“Making a Murderer” telesailak harritu bazaitu, ez galdu dokumental hauek!

Atalak: Dokumentalak, Gomendioak

Azken asteetan guztion ahotan dabilen “Making a murderer” telesail-dokumentalaren zirrara horrek, mota horretako lanak ikusteko gosez utzi zaituela oraindik? Lasai, badago zer ikusi. “Errealitateak, fikzioa gainditzen duenaren froga garbia”. Hori da ziurrenik Netflix-en telesailak eta jarraian aipatuko ditudan ekoizpen guzti horiekin atera daitekeen ondorioetako bat. Gehienetan ikusgai diren bidegabekeria guzti horiek,  sekulako zurrunbiloa eta zalaparta sortu zuten sare sozial eta web-orrialde desberdinetan. Tentsioa eta erritmoa, jolas-parke batean egongo bagina bezala, gora eta behera sentitzen ditugun bitartean Hollywoodeko edozein gidoik nahiko lituzkeen biraketa harrigarriz josiriko istorioak:

The Seven Five (2014)

Zeri buruzkoa da?

80. hamarkadan, NYPD-eko 75 esparruan bizitako ustelkeria kasuetan oinarrituriko dokumentala. Mike Dowd eta Ken Eurell-en kasua aztertzen da batik bat. 1992 urtean,  droga trafikoan murgilduak egoteagatik atxilotuak izan ziren bi polizia.
 

The Imposter (2012)

Zeri buruzkoa da?

1994eko Ekainean, Nicholas Barclay, 13 urteko ume amerikar bat desagertu egin zen arrastorik utzi gabe. Hiru urte beranduago gertakariari buruzko albiste sinestezinak azaltzen hasi ziren: umea Espainian azaldu zen eta bere bahitzaileengatik torturatua izan zela zioen. Familiaren hasiera bateko pozaren ostean, zalantza ugari datozkie burura: ¿Nola liteke, adibidez, beraien seme ilehoria, orain beltzarana izatea? Sinestezina, izugarria eta liluragarria eskuartean daukagun istorio hau, minutuak pasa hala ahozabalik utziko zaituena. Muntaia eta ekoizpen bikainek izugarri laguntzen dute eta minutu oro Hollywoodeko Thriller bat ikusten ari garela dirudi.

Azpitituluak Euskaraz

Dear Zachary: A Letter to a Son About His Father (2008)

Zeri buruzkoa da?

Kurt Kuenne-ren dokumental bortitz eta ikaragarria. Hil berri den lagun bati buruz ahalik eta informazio gehien bildu eta hildakoaren semeari uzteko asmoarekin hasten den. Oso gogorra eta tristea baina era berean ezinbestekoa. Justizia inoiz eduki ez duen eta edukiko ez duen familia bati buruzko kronika perfektua bihurtzen den dokumental-omenadia. Gure bizitza arruntean gertaturiko ekintzak ,Hollywoodeko edozein gidoi baino izugarri eta sinestezinagoak direla frogatzen duen dokumentua; mota honetako lanei esker gustuko dut hainbeste genero hau.

 Un coupable idéal  (2001)

Zeri buruzkoa da?

Jacksonville (Florida) hiriko nerabe beltz bati, turista zuri bat hiltzea leporatzen diote. Bere abokatua bertako polizien metodo zalantzagarriei aurre egin beharko dien bitartean.

Paradise Lost trilogia (1996,2000,2001)

Zeri buruzkoa da?

Estatu batuetako Robin Hood Hills (Arkansas) hirian, hiru ume hilik eta torturatuak azaltzen dira. Hilketak, konnotazio satanikoak dituela dirudi eta hori dela eta hiru gazte atxilotzen dituzte : Damien Echols, Jason Baldwin eta Jessie Misskelley. Lerro hauek idazten ari naizen bitartean eta dokumental hau gogoratze hutsarekin, oilo ipurdia ageri da nire besoetan, ikaragarria eta beldurgarria. “Making a murderer” telesailarekin antzekotasun ugari dituen lana.  Lehengo zatia 1996an grabatu zen Paradise Lost: The Child Murders at Robin Hood Hills. Bertan hiru gazte hauen epaiketa osoa ikus dezakegu, ezagun eta famili guztien testigantzak, elkarrizketak eta abar. 2000 urtean ( Paradise Lost 2: Revelations ) pista eta testigantza berriak direla eta epaiketarekin hasten dira berriro, dirudienez gauza asko ez daude argi eta. 2011 urtean pasako dena aldiz, Paradise Lost 3: Purgatory. Derrigorrez, ikusi beharreko dokumental-sorta.

