziori jarraitzea proposatzen digu:

a) denda edo jatetxeetan zein da hizkuntza publikoa? “nor da azkena?” ala “¿quíen es el último?”
b) zen da etorri berriek (alofonoek) lehen-lehenik adoptatzen duten hizkuntza?

c) kaleetako publizitate kartelak eta mezuak zein hizkuntzatan daude?

Haren ustez ez da askoz datu gehiagorik behar, lehen inpresio bat egiteko.

Bihar Galiziara noa

2012-07-16  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Bihar Galiziara noa, Carballora. Hiru eguneko jardunaldia izango da han justizia soziala eta hizkuntza dinamizazioa
gaitzat hartuta: askatasun sexualen inguruko ekintzaileak, ekologistak,
feministak, jendarte ekintzaileak, sindikalistak, … izango dira
hizlari. Horrez gain, ekintza ludikoak ere izango dira: janariak,
kontzertua, …Jarraipena twitter bidez egingo dut (@lantalan kontutik) eta hango apunteak google docs-en publiko irekiko ditut.

Iaz ere han izan ginen. Iazkoaren kronika eta material batzuk:

– Galizia bihotzean

– 136. metroan dago galiziera

– En galego, por que non?

– Txepetxen elkarrizketa

– Txepetxen hitzaldiaren laburpena

– Iazko jardunaldien materiala

– Marije Manterolaren kronika

Azatzak 42: Edo argitaletxea + Pasazaite liburuak

2012-07-11  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Krisi garaiak dira hauek. Liburuaren esparruan ere krisia latza da (ekonomikoa izateaz gain, teknologikoa ere bada). Baina krisi garaian ere badira proiektuak sortzera ausartzen direnak. Eta horiei,
bihotz-bihotzez, 42. azatza.

Edo argitaletxea euskara hutsezko liburuak emango ditu argitara, autofinantzatua izango da, kritikoa, independentea eta auzolanean oinarritua. XXI. mendeko argitaletxea, beraz. Harpideak eta bazkideak eskatzen dituzte. Zer liburu aterako duten aurten ere aurreratu dute:

Begikoak bilduman honako bi sormen-lan hauek:
– Maite Gurrutxaga (lan grafikoa)
– Gari Garaialde (argazkiak)
Literola bilduman:
– Gen Eroa deseraikitzen (artikuluak)
Xortak bilduman:
– Harkaitz Cano (hitzaldia)
– Eta Karmele? (antzerkia)

Pasazaite liburuak (@pasazaite) inportaziozko liburuak emango ditu argitara: helduen literaturako liburuak, egile garaikideenak baina ez best sellerak, prestigiozkoak, zein bere herrialdean arrakasta izan arren gurean ezagunak ez direnak. EGUNERAKETA: webgunea estreinatu dute gaur.

2011ko kale erabileraren neurketa (i)

2012-07-06  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Gaur goizean aurkeztu dituzte datuak Soziolinguistika Klusterrekoek, baita txostena argitaratu ere. Gauza asko azpimarratu dituzte, baina lehen kolpean (eta txostena aztertu barik), nik bi gauzatxo azpimarratu nahiko nituzke:

–
Emakumeek gizonok baino gehiago erabiltzen dute adin guztietan.
Aurreko neurketetan aldaketa sumatzen zen, baina azken honetan baieztatu da goitik behera.

–
Gipuzkoako datua beste lurraldeetako baino hobea da. Horrek galdera hau
eragiten dit: euskararen ezagutzan masa minimoa behar al da erabilera
dezente handiagoa izateko?

Erlazionatutako sarrerak:

– Kale neurketa

– Bat 64: Kale erabileraren neurketa

Euskararen memoriak d(it)uen ahotsa(k)

2012-07-02  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Pasa den astean, ikastaro oso interesgarria egin zen Donostian, Jone Miren Hernandezen gidaritzapean. Ikastaro horren kronikak argitaratu dira (lehen egunekoa, bigarren egunekoa eta hirugarren egunekoa).

Horrez gain, ahotsak
elkartekoek euren aurkezpenean erabilitako bideo guztiak eskura jarri
dituzte. Oso interesgarriak euskaldunon historia hurbila (eta horri
lotutako bizipenak) ulertzeko.

1.  
   

   
   2:22

   01- Euskal hiztunaren kezkak

   Egilea: ahotsak 

2. 
   

   
   3:24

   02- Euskalkiak

   Egilea: ahotsak

3. 
   

