Eskoziar futbol zelaiak, independentziaren ala batasunaren alde?

Atalak: Eskozia, Futbola

Eskozia independentearen ala Erresuma Batuaren alde, zein aukera egingo dute futbol zaleek? (Ilustrazioa: Marta Vilches / Panenka)

“Inkesten arabera, Rangerseko zale gehienek –Isabel II baino monarkiko, protestante eta britainiarragoa den taldeko zaleek– independentziaren aldeko bozka emango dute irailaren 18ko erreferendumean”. Hitz horiekin hasi du Gordon Cairns-ek Panenka aldizkarian plazaratutako erreportajea. Nola bizi du Eskoziako futbol ahulduak prozesu hori? Eraginik izango al du Ingalaterrak egin duen Munduko Kopa penagarriak?

Selekzio bakarra, lau selekzio…

Cairnsek dioenez, Brasilgo Munduko Kopan, salbuespenak salbuespen, eskoziar gehienek Ingalaterrako selekzioa defendatu zuten… “independentziari buruzko erreferenduma egiteko hiru hilabete eskas falta zirenean!”. Dena den, horrek ez omen du esan nahi ingelesak “maitatzen” ikasi dutenik. “Haien selekzioa hain da txarra, kosta egiten zaigula gorrotatzea”, dio ironiaz. “Baina ohitura txarrak ez dira erraz desagertzen, eta onartu beharra daukat poztu egin ninduela Roy Hodgsonen gizonak hain azkar kanporatzeak”.

1970eko hamarkadan Eskoziako selekzioak lortutako emaitza onak hizpide, kazetariak dio futbolari esker bere belaunaldiko haurrek nazioartean garrantzia zuen herrialde gisa hautematen zutela Eskozia, “beste herrialde batean zegoen hiri batetik gobernatu eta hizkuntza propiorik ez genuen arren”. “Jakin nahiko nuke nazionalismo eskoziarrak bizirauterik izango liekeen industria iraultzari eta Erresuma Batuaren homogeneizazio progresiboari, duela 125 urte selekzio britainiar bateratu baten aldeko apustua egin izan balitz, elkarren etsai diren lau talde sortu beharrean”.

Mark McConville, Eskoziako bandera eskuetan, Uruguaiko zaleekin batera Ingalaterrari irabazi izana ospatzen. Munduko Kopako irudi honek polemika piztu du Erresuma Batuan.

“Selekzio propioaren argumentua oso garrantzitsua da. Inkesta batek erakutsi duenez, eskoziar gehiago egongo lirateke independentziaren alde, ezezkoak ekarriko balu selekzio britainiar bateratua sortzea”. Cairnsek iradoki duenez, Ingalaterrak Munduko Kopan emaitza txarra lortzeak izan dezake eraginik eskoziarren subkontzientean: 1978ko Kopan uste baino emaitza kaskarragoa lortu zuen Eskoziako selekzioak, eta urtebete geroago egin zen autonomiari buruzko erreferendumean ezezkoa gailendu zen. Futbola ardatz hartuta interpretatu zituen emaitzak hainbatek: “Nola izango gara gai gure buruak gobernatzeko, aurreneko fasea gainditzeko ere kapaz ez baldin bagara?”.

1745etik otzan

Panenka aldizkariko kolaboratzailearen ustez, Eskoziako futbol zaleek indiferentziaz begiratzen diote herrialdeak bizi duen prozesu politikoari. “Harritu egiten nau, futbola delako patriotismo handiena zabaltzen duen eskoziarren bizitza publikoko esparrua”. “Eskoziarrek ez dute Erresuma Batuaren aurka indarkeria erabiltzeko barrenik izan 1745eko iraultza jakobitaz geroztik, eta haien iritzia Facebookeko ‘atsegin dut’ sakatuta ematea dute gustukoen. Ikusi ahal izan den ekintzarik erradikalena Hibernian fans for an Independent Scotland pankarta erakustea izan da. Ez dut uste futbolari eskoziar batek txartel horia jasotzeko arriskuari ere aurre egingo liokeenik, lelo politikodun kamiseta erakutsiz, adibidez”.

