OEITeko medikuek Diputazioari eskaini diote errausketaz adituekin nazioarteko biltzar bat antolatzea

Atalak: Errausketa, Osasuna

OEITeko Jose-Cruz Ruiz Villandiego eta Maialen Berridi prentsaurrekoaren sarreran. (Argazkia: OEIT)

[Pello Zubiria Kamino] Azaroaren 21ean, astelehena, Donostiako Koldo Mitxelen liburutegian eskainitako prentsaurrekoan, OEIT-GEIS mediku taldearen izenean Maialen Berridi eta Jose-Cruz Ruiz Villandiego medikuek Gipuzkoako Foru Aldundiari dei egin diote Zubietan eraiki nahi duen erraustegiaz eztabaidatzera nazioarteko adituak ekar ditzaten.

Prentsaurrekoan bezala ondoren banatu duten agirian OEITeko medikuek, orain arte informazioa eman eta iritziak eztabaidatzeko konbiteari Aldundiak uko egin diola gogorarazi ostean, diote hitzez hitz: “Gurekin zuzenean ez baldin badute bildu nahi, gu prest gaude nazioarteko adituak Gipuzkoara ekartzeko. Adostasun zientifiko batetara iriste aldera, gonbidatzen diogu Diputazioari erraustegia eta osasunaren inguruko nazioarteko jardunaldi batzuk egitera. Elkarrekin, informazio guztia mahai gainean jarriko dugu eta behar diren kontraste guztiak egingo ditugu”.

Horrez gain, OEITek baloratu ditu elkarteak argitaratu izan dituen agirietatik hona hondakinen errausketaz sortu diren datu berriak. Esaterako, Zabalgarbik azken denborotan erakutsi dituen emisioak Zubietan eraiki nahi den erraustegira ekarriz gero, zer nolako kalteak eragingo lizkiekeen inguruko herritarrei eta bereziki haurrei (zehazki arsenikoak, merkurioak eta CO2ak) eta oroitarazi du erraustegi berriaren jardueraren %99,7 zuzeneko kontrolik gabe burutuko litzatekeela.

Honela dio OEITren agiri berriak:

Zabalgarbiren datuak Zubietara ekarrita, Artsenikoak
osasunean izango lukeen eragina jasanezina izango litzateke:
hemen ikastetxe asko daude inguruan
– Tecnaliak 2015ean egindako txostenaren arabera, Zabalgarbi inguruan
Artsenikoa hirukoiztu da.
– Zubietako erraustegiko tximinietatik isuriko den Merkurio kopurua egunean ia
4 miloi haurrek jasoko luketenaren kopurua izango litzateke
– Erraustegi batek 165.000 kotxek sortzen duten CO2a isurtzen du atmosferara,
orain arte dagoen kutsadurari gehitu behar zaiona.
– Zubietako erraustegia martxan egongo den denboraren %99,7 ez da
isurketarik neurtuko.

Donostia, 2016ko azaroaren 21. Gaur goizean Koldo Mitxelenan egindako
prentsaurrekoan, OEIT-GEIS mediku taldea oso kezkatua agertu da Zubietako
erraustegiak isuriko lukeen toxikoengatik. Maialen Berridi eta Jose-Cruz Ruiz
Villandiego medikuek aztertutako ikerketa toxikologikoen emaitzak eta azaldu
dituzte eta oso kezkatuak agertu dira.

Artsenikoa. Tecnaliak 2015ean egin duen neurketaren arabera, Artsenikoa
hirukoiztu egin da Zabalgarbi inguruan. OME, Osasunaren Mundu Erakundearen arabera, hamar osagai kimiko toxikorik arriskutsuenen artean dago, eta minbizia eragiten du. OEITren arabera, Zabalgarbiren datuak Zubietara ekarrita, Artsenikoak osasunean izango lukeen eragina “jasanezina” izango litzateke. “Zubieta inguruan ikastetxe asko daude, batzuk kilometro bat baino gertuago. Haurrak toxiko hauekiko oso zaurgarriak direnez, gu, mediku garen heinean, oso kezkatuak gaude” adierazi dute.

Merkurioa. OMEk ezarritako gehienezko dosi onargarri kotuan hartuta,
airean onartzen den kopurua 0,2 microgr/m3 da. Ingurugiroaren txostenean
onartzen dutenaren arabera, erraustegiak 50 microgr. isuriko ditu, hau da, 250
aldiz gehiago. Era berean, OMEk gomendutako gehinezko ingesta 2 microgr/kg
da, hau da, Zubietako erraustegiko tximinietatik egun batean isuriko dena da
3.780.000 haurrek jaso ahalko luketenena. Kopuru hauek dira Diputazioak
tximinitatik gehienez isurtzea aurreikusiten duena.

