Museoak ez nau izango

Atalak: DSS2016EU, Iritzi artikuluak

Markel Ormazabal

Bagara, omen, dagoeneko Europako Kultur Hiriburu. Heldu eta hasi da. Argi eta txistu artean hasi ere. Ez kapital bakarra, baina Europako hiriburu, izan bagara. Ordea, eta espektakuluez (edo hauek sortu harrabotsez) harago, Kultura hitzaren esanahi, praktika eta kontraesanez behar baino gutxiago solastu, eztabaidatu, gogoetatu dugu. Hala uste dut. Eta aitzakia edo akuilurik ez zaigu falta izan. Bat ez, hamaika, eta askotarikoak. Ez naiz Tabakalera edo halakoetara egokitu espazioetan jazotakoez ari. Horietan bai, horietan programatu dira gogoeta eta eztabaida. Tabernetako eztabaidak ditut hizpide, eskola atari eta itxaron-geletako eztabaidak, autobusetan dutenak oihartzun. Alegia, kulturalak (kulturaren jabe izateko, kultura hori erosi egin behar dugun herritarren artean, eta ez bitartean, ematen diren eztabaidak. Bestela esanda, Hansel Cerezak haizatu eztabaidaren hedapen eta tamainakoak.

Egitasmo eta egitarauaren barrutik mintzo da Igor Rezola Dizebi kale-mural ederrak egiteagatik ezagun den Itsasondoko artista. Berari egokitu zioten, antolatzaileen hitzetan, Hormek diote “proiektuaren barruko hormarik ikusgarriena Donostia 2016ren balioak hedatzeko egokitzea”. Eta bertatik egin digu gonbita, murala baino konplexurik gabeko artibismo zuzenaren bidez, “ekimen hauek zertarako egiten diren”, “kulturak hiriburutzan zer paper jokatuko duen”, are “kultur hiriburutza zer den pentsatzeko”. Urumeako igogailuaren paretak proiektuaren ikurra izan behar omen zuen. Kapital irakurri daiteke orain bertan.

Ez bakarra, baina gu ere bagara Europako kapital, esan dugu. Baina kultura, edo zehatzean kaleko arteari buruzko eztabaidaren arreta, eta Dizebi-k gonbitea luzatu arren, Bolonian (Italia) dago. Mundu mailan aski ezagunak dira Blu kale-artistaren muralak; ezagunak bezain preziatuak. Bada, azken asteotan, bere jaioterria den Bolonian egin lan denak ezeztatu (ezabatu) ditu bolondres aritu den herritar talde baten laguntzaz. Genus Bonoiae kultur erakundeak, kaleko arteari buruzko erakusketa zabaldu du banku-etxe baten babesarekin Pepoli Palazioan, eta bertan, kaleko hormetatik erauziak izan diren Blu-ren hainbat lan paratu. Museoak ez nau izango, aldarrikatu du artistak. Ez da halakorik egiten duen lehen aldia. Iragan uztailean, Berlingo Kreuzberg auzoan, gentrifikazioa salatzeko ezabatu bere lan baten arrastoak ikusi ahal izan nituen.

Ilegalitatean ondu da kaleko artearen kultura, ilegalitatea du marka. “Nik kalean lanak egin ohi ditut, batzuetan enkarguak jasotzen ditut, eta nik erabakitzen dut arau horien barnean sartzea, jolas egitea” dio Dizebik egunkari honek jaso erreportajean. Arau horiek dira, hain zuzen ere, gaur egunean eta alderantzizko norabidean baino, kultura egiten dutenak. Kulturaz gogoeta egiteak, kultura aldatzeko aukera ekarri beharko luke bere horretan. Eta ondorioz, arauen aldaketa. Arauak ezbaian jartzea lehenik. Kaleko artea instituzioetatik, eta legen barnean, erabiltzen denean, beste adierazpen batzuk kaleetatik kentzeko erabiltzen dela gehitzen du artistak: “horregatik, kalearen parte diren espresio horiek erreskatatu nahi izan ditut: pintadak eta partxeak. Marginalagoak diren espresio horiek zentrora ekarri nahi izan ditut, kapitalitateko mural baten mailan jarri”. Ez da eztabaidarako puntu makala. Eztabaida ez bada museoko aretoan ematen, bederen.

Markel Ormazabalen artikulua, Irutxuloko Hitzan argitaratua.