Telesailak: mugarik gabeko fenomeno globala?

2014-12-10  //  Telesailak  //  Iruzkinik ez

“Gaur egungo zinema onena, telebistatik dator”, zenbat aldiz entzun dugu esaldi hori? Azken urte hauetan, pantaila txikia duin bihurtzen hasiak dira telesailak. Kalitate eskaseko eta exijentzia murritzeko produktu eta saioekin lotu izan da betidanik, baina ikuspegi hori, guztiz aldatu da. Lehen “zinemazaleei” buruz hitz egiten genuen soilik, orain “seriezaleak” fenomenoa ere agertu da. Izugarri harritzen nauen zerbait da, eta pelikulekin gertatzen denaren guztiz alderantzizkoa: hasieratik ditugun aurreiritzi guztien jaka erantzi eta esekitokian zintzilikatzen dugu. Jendeari berdin zaio jatorrizko hizkuntzan dagoen, ekoizpena amerikarra ala suediarra den, hogei edo 50 minutuko iraupena duen, aktore guztiz ezezagunak diren ala fantasiazkoa edo umorezkoa den. Behin harrapatuta, traba horiek guztiak kentzen dituzte gainetik.

Zergatik diot mugarik gabeko fenomenoa dela?  Korrika eta presaka bizi garen honetan, guztia segituan eta momentuan edukitzeko beharra sentitzen dugu eta telesailek aukera hori ematen digute. Filmekin ez bezala, estreinatu eta segituan ikusteko aukera dago, eta horretan aliatu garrantzitsuena Internet dugu, zehazki esanda, sare sozialak. Hauei esker AMC, HBO edo Showtime bezalako kateek ahultasunak identifikatu baititzakete, audientzia soziala erabiliz.

Argi dago gainera, pelikula eta telesailen arteko marra ikusezin hori geroz eta finagoa dela. Breaking badedo True detective saioek adibidez, urte osoan estreinatzen diren pelikulen %90ek baino gidoi, pertsonaia eta lan sakonagoak dituztela oso argi daukat. Hori gutxi balitz, honelako produktu bat egitearen kostua, telefilm batena baino hiru aldiz merkeago izaten da orokorrean. Boardwalk Empire adibidez, atzean Scorsese dagoela eta sekulako arte eta dekoratu pila daudela kontuan hartuta ere, errentagarriagoa izan liteke.
Ikuslea fidelizatu egiten dute. Askotan 50 orduko film bat ikusten ari garela dirudi eta horri esker kontsumitzeko ate berriak irekitzen dira: ordenagailuak, tabletak edo mugikorrak, esaterako. Honek berrelikadura sortzen du, zarata, eta zaleentzako telesail jakin horren marketina mundu mailako gertakizun bihurtzen da. Gehienetan dosi txikiak izaten dira eta ez duzu bi-hiru orduko tarterik behar. Afal ostean atal bat ikus dezakezu, autobusean etxerako bidean edo ordenagailuan ohera joan baino lehen. Horri, harrapatzeko moduko istorio bat gehitzen badiogu, narrazio oso eraginkorra sortzen da.

Azken hamarkadan gainera, aktore edo zuzendari oso ezagunak mota honetako hainbat proiektutan murgiltzen hasiak dira. Nork imajinatuko lituzke, Kevin Spacey, Tom Hardy, Glen Close, Fincher edo Scorsese telesail baten atzean? Konturatzen hasiak dira orain urte batzuk pentsaezina zen zerbaitez, gaur egun izugarrizko garrantzia eta oihartzuna dutela.
Azken finean, ikuslea erakartzeko filmek erabiltzen dituzten sistema horien akatsak non egon litezkeen argi dauzkat. Pantaila txikian aldiz, izugarri kostatzen zait hutsune horiek identifikatzen, etorkizunera begira jarri eta mugarik gabeko fenomeno global bezala ikusten baitut.

Zergatik da Interstellar film bikaina?

