Janez Potocnik eurokomisarioa eta hondakinak

Atalak: Errausketa, Europa, Iritziak / Adierazpenak, Prebentzioa

Janez Potocnik (1958) eslobeniarra da Europako Batzordean ingurumen komisarioa. Azken aldi honetan badirudi inportantea bihurtu dela Gipuzkoan eta oro har Hego Euskal Herrian hondakinez dabilen eztabaidan. Zehazki, zer pentsatzen duen errausketaz.

Errausketaz Potocniki galdetu dio Noticias de Gipuzkoak elkarrizketa honetan: “La incineración puede ser una opción de tratamiento de residuos eficaz“. Aurretik gai berarekin eman zion titulua Inaki Errazkin diputatuak Gipuzkoako ordezkaritza bat tartean zirela Zero Waste Europek Bruselasko Parlamentuan antolatuta jardunaldien kronikari: “Bruselas apoya la incineración de los residuos no reciclables o reutilizables”

Potocnikek hondakinen kudeaketaz osorik eta hitzez hitz pentsatzen duena azalduta “Making waste a resource and moving towards a truly circular economy” agirian dago bilduta: Zero Waste mugimenduak Bruselasen antolatutako jardunaldian Potocnikek emandako hitzaldia biltzen du, eta agiri ofiziala dela erakusten duen zigilua darama. Arazo bakarra dauka: ingelesez dagoela…

Hemen euskaratu dugu Potockniken hitzaldiaren lehen erdia, agiri osoa euskaratzeko tarte bat hartu bitartean.

Janez Potočnik

Ingurumenerako Komisio Europarra

Hondakinak baliabide bihurtuz eta ekonomia benetan zirkular baterantz

“Zero Waste Europe” Biltzarra (Europako Legebiltzarrean)

Bruselas, 2003ko martxoak 7

Jaun-andereok,

“Zero Zabor”… Urrun ote gaude horretatik? Hain zuzen, aste honetan jaso ditugu azken datuak Eurostatek eskainirik, eta zuei esateko moduan nago.

Europan urteko eta pertsonako 500 kilo inguru hiri hondakin sortzen dugu. Ohartu zaitezte Europako pertsona batek 72 kilo pisatzen duela bataz beste, beraz, horrek esan nahi du zakarretara jaurtitzen ari garela geure pisua bider 7.

Zer gertatzen zaio zabor horri? Europak eskaintzen duen argazkiari begiratzen baldin badiozue, %37 -herena baino gehiago- zabortegietara doa eta laurdena baizik ez da birziklatzen. Honek ez du itxura ona ematen, baina albiste hobe bat bada: norabide onean ari gara mugitzen. Duela 10 urte hondakinen erdia baino gehiago -%6- zihoan zabortegietara eta bostetik bat baino gutxiago -%17- birziklatzen genuen. Konpostaketaren alorrean ere gure ratioak hobetzen ari dira, %10etik %15era.

Beraz, Zero Zabor izan daiteke helburu anbizioso bat gure gizarte oso industrializatuentzako; baina hori da helburu egokia [“the right aspiration” orijinalean]. Eta estatistika horien benetako kontakizuna ikusiko duzue Europako medietatik jaisten baldin bazarete estatu kide bakoitzean gertatu dena ikustera. Lau estatu -Alemania, Austria, Holanda eta Belgika- ari dira birziklatzen eta konpostatzen beren hiri hondakinen %50etik goiti, baliabide horiek berriro produkziora itzuliz. baina zazpi herrialde ari dira lurperaten lurpeko zuloetan beren hondakinen %80tik gora; horietatik hiruk %90 baino gehiago.

Ohartzen naiz kitzikagarria dela zer erdietsi daitekeen ikustea; zeren eta gaur ondoen ari diren herrialde horiek ere duela bi hamarkada  beren hondakinen gehiengoa lurperatzen ari baitziren.

Beraz, zein da arrakastaren sekretua? Eta zer gehiago egin dezakegu?

Dagoenekoz ipinita dauzkagu oinarrizko arau egokiak: Europako legediak garbi nabarmentzen ditu hiru osagai nagusiak:

• Hondakinen hierarkiak ipini du baliabideen efizientziarako agenda, lehentasurik handiena emanez hondakinen prebentzioari, ondoren datozela berrerabiltzeko prestatzea eta birziklatzea. Lurperatzea da oso azkeneko mekanismoa.
• Estatu kideek zehaztu behar dituzte hondakinen prebentzio planak urte hau bukatu aurretik, eta
• Estatu kideei eskatzen zaie neurriak har ditzatela segurtatzeko ekoizleen erantzukizun zabaldua [extended producer responsibility, originalean] hondakinak prebenitu edo minimizatzeko helburuz.

Azken puntu honetatik hasiko naiz: Ekoizleen erantzukizun zabalduak esan nahi du:

• Ekoizleak hartu behar dituela iraupenaren bukaerara iritsi direlako itzuli zaizkion produktuak;
• kontsumitzaileei ematen zaiela informazioa produktu bakoitza zein heinetan berrerabilgarria eta birziklagarria den jakin dezan;
• sustatzen dela produktuen diseinu hobea, ingurumenean daukaten inpaktoa gutxitzeko, horiek eginez iraunkorrago, konpongarriago eta berrerabilgarriago, eta berreskuratzeko egokiagoak eta kaltegabeak izan daitezen hondakinetara iritsitakoan.

