Errausketaren negozio zikina: Bilbotik dator adibidea

Atalak: Bizkaia, Errausketa, Europa

“Iruzurra Bilbon” idatzi du Zero Waste Europek Bilboko Guggenheim famatuaren gainean, artikulu honen ingelesezko aurkezpenean.

[Marco Giacomazzi – Zero Waste Europe] Bilbon, Espainia [jatorriz horrela]) gertatzen ari dena benetako iruzurra da: altxor publikoetatik milioika euro energia berriztagarrietarako izendatuak ematen zaizkio zabor nahasiekin batera gas natural fosila erretzen duen errauste planta bati.

Ez da salbuespen bat: kalkuluak egiteko metodo ez garden eta arbitrario bat, teknologia obsoleto bat eta arautegi egoki baten falta direla medio, gertatzen da energia berriztagarrientzako diru-laguntzak azkenean iristea negozio zikin baina oso etekin handikoetaraino.

Europako Parlamentuko ITRE Industria, Ikerketa eta Energiaren batzordeak  hori konpontzeko aukera dauka azaroaren 28an, bozkatuz EBren Zuzentarau berritik kanpo uztea zabor nahasi/errefusentzako diru-laguntzak. Zero Waste Europek eta bere bazkide diren erakundeek gutun bat bidali zioten batzordeari eskatuz neurriak hartzea.

Bilbon gertatzen ari dena da adibide bat guztioi erakusten diguna zer dabilen oker energia berriztagarrientzako diru-laguntzak hondakinen errausketaraino iristeko eta nola funtzionatzen duen jokabide ilegal honek Europan barrena.

Bilboko Zabalgarbi, negozio zikin bat

Zabalgarbiko (Bilbo) errauste plantak eskuratu ditu urtean 20 milioi euro adinako laguntzak beroa eta energia ekoizteko baliabide fosiletatik, zabor eta gas naturala nahasian erretzetik. Egoera are larriagoa izan da 2005eko azarotik hasita 2007ko apirila bitartean. 17 hilabete horietan erraustegiak matxura larri batek eraginda ezin izan zuen energiarik berreskuratu zaborretatik, baina hala ere Zabalgarbik jarraitu zuen argindarra sortzeagatiko diru-laguntzak jasotzen: 9 milioi euro inguru.

Gorka Bueno Mendieta, Euskal Herriko Unibertsitateko Ingeniaritza Eskolako irakaslea, luzaz aritu da Zabalgarbiren iruzurra salatzen. Ikerlan independente batean erakutsi duenez, “[Zabalgarbik] sortutako elektrizitatearen %20 baino gutxiago den arren jatorri berriztagarrikoa –ekoiztutako megawat bakoitzaren %37 dator zabor nahasietatik eta %60 baino gehiago gas naturaletik– Zabalgarbi saritu dute diru-laguntzekin”. Gaur Zabalgarbik ekoizten duen argindar gehiena gas naturala erretzetik dator.

Kezkagarria da hau guztia ezagutzen dutela Zabalgarbik bezala administrazio publikoak. Urriaren 16an Josu Juaristi Abaunz Europako Ezker Unitarioa/Iparraldeko Ezker Berdea talde konfederaleko parlamentariak Parlamentuko galdera batean gaia ikertzeko eskatu zion Europako Batzordeari.

Berriztagarria zer den eta zer ez den

RED Energia Berriztagarrien Zuzentarauak bere eskeman ezarri duenez, Europar Batasuneko kide diren estatuen esku dago erabakitzea diruz lagundu ala ez jatorri berriztagarrietatik sortutako energiaren ekoizpena.

Zuzentarauaren arabera, “energia jatorri berriztagarriak” kontzeptuak biltzen du, besteren artean, “biomasa”, hau da, produktu, zabor eta hondakinen osagai biodegradagarria eta baita hiri zein industrietako hondakinen osagai biodegradagarria. Zoritxarrez, hiri hondakinen osagai organikoen portzentaia kalkulatzeko arauak ez dira gardenak, aski arbitrarioak dira. Industriak bere burua arautzen duenez, inork ezin du erantzun zehaztasunez zenbateko kopuruez ari garen hizketan.