2014-12-02  //  Gomendioak, Pelikulak  //  Iruzkinik ez

Christopher Nolan zuzendariaren zinemak sentimendu hain kontrajarriak sortzen ditu, bere filmak soilik gorrotatu edo maitatu egin daitezkeela dirudiela , tarteko iritzirik gabe. Bere azken lanarekin -Interstellar-  efektu hori hamar aldiz biderkatu eta mundu guztiak iritzi bat izan dezan zinema aretoetara bultzarazi du, bi alde horietako batean kokatzeko.  Badirudi film hau ez ikusteak, hainbat elkarrizketa eta eztabaidetatik at geratzeko arriskua sor dezakeela.  Nire kasuan, estreinatu eta hiru aste beranduago ikusteko aukera izan dut, hau da sarea sekulako iritzi eta analisi ugariz josita dagoenean. Alde batetik beraz, sekulako ikusmina eta bestetik zuhurtasuna.
(gehiago…)

1984-2014: 30 urte – 30 film

2014-11-25  //  Pelikulak, Sailkatugabeak  //  5 iruzkin

1984ko martxoan, lerro hauek idazten ari den pertsonaia xelebrea jaio zen -bai ni-. 30 urte, zifra berezia, horregatik ausartu naiz oso zaila egin zaidan zerrenda hau osatzen. Erokeria bat izango litzateke zenbat pelikula ikusi ditudan kalkulatzea, baina azken 15 urteen batazbestekoa 3-4 astean, beraz bota kontuak. Urte hauetan zear, pelikula oso desberdinek izan dute eragina nigan eta nere nortasuna, izaera, jokabidea eta gustuen zati bat film hauetan isladatzen dela ohartu naiz -edo alderantziz-.  Hor doaz beraz 10950 egunetan ikusi ditunan pelikulen artean, 30 hautatuak:
(gehiago…)

Nollywood, Kollywood, Trollywood eta Dhallywood

2014-11-19  //  Albisteak, Pelikulak, Sailkatugabeak  //  Iruzkinik ez

N, K, T eta D-rekin? bai,bai…sartu

(gehiago…)

“God save the show 2”: Azken urteetan, derrigorrez ikusi beharreko telesail Britainiarrak

2014-11-18  //  Gomendioak, Telesailak  //  Iruzkinik ez

2013ko Uztailan argitaratu nuen “God save the show”: Azken urteetan, derrigorrez ikusi beharreko telesail Britaniarrak” artikulua, beraz gure goiko bizilagunek egiten dituzten ekoizpenei buruzko nire iritzia zein den badakizue . Geroztik telesail ugari ikusteko aukera izan dut (orokorrean ari naiz, ez Britaniarrak soilik), baina konkretuki herrialde honetakoak izan dira, beste bigarren zati hau egitera bultzarazi nautenak. Errepaso azkar bat eginez, post hartan Black mirror, Sherlock, The Fall, Accused, Utopia, Hit and Miss, The shadow line, Inside men, Luther, In the flesh, Mayday, Broadchurch,Secret state, The syndicate, Dead set eta The Fear aipatu nituen. Oraingoan, azken urte honetan zehar gehien markatu nautenak ekarri dizkizuet, hementxe doa beraz, “God save the show 2”: Azken urteetan, derrigorrez ikusi beharreko telesail Britaniarrak:
(gehiago…)

Ikusi beharreko (eta ziurrenik ezagutzen ez dituzun) 50 film

2014-11-12  //  Gomendioak, Pelikulak  //  6 iruzkin

Film, telesail edo dokumental bikainak ikusteko aukera dudan bakoitzean– batez ere ezezagunak direnak- sentsazio berberarekin amaitzen dut beti: “hau jendeak ikusiko balu!”. Ezin duzue imajinatu, zer nolako tapoia sortzen den nire barnean eta nolako beharra dudan lau haizeetara “pelikula hau ikusi behar duzue!” oihukatzeko. Horregatik bilakatu da hain zuzen blog hau, nire asteroko terapia pertsonala. Bertan nire egonezin zinemazale guztiak jasan behar izan dituzue, baina niretzako sekulako lasaialdia bilakatu da.
Zergatik bapatean horrelako hausnarketa metafisiko-psikologikoa? Gaurko artikulua, 6 hilabetetarako baliogarria izango zaidan terapia bihurtuko delako. Azken urteetan, hasieran aipatu dudan sentipen hori eduki dudan bakoitzean, filmaren izenburua orri batean idazten joan naiz eta zuekin partekatzeko garaia iritsi dela erabaki dut. Harira joan naiz, itzulinguruka ibili gabe eta xehetasun gehiegitan sartu gabe. Guztiak dira pelikula bikainak eta ikusi beharrekoak.  Oso zinemazaleak zaretenok, ziur nago bat baina gehiago ezagutuko duzuela ; izugarri poztuko ninduke bestalde, zerrenda honi esker aurkikutza berrirenbat erraztea. Besteoi, kendu gainetik nagitasun hori eta ausartu harri bitxi ezezagun hauetan murgiltzen. Hartu arnasa, zerrenda oso luzea baita. Hauek dira nire ustez, ikusi beharreko (eta ziurrenik ezagutzen ez dituzun) filmak, ingelesez askotan erabiltzen den esamoldea ekarriz, MUST SEE UNKNOWN pelikulak!
(gehiago…)