Europako Batzordeak seinale garbiz nabarmendu du zein norabidetan joan behar dugun. Baliabideen Efizientzirako gure Bideorrian – eta gaur Parlamentuan eta Kontseiluan eztabaidagai den 7. Ingurumen Ekintza Planean – guk proposatzen dugu bukatzea [hondakinen] lurperatea 2020rako eta energia berreskuratzea mugatzea azken errefusetarako [residual waste, originalean] – hau da, ez berrerabili eta ez birziklatu ezin diren material horientara.

Honek ekarri nau gai funtsezko batera. Energia berreskuratzea [erraustearen eufemismotzat erabiltzen da formula hori hondakinei buruzko eztabaidetan] izan ote liteke hondakinen kudeaketaren osagai balido eta justifikatu bat?

Zenbait estatu kidek klortu dute lurperatutako hondakinen kopuruak nabarmenki gutxitzeaa errauste plantak eraikiz. 8 herrialdek beren hiri hondakinen herena baino gehiago erre egiten dute; horietatik bostentzako [errausketak] lagundu die beren lurperatze kopuruak jaisten %3 baino gutxiagoz.

Baina energia berreskuratzea urrun geratzen da hondakinen hierarkiaren goiko postuetatik. Horregatik esan behar dugu garbi lanean jarraitu behar dugula erretzeko soilik ez berrerabili eta ez birziklatu ezin den hondakina. Errausketa izan daiteke hondakinen kudeaketaren estrategian osagai bat, baina ez da onena, batez ere epe ertainera begira. Hondakinen hierarkiaren azpiko aldetik urrutiratzen ahalegindu nahi duten estatu europarrek tentu handiz jokatu behar dute [should be careful, originalean] ez sortzeko errauste ahalmen handiegia gogor inbertitzeagatik horrelako azpiegituretan hondakinak gutxitu, birziklatu eta konpostatzeko baldintzak sortu gabe. Epe luzerako ikuspegia behar dugu, eta honek esan nahi du diseinatu behar ditugula iraungo duten eta birziklagarriak izango diren produktuak. Horrela segurtatuko dugu ahalik eta gutxien direla erraustuak.

***

Ladies and gentlemen,

A particular development in our waste over the last decades has been the increasing proportion of plastic waste. Plastic poses particular challenges, and perhaps our first step towards “zero waste” should be “zero plastic waste” released to the environment.

The Commission is tackling the issue openly, and today we have published a Green Paper on “a European Strategy on plastic waste in the Environment”.

The Green Paper deals specifically with plastic waste as a single horizontal waste stream. The paper has nevertheless significance beyond that single waste stream, as it exemplifies how waste, as a resource, must be part of the resource efficiency and resource conservation story. The fundamental issue around which the paper asks 26 specific questions is “how could we do more with less”.

We are still generating increasing quantities of plastic waste. We have to deal with the waste itself, but also the plastic that escapes from waste streams – better known as litter. Litter is not only unattractive to see; we are now witnessing the consequence of the presence of microplastic in the marine environment. This is a matter of very serious concern.

As the next step, we will launch a broad public consultation.
We need to have the views of all stakeholders, including industry, consumers, and public administrations.

For Producers, plastic is an attractive material because it is so adaptable and has almost countless applications. It is clear that we cannot count on a plastic-free future, so our aim must be to find intelligent solutions to limit plastic waste as much as possible.

The challenges for industry are:

• To design plastic and plastic products that can be repaired, re-used or recycled. Some of the changes are so simple: like avoiding black colouring which turns an unattractive shade of grey when recycled.
• To avoid all toxic material in plastic. Endocrine disruptors and heavy metals should not be found in any plastic.
• To properly reflect the costs of plastic production in the product price and take responsibility for collection of used plastic goods to ensure recycling or environmentally safe disposal. Producers should also inform consumers about the potential risks stemming from plastic if not properly managed.
• And more importantly, industry should make more sustainable use of plastic, and reduce production of items like single-use plastic carrier bags or plastic gadgets that are thrown away immediately after purchase.

Consumers also have a decisive role to play since their demand determines the design and availability of the products.

Consumers increasingly want to make better informed choices when buying, taking into account aspects such as durability and reparability. Do children’s toys systematically have to be made of plastic? Should we as consumers not refuse cheap plastic gadgets just produced for marketing purposes?

We also need to promote greater public awareness that plastic is not inert and that it can be a potential danger for the environment when not properly disposed of. We all have to accept our responsibility to collect and take back.

Public administrations also have responsibilities:

• They should ensure a 100 % collection rate for plastic waste; provide collection points close to citizens and set up technical infrastructure for waste management.
• They should close all channels for illegal landfilling.
• They should help create conditions for recycling to be a profitable business. Diverting all plastics from landfills is already an important element.
• They should systematically apply public procurement to increase the demand for products made from recycling material.

To achieve all this, we need dedicated co-operation from all players. I know that the plastics industry is not indifferent to environmental concerns and that they too would like to find a solution to sustainable plastic waste management. I see the plastic industry as important partners.

***

Ladies and gentlemen,

Waste is often seen as such a big problem. But we have to start to see it as such a big opportunity. We have started to move in the right direction using European legislation, but it is my firm belief that it is the economic rationale for treating our waste as a resource which will be the real driver leading us towards zero waste. We already estimate that just implementing existing waste legislation properly would create 400,000 jobs in the EU. But the potential of moving towards a truly circular economy – where materials are used again and again instead of going on a one-way trip – is truly phenomenal.