Hondakin kudeaketa neurtzeko gakoa: errefus kiloak pertsonako/urteko

Atalak: Errefusa

[Pello Zubiria Kamino] Euskal Herrian hasi berriak gara herritarren artean hondakinen kudeaketaz okupatzen, duela gutxi arte zenbait teknokrataren afera baizik ez baitziren. Aurrerapen handia izan da gaikako bilketaren portzentajeez hitz egiten hastea: borondateko birziklatzearekin zaila da %40ra iristea, Atez Atekoarekin %80a gainditzen da… Orain hurrengo urratsa emateko garaia heldu da, denen eta bakoitzaren emaitzak metro berarekin neurtzekoa. Zeinekin?

Zero Zabor mugimendutik behin eta berriro proposatzen da ondo nabarmentzea leku jakin bakoitzean pertsonako eta urteko sortzen den azken errefus kopurua. Gipuzkoako Foru Aldundiaren plan berrian parte hartu zuen Enzo Favoinok honela laburbildu du kontua “The #ageofdecommissioning (incinerators)” artikuluari egindako iruzkinean:

Gaikako bilketaren portzentajeez soilik hitz egiteak nahastu gaitzake. Izan ere, badira etxeetako hondakinak gaika %70ean bildu arren azken errefusetan tona asko jaurtitzen dituztenak: pertsonako eta urteko oro har 800 tona hondakin sortuz gero, horien %70 gaika bildu arren azken errefusak segitzen du izaten 240 kilo pertsonako/urteko. Ez bada azken kopuru absolutu hau edukitzen kontutan, erraza da errefusak disimulatzea gainerako hondakinen artean, industrietakoak, eta beste.

Badira herri eta eskualde asko munduan (Favoinok Italiakoak aipatzen ditu nagusiki) azken errefusetan pertsonako/urteko 100 kilo azpitik dabiltzanak. Neurri hori nabarmendu du beste aditu batek ere, Roberto Cavallok, azken liburu eta bakarkako espektakuluan: “Meno 100 chilli” (100 kilo baino gutxiago). Bada herri multzo polit bat 50 kilo azpitik dabilena, Italiako kasuan Veneto eskualdeko Contarina (550.000 biztanle) mankomunitatea osorik hartuta. Eta badira ale batzuk pertsonako/urteko 20-30 kilo inguruan dabiltzanak, Zero Zabor paradigman eredugarriak.

Euskal Herrira etorrita, hemen ere hondakinen kudeaketaren arduradunak gero eta gehiago mintzo dira zifra horretaz, nahiz eta oraindik lana dagoen erakunde guztien estatistika guztiak bateratzeko. Baina pista garrantitsuena horretan datza. Adibide bat hautatzeko, Donostialdea biltzen duen San Marko mankomunitatea. 2013. urtean San Markoko biztanle bakoitzak 245 kilo errefus bidali zuen zabortegietara. Atez Atekoan ari diren herri guztietakoek biztanleko/urteko 80 kilo errefus baino gutxiago bidali zuten, eta kontraste odoltsua eginez, Donostia hiriburukoek pertsonako/urteko 292.

Kopuru horretatik abiatuta, hondakinen inguruko kalkulu eta iritzi guztiak ezberdin ikusten dira. Justiziarenetik hasita: herritar batek badauka alboko beste badi bidaltzea 292 kilo zabor posible lukeenean 80 bidaltzea?