CO2 isurketa. Berridik eta Ruiz-ek Diputaziotik “oso arinki” pasatu nahi izan
den gai bat izan dela saltatu dute. Batzuetan, Gipuzkoako erraustegiak su
artifizialak bezala edo trafiko bezala kutsatuko duela adieraztera iritsi dira. Baina hori “demagogia hutsa” dela adierazi dute medikuek. “Ekar ditzagun berriro Zabalgarbiren datuak Gipuzkoara: datu ofizialen arabera, 2014ean Zabalgarbik 235.000 Tona CO2 isuri zituen. Kotxe batek, bere aldetik, 148 gramo isurtzen ditu kilometroko. Aseguru etxeen arabera, kotxe batek 10.000 km egiten baditu, emaitza da erraustegi batek 165.000 kotxe bezain beste kutsatzen du. Orain arte dagoen trafikoari gehitu beharko litzaiokeena, noski, zeren eta toxikoek pertsonen osasunean eragiten duten efektua metagarria da”. Hau da, zenbat eta esposizio gehiago, orduan eta gaixotzeko arrisku handiagoa.

Dioxinen neurketa. Medikuak oso kezkatuak daude dioxinen neurketak
egiteko proposatzen den ereduarekin. Biodonostiako Aurrekoetxea eta
Ibarlucea ikerlariek adierazi dute kontrol zehatzak egingo dituztela. “Baina hori
ez da egia” erantzun dute OEITtik, “hori ez dute egiten ezta Zabalgarbin ere.
Bakarrik hiru hilabetean behin 8 orduz egingo dituzte, indarrean dagoen legeak
dioen moduan. Hau da, Zubietako erraustegia martxan egongo den denboraren
%0,3a neurtuko dute. Beste %99,7 ez dugu jakingo ze botatzen ari den”.

Diputazioari eskaintza
OEITk salatu du “ez Markel Olano Diputatu Nagusiak, ez bere gobernuko inork,
ez Diputazioko beste ordezkari edo teknikarik ez digutela oraindik bilerarik
eman”. Honen aurrean, proposamen bat luzatu dute: “Gurekin zuzenean ez baldin badute bildu nahi, gu prest gaude nazioarteko adituak Gipuzkoara ekartzeko. Adostasun zientifiko batetara iriste aldera, gonbidatzen diogu Diputazioari erraustegia eta osasunaren inguruko nazioarteko jardunaldi batzuk egitera. Elkarrekin, informazio guztia mahai gainean jarriko dugu eta behar diren kontraste guztiak egingo ditugu.”

OEIT-GEIS hamarkada bat baino gehiago erraustegiak aztertzen
OEIT Osasuna eta Errausketa Ikerketa Taldeak datu zientifiko oso kezkagarri
batzuk jarri ditu mahai gainean:
◦ Heriotza tasa orokorra %13 hazi daiteke errauskailu batetik gertu bizi diren
guneetan
◦ Errauste planta batetik hamar kilometroko erradioan bizi direnen artean,
minbizia kasuek %3,5 egin dezakete gora.
◦ Gibeleko minbizia kasuak %29 hazi daitezke eta biriketakoak %14.
◦ Eta, oro har, abortuak, malformazioak eta arnasketako eta bihotzeko
gaixotasunak hazi daitezke.

OEITk, gehien bat, ikerketa epidemiologikoak ikertu ditu. Hauek erraustegiek
pertsonen osasunean sortzen duten kaltea neurtzen dute. Azken hilabetetan
ikerketa epidemiologiko berriak atera dira eta bide berdinetik doaz,
erraustegiak eta gaixotasunen arteko erlazioa mantentzen da. Adibide bat
jartzearren, Minichillik aurten publikatu duen ikerketa bat aipatu dute.
Toscanan 2001-2010 bitartean egindako ikerketa bat da, AISA erraustegiari
egiten dio jarraipena eta bihotzeko gaixotasunen %18ko gorakadarekin eta
giltzurrunetako gaixotasunen %21eko igoerarekin lotu da.

OEITk ikerketa toxikologikoak ere aztertu ditu azkenaldian. Gaurko
prentsaurrekoan egindako ikerketen emaitzak eman dituzte. Hala ere, argi utzi
dute epidemiologikoak askoz indartsuagoak direla gogoratu dute. Azterketa
epidemiologikoetan erraustegien inguruan bizi diren pertsonen osasuna
neurtzen da. Toxikologikoetan, berriz, erraustegien inguruan agertzen diren
toxiko batzuk neurtzen dira. Baina ze balio izan dezake ikerketa toxikologiko
batek, ez dakigunean ze sustantziak dauden, adibidez, minbiziaren atzean? Ze
balio dute, ez badakigu zehatz mehatz une oro ze ari den erretzen
erraustegiaren labean? Ez badakigu zein sustantzia berri sortzen ari diren.
Dioxina mota asko daude, eta Gipuzkoako erraustegiko proiektuan oso gutxi
neurtuko dira. Gainera beste herrialdetan ez bezala, ez da isurien neurketa
jarraian egingo, ezta materia partikulatua neurtu ere. Adibidez, PM10 eta
PM2,5 ohikoak dira erraustegietan, eta jakina da gaixotasun askoren atzean
daudela.