Errausketaren aurkako medikuek Diputazioari: “Beldurgarria da Biodonostiari egindako enkarguan esaten dena”

Atalak: Errausketa, Osasuna, Sailkatugabeak

[Pello Zubiria Kamino] OEIT Osasuna eta Errausketa Ikerketa Taldeko medikuek prentsari bidalitako ohar batez erantzun diote apirilaren 15ean Gipuzkoako Foru Aldundiak Diario Vasco egunkariari filtratu zionari: Gipuzkoak Biodonostia enpresa publikoari eman dio enkargua aztertzeko ea Zubieta eta inguruko biztanleen osasunean eraginik ba ote duen errauste planta martxan jarri eta ondorengo bost urteetan.

Gaizka Lasak sinatuta Diario Vascok plazaratutako kronika hori (Internetez eskuratu ezin daitekeena) OEITeko medikuen kritikei Diputazioak emandako erantzuntzat ulertu zuten Gipuzkoako aktualitatea ezagutzen duen askok: medikuek salatu badute Gipuzkoako agintariek osasun azterketa on bat gabe erabaki dutela errausketari eustea, GFAk Gipuzkoako egunkari salduenaren bitartez herritarrei jakinarazten die bermerik oneneko kontrolak egingo direla Zubieta inguruko herrietan, hori bai, martxan jarri eta gero.

Biodonostiak egingo omen duen lanaren bermetzat Diario Vascok aipatzen zituen enpresa publiko horren jabegoan dauden partaideak: Osakidetza, Diputazioa, Euskal Herriko Unibertsitatea, Sanitas, Instituto Carlos III, Osatek, Vicontech-IK4, IK4-Cidetec, Matia fundazioa, Basque Center on Cognition, Brain and Language eta Onkologikoa.

GFAk Biodonostiari egindako enkarguaz esandakoei hitz gogorrez erantzun diote medikuek, argudiatuz akats tekniko eta metodologikoz betea dagoela, herritarrak lasaitzea baino larriagotzea lortu duela eta jokaldiak berretsi duela OEITk lehen esandakoa, alegia, GFAko agintariek Gipuzkoako herritarrak “laborategiko akuritzat” tratatu nahi dituztela. Ondoren OEITren agiria osorik:

Zubietako erraustegiak pertsonen osasunean izango duen eraginaren inguruan Gipuzkoako Diputazioak BioDonostiari enkargatu dion txostena dela-eta, OEIT-k zera adierazi nahi du:

1. Osasuna eta Errausketa Ikerketa Taldea (OEIT) 2004an hasi zen hondakinen errausketari buruzko azterketa zientifiko zorrotzenak aztertzen.

2. Azterketaren emaitzaren arabera, errauskailuak osasunarentzat oso kaltegarriak dira. Adibidez, heriotza tasa orokorra %13 hazi daiteke errauskailu batetik gertu bizi diren guneetan, eta minbizi tasak %3,5  handiagoak dira.

3. Pasa den otsailean gure ikerketen emaitza aurkeztu genuenetik, Administrazioak bi ikerketa zientifikoki oso zalantzakorrak berreskuratu ditu:
– Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak (ez Osakidetzak) orain dela 12 urte Administrazioak berak egindako ikerketa. Honek erraustegiek osasunean eragina dutela ondorioztatzen du, baina “eragina ahula” dela dio.
– EHU-k 2011ean egindako txostena. Zabalgarbiren eragina neurtzeko asmoarekin egin zuten, baina gaixotasunak aztertzeko 5 urte denbora gutxi dela ondorioztatu zuten.

4. OEITek mahai gaineratu dituen ebidentzia zientifikoen aurrean, orain Administrazioak bi ikerketa hauek ez direla fidagarriak ondorioztatu du eta BioDonostiari ikerketa “zientifiko eta fidagarria” enkargatu dio. Hau da, Administrazioa ez dago ziur ea Zubieta inguruan bizi diren 270.000 bizilagunentzat erraustegiak arriskutsuak diren ala ez .

