Asterix eta piktoak: Zaharrak berri

Atalak: Komiki kritikak

[Ez dut uste komiki kritika honetan spoiler gehiegi idatzi dudanik, baina Asterix eta piktoak irakurtzeko asmotan bazabiltzate, hobe duzue hemendik alde egitea. Ezuste gutxi eskaintzen du istorioak, daudenak aurrez ezagutzeko]

Asterix eta Obelix, galiar kostaldera iritsi den Mac Uluh kaledoniar izoztuarekin.

Goscinny gidoilaria 1977an hil zen, eta harrezkero Uderzo marrazkilariak egin ditu Asterix bildumako komiki guztiak, Zerua buru gainera datorkigu tartean –irakurle batzuen zoritxarrerako–. Liburu berriak, ordea, ez darama haren sinadura, Jean-Yves Ferri gidoilariarena eta Didier Conrad ilustratzailearena baizik. Asterixek eta Obelixek behe-lainoak hartutako Kaledoniara bidaiatu dute oraingoan, erromatarren garaiko Eskoziara, “piktoak” edo “gizaki margotuak” bizi diren lurraldera.

Egileek, euren estreinako lanean, apustu kontserbadore xamarra egin dute. Galiarrengandik “hurbil” dagoen lurralde historiko batera eraman dituzte Asterix eta Obelix, bildumako abentura klasikoenetan gertatu den moduan: Asterix eta godoak, Asterix eta normandoak, Asterix Belgikan, Asterix Hispanian…

Ohiko osagaiak ditu komikiak: galiarren arteko adar-jotzeak, lur ezezagunetara bidaia, erromatar inbasoreak, piratak, irribarre goxo itxura lerdeneko zintzoak eta arratoi aurpegi zurbildun gaiztoak, amaierako oturuntza… Gehi lekuan lekuko topikoak, kasu honetan Eskoziakoak: klanak, gonadun gizonak –erromatarren garaian halako jantzirik ez zeramaten arren–, Ness lakuko munstroa, pentsamenduak lausotzen dituen malta-edaria, enbor jaurtitzaileak…

Bada zerbait, ordea, faltan sumatu dudana: Malaletxe dosi handiagoa, nolabait deitzearren. Esaterako, Asterixen komikietan erromatarrek sekulakoak jaso ohi badituzte, ale honek dituen 48 orrialdeetan belarrondoko bi besterik ez dizkiete eman. Ez dakit kasualitatearen fruitu den, ala estrategia politikoki zuzenago baten ondorio. Gehitxo dela hori esatea? Auskalo. Datozen komikiek esango digute gure susmoek oinarririk duten ala ez. Esango diguten moduan Ferrik aukerarik izango ote duen gidoi apur bat berezi edo konplexuagoak sortzeko, Asterix-en ohiko eskeman enkortsetatua sentitu dugu-eta.

(Joder, garai batean ez nintzen hain mizkina galiarren abenturekin. Komiki batzuei 12 urteko gaztetxoen begiekin so egiten ikasi beharko dut. Teorian haiei zuzendurik omen dago Asterix…)

Muturreko gutxi(egi) jaso dute erromatarrek Kaledonia urrunean. Asterixek marrazkikoak baino ez ditu jipoitu, eta Obelixek bakarra.

Marrazkiei dagokienez, Conradek disimulurik gabe jarraitu dio Uderzoren trazuari, bi egileen irudiak desberdintzea ezinezkoa izateraino, pertsonaia nagusien kasuan bereziki. Eta eskertzen da. Portzierto, Uderzok berak aukeratu du Conrad bere ondorengo bezala.

Euskara sinesgarria

Itzulpen txukuna egin du Usua Lasak, koherente eta sinesgarria, izan pertsonaien izen xelebreen kasuan, birao eta hitz-jokoetan, zein komikian ageri diren abestiei dagokienean: Ingelesez utzi ditu jatorrizko bertsioan hala zeudenak, eta euskaratu egin ditu frantsesezkoak. Horregatik ageri dira Beatles-en letrak batzuetan, eta euskarazko “eta zu goruntz begira” edota Niko Etxarti keinu egiten dion “Piktia rock and rolling, uuuuu” besteetan, Usuak azaldu bezala.

Petral antzean jarrita, badira zangotrabatu nauten kontutxoak, nahiz eta itzulpenagatik baino, izan den ignorantziagatik eta, ziurrenik, Asterixen komiki asko gaztelaniaz irakurri ditudalako. Esaterako, galiarrek Aenor –Ness lakuko munstroa– “igaraba” handi batekin alderatzean, hiztegira jo behar izan dut zein animaliari buruz ari diren jakiteko. “A, nutria!”. Bestetik, ez nuen gogoan galiarren herrixkako agureari euskaraz “Agekanonix” izenez deitzen zitzaionik, jatorrizko frantsesean bezala. Gaztelaniazko “Edadepiédrix” aspaldian geratu zitzaidan iltzaturik eta…

Etxean bila aritu naiz baina ez dut euskarazko Asterix zaharrik aurkitu. Inork Agekanonixen inguruko frikizalantza argitzerik balu, eskertuko nioke: hala deitu al zaio beti euskarazko edizioetan?

[Eguneraketa] Euskarazko Wikipedian sartu eta hara, Asterixen pertsonaien artean Prehistorix dago! Izen hori bai, ezaguna zait. Badirudi, gaztelaniazko bertsioan gertatzen den moduan, herriko agureari izena aldatzen diotela itzultzaileek.

Izenburua: Asterix eta piktoak
(Jatorrizkoa: Astérix chez lec Pictes)

Egileak: Jean-Yves Ferri (gidoia)
Didier Conrad (ilustrazioak)

Itzultzailea: Usua Lasa

Urtea: 2013

Argitaletxea: Bruño

Neurria: 22,5 x 29,5

Orrialdeak: 48 (koloretan)

Prezioa: 12-15 euro

Webgune ofiziala: Asterix.com