Futbol munduko pertsona ezagun batzuek bai, haiek eman dute iritzia. Alex Ferguson eta Alex McLeish autogobernuaren aurka azaldu dira, Herts eta Manchester United taldeetako jokalari ohi Michael Stewart alde. Kontuan hartu behar da hiruak erretiraturik daudela: “Ez dut uste jardunean ari den entrenatzaile edo futbolari bakar batek ere nahi izango duenik soldata ordaintzen dioten agintariak haserretzerik, ezta beste taldeetako zaleen imajinazioa elikatzerik ere, ohiko no comment aseptikotik harago joanez”.

Alex Ferguson entrenatzaile ohia independentziaren aurka agertu da, eta Michael Stewart jokalari ohia alde. Jardunean dauden kirolariek apenas egin dute adierazpenik.

Cairnsen hitzetan, erreferendumaren inguruko kanpainak “argumentu oso pragmatikoak” ditu ardatz: balizko independentziak bere bizitzari nola eragingo liokeen kezkatzen ditu herritarrak. “Halaber, Better Together (Baturik hobeto) sektoreko pertsona bakar batek ere ez du bere garaian Margaret Thatcherrek piztu zuen tamainako gorrotorik eragiten”.

“Zentzu horretan, aintzat hartu behar da, batetik, tentuz jokatzen ari den David Cameronek ez duela independentziaren aldeko argumenturik hauspotzen; eta, bestetik, deszentralizazio prozesuak –eskualde-autonomia edo Devolution delakoak, 1998an Tony Blairrek onartutakoak– Eskozia politikoki urrundu egin duela Ingalaterratik, gutxiagotasun-konplexua dezente murriztuz”.

Harmailetan ezezkoa nagusi

Panelbase enpresak 1.000 lagunen artean egindako inkestaren arabera, lehen mailan ari diren zortzi taldetako zaleak leudeke independentziaren aurka, eta lau klubetakoak alde, baita, eta hori da bitxiena, gaur egun bigarren mailan ari den Glasgowko Rangers-ekoak ere, “gotorleku protestante, monarkiko eta britainiar klasikoa”. Ekonomikoki hondoa jo ostean sortutako Rangers berriko zaleek tradizioa eta “eskoziartasuna” defendatzen dute, eta horrek azaldu dezake baiezkoak duen babesa (%45 ingurukoa), Celtic taldeko zaleen parekoa (%48). Ezezkoa %40aren bueltan dabil uneotan Rangerseko zaleen artean, apur bat beherago Celtic-eko jarraitzaileen kasuan. Bigarren hauei dagokienez, ezezkoaren aldekoak ez daude, orohar, Eskoziaren independentziaren aurka, SNP alderdiaren aurka baizik, “sektarismoa” borrokatzeko lege berriek futbol zaleak jo-puntuan jarri dituztenetik.

Glasgowko bi taldeetako zaleak, ezkerrean Celtic-ekoak eta eskuinean Rangers-ekoak. Inkesten arabera, erreferendumean independentziaren alde egingo lukete bi afizioek.

“Badakit talde unionista baten itxura daukagula, baina Westminsterrek bultzatzen dituen politika kaskarrek gu ere kaltetzen gaituzte”, dio YES Rangers kolektiboko kide batek. Cairnsen aburuz, erreferendumaren inguruko eztabaida ez da hainbeste unionismo vs nazionalismo terminoetan gauzatzen ari, baizik eta Eskozia independentea gaur egungoa baino justuagoa eta aberatsagoa izango ote litzatekeen.

“Ziurrenik nazio bezala aldatu egin beharko gara. Irailaren 18ko emaitzatik harago, Eskoziaren eta Ingalaterraren arteko harremanak betikotzen hasiko dira. Independentziaren alde egiten badugu, alferrikakoa izango da beragandik bereiztea erabaki dugun herrialdearekin mindurik jarraitzea. Aitzitik, batasunaren alde eginez gero, apenas izango dugu tarterik ingelesen nagusitasun-konplexuaz kexatzeko, joateko aukera izan arren, geratzea erabaki dugulako. Edozein kasutan,  independentzia egiazkoa eta erabatekoa izango da soilik Ingalaterrarekiko obsesioa desagertzen zaigunean”.

– Jatorrizko artikulua: El derbi del 18 de septiembre (Gordon Cairns. Panenka, 32. zenbakia). Bide batez, hemendik nire gonbita futbolari bestelako ikuspegi batetik begiratzen dion aldizkari eder hau irakurtzeko.