5. Diputazioak publiko egin duen planteamendu hau, halere, akats mediko, tekniko, zientifiko eta metodologikoz beteta dago. Planteamendu honekin aterako diren ondorioak, beraz, indargabetuak geratuko dira hasi baino lehenago:
– BioDonostiak arnas patologiak ikertuko ditu soil-soilik, ez minbizi tasarik, ez malformaziorik…
– Ez du zehazten ze neurri hartuko dituen Diputazioak erraustegiak arriskutsuak direla baieztatzen duenean.
– Bost urte ez dira nahikoak erraustegiek eragiten dituzten kalteak neurtzeko. Gutxienez, 10 urte behar dira osasunean dagoen eragina neurtzeko (tabakoa erretzen hasten denean ez dago arazorik, baina 10 urtetan ondorioak azalarazten hasten dira).
– Oso kezkagarria da Diputazioa bera izatea ikerketa sustatuko duena, emaitzak norabide jakin batean bideratzeko interes berezia izan dezakeelako.
– Ez du zehazten ikerketaren eremua, eta erraustegiak 10 kilometrotaraino dira kaltegarriak. Haizearen arabera, gainera, eragina handiagoa edo gutxiagoa izan daiteke.
– Sustantzia toxiko zehatz batzuk ikertuko ditu, ez erraustegiaren inguruan sustantzia horiek -edo beste batzuk- sortuko dituzten gaixotasunak.
– Ez ditu aurreikusten Zubietako erraustegiak izan ditzakeen istripuak eta fugak, eta hauek osasunean izan ditzaketen ondorioak. Arrisku hori oso erreala da, pasa den otsailean Anbereseko erraustegiak eztanda egin zuen, adibidez.

6. Ondorioak:
– Ikerketaren iragarpenarekin Gipuzkoako jendartea lasaitu nahi bazuten, guztiz kontrakoa lortu dute. Erraustegiek suposatzen duten arriskuaz oraindik ezer ez zekiten herritarrak beldurtzea lortu dute.
– Eta sortu duen beldur hori ez da harritzekoa, irakurri ahal izan duguna beldurgarria baita. Hitzez-hitz zioten “denborak esango du ea  erraustegiak osasunarentzat kaltegarriak diren ala ez”. Hau da, OEITk arrazoi osoa zuen esaten zuenean Zubieta inguruan bizi diren herritarrak etorkizuneko ikerketa zientifikoetan laborategiko arratoiak izango zirela.
– Ikerketa honen enkarguak pertsonen osasunean agintariek erakusten duten ezjakintasuna adierazten digu. Guk egunero artatzen ditugu gure pazienteak, beraien aurpegiak eta izen-abizenak ezagutzen ditugu. Zer esango diegu egunen batean gure kontsultara etortzeko beharra izango dutenean, minbiziak jota? Ikerketa baten arabera berea minbizi kasu ez-signifikatiboa dela? Eta gaixotuko diren pertsonak epaitegietan salaketa sartzen dutenean, Madrileko Valdemingomezeko erraustegi modernoaren inguruan bizi diren kaltetuak egunotan egiten ari diren bezala, zeintzuk izango dira auziperatuak? Non egongo dira hamar urte barru erraustegia bai-ala-bai egitea erabaki duten agintari politikoak?
– Orain, inoiz baino gehiago, zuhurtasun-printzipioa ezartzea exijitzen dugu. Ez da erraustegirik eraiki behar ez badago erabateko ziurtasunik esateko arriskurik existitzen ez denik. Ziurtasun-printzipioa arlo zientifikoetan erabiltzen den araua da eta, adibidez, botikak merkatutik ateratzea ezinezkoa da ez bada ziurtatzen %100ean arriskutsuak ez direnik.
– Agintariek erraustegiek osasunean duten eragina ezagutu nahi badute, OEITk plazaratu duen txotena irakurtzea gomendatzen diegu. Are gehiago, ondorioak ateratzeko erabili ditugun ikerketak zuzenean irakurtzea gomendatzen diegu.