15 maisuak: Gaur egungo zuzendari onenak

2014-11-06  //  Gomendioak, Pelikulak, Zuzendariak  //  Iruzkin bat

 

Historiako zuzendari onenen zerrenda egin beharko bagenu, bertan: Hitchcock, Billy Wilder edo Ford bezalako izenak sartuko genituzke. Ikusleen artean izen bat aukeratzeko esango banu, ziur portzentaia oso altu batek Kubrick aukeratuko lukeela. Baina gaurkoan,  jardunean dauden zuzendari onenen zerrenda egitea tokatzen da, gaur egungo 15 maisu horiek nortzuk diren azaltzea. Esan beharrik ez dago, zerrenda oso subjektiboa dela, beraz zuen gustokoenak beheko iruzkinean gehitu ditzakezue.
 
(gehiago…)

1878-2014: efektu bisualen bilakaera 3 minutuan

2014-11-03  //  Albisteak  //  Iruzkinik ez

 
 
 
 
 
 
Zinemaren efektu bisualak, betirako aldatu dituzten momentu handi horiei omenaldi gisa ikus genezake Jim Casey editoreak sorturiko bideo hau. 1878tik 2014 urtera. 130 urteetan zehar ikusi ahal izan ditugun efektu garrantzitsuenen errepaso bat,  Lumière anaietatik hasiz, Georges Méliès, Willis O’Brien edo Ray Harryhausen esaterako.

The Goonies pelikulan Freddy Krueger sartu da

2014-10-30  //  Sailkatugabeak  //  Iruzkinik ez

“Aux yeux des vivants” bi zuzendarien film kaskarrena dela esateak, ez du gehiegi esan nahi. Lehena – À l’intérieur- beldurrezko generoaren barruan kultuzkoa bilakatu delako, klasiko bat eta bigarrena -Livide- nahiko ongi zegoelako.
Lan berri honetan, Livide pelikulan ikusi genituen akats berdinak aurki ditzakegu baina bi aldiz biderkatuak. Ekoizpen nahiko indartsua, dekoratu/lokalizazio oso zainduak eta argazkiaren arloan lan bikaina. Zein da orduan hutsegite nagusia? Oinarrizkoa izan beharko lukeen zerbait, gidoia. Filmaren lehen zatia nahiko koherentea dela uste dut, erritmo eta ekintza aproposekin ahokatua eta pertsonaia landuekin (1986 urteko Stand by Me filma etorri zait burura). Hemendik aurrera ordea, istorioa pikutara doa, bisualki irabaziaz baina gidoiari guztiz uko eginez. Imajinatu, 80garren hamarkadan hainbestetan ikusi genituen umeen istorio horietan -E.T, Goonies, eta abar- Freddy Krueger edo Jason Vorhees sartzen direla tonua guztiz aldatuz eta sarraski bat eginez, bai istorioan eta bai gidoian.

Lastima, Bustillo eta Maury talentu handiko bi zuzendari direla uste dudalako. Ezin da alde batetik, estetika eta forma izugarri zaindu eta bestetik gidoiari jaramonik ere ez egin. Bien arteko oreka bat egon behar du beti eta bat sakrifikatzekotan ez dadila inoiz gidoia izan. “French extremity” bat egin nahi izan dute Ipar-Ameriketako zinemaren estetika batekin nahastuz eta gauzak ez du batere ongi funtzionatzen. Desengainu oso handia dudarik gabe.
 