   
   2:46

   03- Gerra aurreko euskara

   Egilea: ahotsak 

4. 
   

   
   4:50

   04- Euskararen zapalkuntza eskolan

   Egilea: ahotsak 

5. 
   

   
   2:46

   05- Euskararen zapalkuntza kalean

   Egilea: ahotsak

6. 
   

   
   1:58

   06 Etxea euskararen gotorleku

   Egilea: ahotsak 

7. 
   

   
   3:12

   07- Euskara iparraldean

   Egilea: ahotsak

8. 
   

   
   4:00

   08- Euskara berpizten

   Egilea: ahotsak

   4 

9. 
   

   
   4:57

   IKUSITA

   09- Euskara batua

   Egilea: ahotsak

   6 ikustaldi

10. 
    

    
    2:19 10- Hika

    Egilea: ahotsak 

11. 
    

    
    2:56 11- Erdaraz ikasi beharra

    Egilea: ahotsak 

12. 
    

    
    4:30 12- Transmisioaren etena

    Egilea: ahotsak

13. 
    

    
    2:30 13- Zatiketa buruan

    Egilea: ahotsak 
    

Azatzak 41: Garaion

2012-06-29  //  Azatzak  //  Iruzkinik ez

Txiri-txiri aurrera gabiltza azatzen bide zoragarrian barrena, Euskal Herriko hainbat lurralde eta proiektu bisitatuz. Oraingo honetan Arabara goaz, beste behin ere. Lautadara, Otazara.

Garaion proiektua martxan da bertan, euskara, sormena, bizi-eredu alternatiboa, kooperatibagintza eta aisialdia uztartuz. Garaion zer den hobeto ulertzeko Argia aldizkarikoek egin zieten elkarrizketa argigarria da oso, baita Goienak egindako beste hau ere.

Proiektu txiki, xume baina erakargarria. 41. azatza.

Orekak eragiten du erabileran?

2012-06-27  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkin bat

Eusko Jaurlaritzak ESEP aurkeztu du
EBPNren ordez eta ekarpenak egiteko epea ireki. Ez dut astirik izan
dena irakurtzeko. Baina zati bat bai: euskararen erabileran eragiten
duten faktoreak. Eta harritu naiz. Baina nik baino hobeto aderazi du egile anonimo batek eurek irekitako blogean:

Testuaren
arabera lau dira euskararen erabileran gehien eragiten duten faktoreak:
“lehena, hiztun kopurua; bigarrena, hiztunek euskaraz egiteko duten
gaitasuna edo erraztasuna; hirugarrena, inguruan harreman sare
euskalduna izatea, hots, familian, lagunartean, auzoan, kalean, sarean
eta esparru formalagoetan solaskide euskaldunak nagusi izatea; eta
laugarrena, hizkuntzen arteko oreka eta berdinkidetasun soziala helburu
duen kontsentsua”

Bitxia
egin zait aipamena, orain arte, azterketen berri eman zaigunean hiru
aipatu direlako: euskaldunen dentsitatea (tipologia soziolinguistikoa),
gaitasun erlatiboa eta harreman sare euskalduna izatea.

Oker
egon naiteke, baina beti ulertu dut hiru faktore horiek
soziolinguistika ikerketatik ondorioztatutakoak direla, aldagai
ezberdinen korrelazio azterketak egin ondoren (pentsatzen dut).

Ez
zait gaizki iruditzen txostenaren egileek kontsentsuaren ideia
defendatzea. Zilegia da pentsatzea horrek erabileran eragina duela
(eztabaidagarria ere izan daiteke). Halere, uste dut komeni dela mailak
ondo bereiztea.

Igeldoko igela

2012-06-25  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Igeldoko igela babestuta dago, eta herri txiki euskaldunak?

Arnasguneak
babestu, arnasguneak defendatu, arnasguneak zaindu, arnasguneak garatu,
… Azken urteotan euskalgintzak (eta erakunde zenbaitek) behin eta
berriro aipatu dituzte honako esamoldeak. Baina, baina … gero aurrera eramateko
orduan, zailtasunak badira. Arnasguneak babestea nahiko abstraktua ei da
eta kosta egiten zaigu errealitatean zelan izan daitekeen aurreikusi
eta aurrera eramatea.

Dena den, Imanol Haroren artikulu bat gomendatu nahiko nuke: Nola babestu herri txiki euskaldunak, euskaldun izaten jarrai dezaten? Proposamen ausartak eta freskoak dakartza. Orain aplikatzen hasi beharko.