Tabloid (2010)

Zeri buruzkoa da?

Joyce McKinney-ren istorioa kontatzen digun dokumentala. 70. hamarkadan hasten da kontakizuna. Maite zuen gizona bahitzeko asmoz, estatu batuetatik Ingalaterrara bidaiatu zuen emakumearen istorioa hain zuzen ere. Etxola batera eraman eta bertan lotu ostean, sexua praktikatzen jardun zituen hainbat egun. Baina hau istorioaren hasiera besterik ez da: talde-prostituzioa, txakurren klonazioa,  ihesaldiak eta beste hainbat kontakizun harrigarri azaltzen baitira.

Brother’s Keeper (1992)

Zeri buruzkoa da?

Delbert Warden-en istorioa kontatzen duen lana. 1990 urtean bere anaia hiltzea leporatu zioten tipoa.

The Staircase (2004)

Zeri buruzkoa da?

2001eko Abenduak 9. Durham, Ipar Karolina. Poliziak, Hathleen Peterson-en gorpua aurkitzen du bere etxeko eskaileretan. Hasiera batean, istripu bat izan dela pentsatzen dute, baina egunak pasa hala, bere senarra Michael atxilotuko dute. Intriga-telesail bat balitz bezala zatitua, 8 ataletan zehar prozesu guztia ikusteko aukera izango dugularik. Ezusteko biraketak egongo dira kasuan, une gogorrak, epaituaren inpotentzia nabarmena, zalantza ugari, prentsaren presioa. Denetatik eskaintzen duen lan paregabea azken finean.

The iceman tapes (1992)

Zeri buruzkoa da?

Richard “The Iceman” Kuklinski, epaitutako eta zigortutako hiltzailea izan zen. Atxilotutakoan aitortu zuenez, guztira 200 pertsona baino gehiago hil zituela adierazi zuen, haietako batzuk ageriko motiborik gabe. Besterik gabe,  “teknika hobetzearren edo modu berriekin frogak egitearren.” New York hiriko mafia giroan parte-hartze garrantzitsua izan zuen Kuklinski-k hainbatetan. Jaso zuen kontratu oro burutu zuela, oztopoak oztopo, aldarrikatzen zuen. “The Ice Man” (Izotzezko Gizona) ezizena zuela, mafiako hainbat familientzat lan egin zuen. Izan ere, jatorri poloniarra edukita, ezin izan zen inongo familiako kide bihurtu, eta, ondorioz, guztiek berau kontratatzeko eskubidea zeukaten. Honela, Carmine Galante eta Paul Castellano mafiaburuen hilketan parte hartu zuen.

Into the Abyss (2011)

Zeri buruzkoa da?

Herzog handiaren dokumentala. Kasu honetan segurtasun handiko kartzela bati buruzko kontakizun batekin. Bi hiltzaileen ibilbidea jarraitzen du. 2001 urtean, Texas-en,  hiru pertsona hiltzeagatik epaituak izan ziren Michael Perry eta Jason Burkett. Errugabeak  direla esaten duten arren,dokumental hontan parte hartu eta zortzi egunetara Perry exekutatu egiten dute. Dena den, Herzog-en dokumentalarekiko jarrera, ez da heriotz zigorraren alde edo kontrako diskurtso bat sortzea. Lan honen leitmotiv-a, biolentzia eta desegindako familiak, eguneroko gaia den komunitatera gerturatzea baizik. Eta neurri batean hilketen zergatia “ulertzen” saiatzea.

There´s something wrong with Aunt Diane  (2011)

Zeri buruzkoa da?