XXV Fantasiazko eta Beldurrezko Zinemaren Astea
Aux yeux des vivants
Urtea: 2014
Zuzendariak: Alexandre Bustillo, Julien Maury
Aktoreak: Anne Marivin, Francis Renaud, Béatrice Dalle, Chloé Coulloud, Nicolas Giraud, Zacharie Chasseriaud, Damien Ferdel, Théo Fernandez
Frantzia
90minutu.

Birbobinatu 97 minutu

2014-10-30  //  Sailkatugabeak  //  Iruzkinik ez

Orain hilabete batzuk hasi ziren V/H/S: Viral,  trailer, irudi eta aurrerapen ugariren bitartez sarea goitik behera betetzen. Aurreko bi zatiak, basatiak, beldurgarriak eta desberdinak bezala definituko nituzke eta hirugarren zati hau baino askoz bortitzagoak. Film txarra al da V/H/S: Viral? Ez, baina hiruetatik kaskarrena zalantzarik gabe.

Aretotik irtetean mundu guztiak duen sentsazioa da hain zuzen gakoa: desberdina dela. Zergatik desberdina? Hasteko, genero aldetik biraketa nabarmen bat egon delako. Aurreko biak momentu beldurgarriz josiak zeuden, honetan ordea humorea, akzioa eta oso momentu eskasetan beldur puntu bat. Generoan zaletuak garenontzat,  desengainu txiki bat azken finean.

Bestetik aurrekontua eta honi lotua sinesgarritasuna. Nabaria da, hirugarren hau aurrekontu aldetik diru gehiagorekin egina dela eta horrelako formatu baten aurka doala nire ustez. Protagonisten kameren bitartez ikusten duguna efektua izan dezan, zerbait errealista izan behar du, plano okerrak edo fokatze desegokiak esaterako. Ezin du izan istorio baten barruan, hiru kamera desberdinen bitartez eta irudi guztiz gardenekin akzio guztia ikusteko aukera izatea. The Blair Witch Project (bai, niri izugarri gustatu zitzaidan)  bezalako dokumental-faltsu gisa grabaturiko istorioen gakoa, sinesgarritasuna eta errealismoa dira eta honi zuzenean lotua zein modutan grabatua dagoen.
Esan bezala, filmak osotasunean ez du funtzionatzen, baina istorioak banan-banan aztertuz?
“Vicious Circles” (Marcel Sarmiento):  Filmaren zati guztiak lotzen dituen gidaria, istorio nagusia. Poliziaren jazarpena izozki kamio bati. Oso kaskarra eta ustekaberik gabekoa. Ulertu al duzue bukaera?
“Dante the great” (Gregg Bishop):  Mago baten istorioa kontatzen digu. Ziurrenik istorio borobilena ,baina VHS VIRAL barruan funtzionatzen ez duena. Lehen aipatu dudan aurrekontu asuntoagatik hain zuzen ere. Ez du batere zentzurik horrelako planteamendu bat, ekoizpen honen barruan sartzea. Ez da batere sinesgarria eta “ondoegi” grabatua dago.
“Parallel monsters” (Nacho Vigalondo): Ai Nacho! Baina zer edan duzu? Ideia bikainak dituen zuzendaria iruditzen zait eta ziurrenik atal bortitzena izan zitekeen Parallel monsters hau. Baina hain bereizgarria duen humore hori azaltzen denean, guztiz pikutara doala iruditzen zait. Hasieratik bukaerarainoko planteamendu serioago batekin, aurreko edozein filmen barruan sartuko nuke.
“Bonestorm” (Justin Benson eta Aaron Moorhead): Istorioak ez du zentzu gehiegirik, baina dibertigarria da eta guztietatik gehien gustatu zaidana.
Aholku bat, birbobinatu 97 minutu eta ikusi aurreko bi pelikulak.
 
XXV Fantasiazko eta Beldurrezko Zinemaren Astea
V/H/S: Viral
Urtea: 2014
Zuzendariak: Marcel Sarmiento, Nacho Vigalondo, Gregg Bishop, Todd Lincoln, Justin Benson, Aaron Moorhead
Aktoreak: Emilia Zoryan, Justin Welborn, Amanda Baker, Emmy Argo, Jessica Serfaty, Carrie Keagan, Natalia Ferreiro,
AEB
97minutu.