Erlazionatutako artikuluak:

– Zer dira arnasguneak?

– Zerain dezagun (bat eta bi)

– Arnasa lasai hartzeko guneak

– Irabazi ala galdu?

Made in Galiza, made in Euskal Herria

2012-06-20  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Sechu Sendek idatzitako Made in Galiza izeneko liburua euskaratu dut eta irailean argitara emango du Txalapartak. Liburu horretarako idatzi dudan hitzaurrea da hauxe (Gure liburuak aldizkarian argitaratutakoa).

Ametsak etorkizuneko errealitatearen zirriborroak omen dira. Ametsek etorkizuneko errealitatea marrazten dute, aldatzen dute. Ametsak gauzatzeko baina elkarrekin egin behar dugu amets, elkarrekin. Hitzorduak jarri beharko ditugu denok egun berean eta leku berean elkarrekin amets egiteko, Séchu Sendek olerki batean esaten duen bezala. Amets egitera eta amets horiek gauzatzera dei egiten dizu liburu honek.

Ametsak partekatzeko herri batetik bestera bideak ere behar ditugu. Bide mota asko daude: errepideak, autobideak, bidexkak, bidezidorrak, ardibideak, … eta bidegorriak. Liburu honek bidegorria izan nahi du, galizieratik euskarara doan bidegorria, munduko beste hainbat hizkuntza gutxitu ere zeharkatuz. Milaka mundu desberdin aurkitzeko bidegorria.

Bidegorri hauetan topo egiten dugu geure iraganari geroa bilatzen ari garenok, nahiz eta sarriago topo egin beharko genukeen. Bidegorritxo gehiago egin behar ditugu (autobideetan ez goaz eroso gu), bide estu gehiago, ardibide gehiago. Elkarrekin ikasteko, elkarrekin partekatzeko, elkarrekin gozatzeko, elkarrekin amets egiteko eta, zergatik ez, batzuetan elkarrekin negar egiteko.

Bidegorri hau aspalditik hasi nintzen egiten. Txikitan Uretamendiko aldapetan galiziera entzutea errazagoa zen euskara baino, mila aldiz errazagoa. Ordutik “arraro” hitz egin zuten horiekin behin baino gehiagotan egin dut topo. Bide eta amets askotan egin dugu topo, ezinbestean.

Baina bideetan ibiltzeko, ezinbestekoak ditugu berbak. Berba barik, kontatzeko istoriorik ez genuke izango. Berba barik, ametsak ezingo genituzke partekatu. Berba barik, herrien artean ezingo genituzke harremanak ondu. Eta hori da garrantzitsuena, bideetan bizitakoa kontatzea, bidegorrietan bizitakoa kontatzea.

Séchu Sende galizieraren eguneroko errealitatearen bidegorritik abiatzen da, txispaz eta errebeldiaz abiatu ere. Bidetxoetan gertatu direnak, gertatzen direnak eta gertatzeko daudenak istorio bilakatu ditu, fresko-fresko. Hainbat egoera dakar berak hizpidera: haietako batzuk gurean zeharo desberdinak badira ere, asko eta asko gurera ederto egokitzen dira, ia-ia hitzez hitz.

Izan ere, euskaldunok, hizkuntza kontuetan beti ere, lepoa ekialdera bihurritzen dugu gehienetan. Gure ispilua ez da izaten askotan mendebaldean dagoen herri galiziarra, nahiz eta elkarrekin amets egiteko herri ederra den. Liburu honen bidez, lepoa mendebaldera bihurritzeko gonbite txikia egin nahi dut, han ere zer ikusia eta zer ikasia dugulakoan.

Liburu hau ez da apalategian gorde beharreko liburu horien modukoa. Inondik ere ez. Liburu honi zikindua, lohitua, erabilia izatea gustatzen zaio. Galizia aldean liburuko hainbat pasarterekin bideoak egin dituzte, irakurtzeko gidak egin dituzte irakaskuntzan erabiltzeko, interneteko hainbat webgunetan agertu da liburuaren pasarterik, komikiak egin dituzte … Gonbidatzen zaituztet horiek guztiak eta gehiago egitera, euskaraz eta euskaratik, edo euskaraz eta galizieratik.

Galizieratik eta euskaraz, hizkuntzen bidegorrietan barna amets egitera deitu. Made in Galiza made in Euskal Herria ere izan daitekeelako.