Diane Schulerren erruz eragindako kotxe istripu batean, 8 pertsona hil ziren. HBO-k ekoizturiko dokumental honetan bere bizitza aztertzen du eta istripu honen arrazoiak ulertzen saiatu.

Capturing the Friedmans (1992)

Zeri buruzkoa da?

Oscar sarietara izedantua izan zen dokumental honek, Arnold Friedman (eta beranduago bere semearen) epaiketa jarraituko du gertu gertutik. 80. hamarkadan, hainbat adingabeen abusuak leporatu zioten tipoa.

Aileen: Life and Death of a Serial Killer (2003)

Zeri buruzkoa da?

2003 urtean, Charlize Theron-ek, Aileen Wuornos-en bizitzan oinarrituriko Monster filma estreinatu zuen . Istorio hori dokumental moduan azaltzen da ( hau ere 2003koa). Zazpi gizon hiltzeagatik epaitua izan zen prostituta baten istorio beldurgarria.

Talhotblond (2009)

Zeri buruzkoa da?

Interneten bidez hiru pertsonen artean sorturiko “maitasun istorioa” (eta…) azalarazten duen dokumentala.

Cropsey (2009)

Zeri buruzkoa da?

Orain urte batzuk, Estatu batuetako Staten island hirian bizi ziren gurasoek, umeak etxetik ez irteteko, munstro bati buruzko elezahar bat asmatu zuten. 80. hamarkada hasieran ordea, umeak desagertzen hasi eta  kondaira hau egia bihurtzen hasi zen.

Central Park Five (2012)

Zeri buruzkoa da?

Paradise Lost-en ildo beretik jarraituz, kasu honetan 1989 ko Apirilaren 20an, hilzorian dagoen neska bat bortxatzeagatik, atxilotuak izan ziren 5 nerabe (kasualitatez, beltzak eta hispanoak) atxilotzen dituzte. Galdeketa bortitz baten ostean, aitortu eta kartzelan sartzen dituzte. Prentsak, Central Park Five ezizena jarri zieten.

The Thin Blue Line (1998)

Zeri buruzkoa da?

Errol Morris-en dokumentala. 1976an, Dallas-en polizia bat hiltzegatik, Randall Adams-en atxiloketa eta zigorra kontatuko diguna. Dokumentalari esker, kasua berriz irekitzea lortu zuten.

The Jinx (2015)

Zeri buruzkoa da?

2010 urtean, Andrew Jarecki zuzendariak All Good Things filma estreinatu zuenean, gutxik espero zuten Robert Durst-en bizitzan oinarrituriko pelikula horrek izango zuen eragina, hizketa-gai dugun dokumental hau errodatzeko garaian. Momentu horretan jarri baitzen kontaktuan benetako protagonista zuzendariarekin, orain arte inoiz egin ez zuen elkarrizketa edukitzeko prest zegoela esanez. Eta nor zen zehazki tipo hau? New Yorkeko familia ospetsu eta dirudun batetik datorren pertsonaia bitxi eta misteriotsua dugu Robert Durst. Gizon bat hil eta zatikatzeaz gain, bere emaztea eta lagun bat desagertzearen erantzule zuzena izatea leporatu zioten. HBO telebista kateak ekoiztutako eta sei zatitan banaturiko lan metodiko honetan, bere bizitzaren errepaso zehatzean murgiltzeko aukera izango dugu. Polizia, epaile, abokatu, testigu eta familiakoen froga eta elkarrizketak tartekatzen diren bitartean, polemikoak diren momentu jakin horien berregiteak ikusteko aukera izango dugu. Ezinbestekoa.

Kids for Cash (2014)

Zeri buruzkoa da?

2008 urtean, Pennsylvania-n, “umeak diruaren truke” eskandalua salatzen duen dokumentala. Eskandalua, bi epaile, eroskeria kasu batean murgilduta zeudela ohartu zirenean hasi zen. Krimen txikiak burutzeagatik, milaka gazte,  atxiloketa zentroetara eramaten zituzten bakoitzean, hauek jasotzen zuten diru kopurua ikusita.