Are gehiago, zaila da neurtzen nahasitako hondakinetan zenbat dagoen organikoa dena eta zenbat jatorri fosila [plastikoak eta beste], zaila logistika aldetik eta teknologiari dagokionez. Sarritan onartzen da proportzioa %50koa dela. Kontutan hartuta hondakinen heterogeneotasuna eta erraustegi batetik bestera dauden ezberdintasunak, proportzio horiek ez dira ez beti berdinak eta ezta ziurrak ere; honek frogatzen du “hondakinetatik eratorritako energia berriztagarriak” deitzen dituztenak funtsean datozela plastiko eta beste materialetan dagoen karbono fosila erraustetik.

Inork ez du harritu behar, eskaria dagoen bitartean, beti egongo dira hornitzaileak. Horrela bihurtu dira hondakinak salgai [commodity]: hondakinetatik eratorritako energiari [waste-to-energy, errausketa] diru-laguntzak ezarri zirenetik bost halako biderkatu dira hiri hondakinen inportazioak. Dinamika honek sustatzen du azkenik ez duen soka, hala nola birziklatze tasak txikiagotzea erraustegiak zaborrez hornitzea bermatzeko. Europar Batasunean hondakin inportatzaile nagusiak dira Alemania, Suedia, Holanda Estonia eta Belgika, denak ere errausteko ahalmen handia eraikita daukaten herrialdeak Europako Ingurumen Agentziaren arabera.

Noiz arte egingo dio Europar Batasunak ezikusia erraustegiek ekoiztutako energia berriztagarri izatetik oso urrun egoteari?

ITRE batzordeak aldatu ditzake orain gauzak

2010ean Europar Batasunak bere gain hartu zuen hainbat helburu lortzeko estrategia, Europa 2020 izenez ezaguna. Europa 2020 estrategiak aldi berean lortu nahi ditu hazkunde ekonomikoa, inklusio soziala eta ingurumena eta klima babestea. Hurbilagotik begiratuta, Europar Batasunak bere buruari ezarri zion negutegi eragina duten gas isurketak %20an murriztea 1990eko maila hartuz abiapuntu; baliabide berriztagarrien energi ekoizpena %20 handitzea; energi eraginkortasuna %20 handitzea.

Ondorioz, Europako Batzordeak ekarri du proposamen bat Energia Berriztagarrien Zuzentaraua berrikusteko, aipatu helburuak lortzeko marko egokia sortu nahian; proposamena orain eztabaidatzen ari dira Europako Parlamentuan.

ITRE batzordea orain eztabaidatzen ari den zuzentarau berriak kanpo utzi behar ditu zabor nahasi/errefusen errausketarentzako diru-laguntzak. ENVI Ingurumen, Osasun Publiko eta Elikadura Segurtasunerako batzordeak (https://www.zerowasteeurope.eu/2017/10/environment-committees-vote-renewable-energy-confirms-commitment-circular-economy/)

dagoeneko bozkak onartu du diru-laguntzetatik kanpo uztea gaika biltzen ez diren hondakinak. Orain ITREko parlamentarien esku dago aldaketa berrestea.

Hala egiten ez badute, egoerak berdin jarraituko du eta ezinezkoa izango da Europar Batasunak jarritako helburuak betetzea, alegia negutegi eragina duten gas isurketak 1990ekoen mailarekiko %20an murriztu eta baliabide berriztagarrien energi ekoizpena %20 handitzea.

Marco Giacomazzi
Marcok Boloniako (Italia) unibertsitatean Nazioarteko Harremanak ikasi zituen. Masterreko tesia burutua du Europako Batzordearen Ekonomia Zirkularraren estrategiaz. Tesia defenditu eta aste gutxira Zero Waste Europeren Bruselako ekipoan sartu zen. Erakunde horren webgunean argitaratu da artikulu hau ingelesez.

Europako Parlamentuko ITRE batzordea lan bilkura batean. (Argazkia: Europar Batasuna)