Api12 0

Txomin Perurena: “Marcos Eguizabal gure egoeraz baliatu zen”

Txomin Perurena Telletxea (Oiartzun, 1943) txirrindulari ohiak 158 garaipen lortu zituen profesional bezala, pistako eta ziklo-krosseko garaipenak kontutan hartu gabe, 1963tik 1979ra bitartean. Espainiako Vueltan 12 etapa irabazi zituen, eta Puntukako Sailkapena 1972 eta 1974an. Halaber, 1975ean 2. postuan amaitu zuen lasterketa. Italiako Giroan bi etapa irabazi zituen, eta Frantziako Tourrean bi bider Mendiko Sailkapena, 1966an eta 1974an. Txirrindularitza profesionala utzi ondoren, Teka, Orbea eta Euskaltel-Euskadiko kirol zuzendaria izan da. Bitan irabazi zuen Espainiako Vuelta: Marino Lejarretarekin Tekan eta Pedro Delgadorekin Orbean.

1990eko maiatzean ARGIAk egin zion elkarrizketa ekarri dugu oraingoan blogera. Zazpi txirrindulari ohiri egindakoak jaso ditugu egunotan [post honen azpialdean dituzue guztiak], Euskal Herriko Itzuliaren hutsunea bete asmoz, eta hau izango da oraingoz azkena. Aurrerago emango diot berriro astindua hemerotekari. Aipatu elkarrizketan, Marcos Eguizabal ardoaren sektoreko (Paternina…) enpresariari buruzkoak ekarri zituzten titularrera JJ. Petrikorena eta Mikel Arrieta kazetariek.

TXOMIN PERURENA

“Marcos Eguizabal gure egoeraz baliatu zen”

Txomin Perurena KASeko mallotarekin. 1970etik 78ra bitartean aritu zen talde horretan.

Txirrindularitza pil pilean dagoen momentu honetan jende gutxik gogoratzen du halabeharrez etxean dagoen Txomin Perurena donostiarra. Orbea taldeak azken denboraldi hauetan izan dituen diru arazoek, garai batean Marino, Cabestany eta Delgado bezelako txirrindulariak zuzendu zituen gizona munduko bira nagusienetatik eta utzi dute. Zoritxarreko egoera honek ordea, bai txirrindularitzaz eta bai Orbeaz Perurenarekin hitzegiteko beta eman digu.

Nola ikusten duzu gaur egungo txirrindularitzaren egoera?

Jende guztiak dioen bezala inoiz baino hobeto dago. Bertan erabiltzen den dirua gero eta ugariago da, era guztietako prentsa txirrindularitzarekin dago momentu honetan… Bestalde, telebistak denbora gutxian igo arazi du txirrindularitzaren maila; hau telebista pribatuekin areagotu egin daitekeen fenomenoa da. Honela jarraitzen baldin badugu, datozen urteak oso onak izan daitezke.

Aurkeztu diguzun egoera honek ekipo bat ekonomikoki mantentzea asko zailtzon du, ezta?

Gero eta zailagoa da. Edozein ekipo aurrera ateratzeko beharrezkoak diren puntako txirrindulariak asko garestitu dira, eta honek edozein ekiporen aurrekontua areagotzen du, askotan mantendu ezina bilakatzen den aurrekontua.

Zaintzen al dira txirrindulari gazteak, datozen urteetan profesional mailan aritu daitezkeen gazteak?

Zaletu mailako ekipo ugari dago Euskal Herrian, eta hauek dira txirrindularitzaren etorkizuna. Profesionaletan gainera, urtero txirrindulari eskaera igotzen ari da, eta txirrindulari gazteak erraz pasatzen dira profesionaletara. Horrek ez du esan nahi guztiek maila ematen dutenik. Erraz igotzen dira goiko mailara, baina guztiek ez dute bertan mantentzea lortzen. Honek langabezian gelditzen ari diren txirrindularien fenomeno berria sortarazi du.

Ze ezberdintasun ikusten duzu zure garaiko txirrindularitza gaurkoarekin alderatzerakoan ?

Dudarik gabe jende gehiago dabil orain. Bestetik, gure garaian Frantziako itzulira joatea ia pentsatu ezina zen, eta orain irabazteko asmoarekin joaten dira batzu. Kanpoko jendeak gero eta garrantzi handiago ematen die Euskadiko txirrindulariei.

Zer gertatu da Euskal Herrian Kas, Fagor eta Reynolds bezalako taldeak desagertzeko?

Askotan egin didate galdera hori eta ez dut erantzuten jakin. Bolada kontua dela esango nuke.

Diru kontuak ez ote dira izango?

Hemen dirua badagoela bistakoa da, baina beste kirol batzuetara zuzentzen da. Dena den baikor izan behar dugula uste dut, berriro ere bolada onak izango ditugulako esperantzaz.

Espainiako tropelean diharduten txirrindulari bikainenak euskaldunak dira. Posible ikusten al duzu horiek berriro ere hemengo ekipoetan aritzea?

Polita izango litzateke baina nahiko zaila ikusten dut guztiak hona ekartzea. Dena den bakarren bat hemengo ekiporen batera ekartzea beharrezkoa litzateke, gazteekin bat eginez ahalik eta ekipo onena ateratzeko.

Gaiez aldatuta, nola ikusten duzu zuzendariaren papera?

Zuzendariaz gain entrenatzailea izaten da egun ekipo gehienetan, hau da, lasterketaz kanpoko ihardunaldietan txirrindulariekin aritzen dena. Zuzendariak ez gara esparru horretan sartzen, entrenatzaile bera bait da txirrindularien egoera fisikoaz gehien dakiena. Gure lana karrera barrukoa da batipat: bertan zein txirrindulari arituko den erabaki eta taktikak zehaztea.

Zer behar da zuzendari izateko?

Ekipoa…

Egoera latza izanik ere, farre algara batez erantzun dio Txomin Perunenak galdera honi Behin eta berriz azpimarratzen du garai hobeak izango direlako leloa; esperantza handiz itxaroten ditu Txominek datozen urteak.

Txirrindulari izatea nahikoa da gero zuzendari izateko?

Zuzendari izateko ez da beharrezkoa txirrindulari bezala aritu izatea, nahiz eta hau lagungarri izan mundu hori ezagutzeko. Dena den, gaur badira zuzendari izateko beharrezkaok diren klaseak, examinak… txirrindularitza zabalizen doan heinean, zuzendariari ere gero eta gehiago eskatzen bait zaio.

Puntako txirrindulari asko ekipo berean edukitzea komenigarria al da zuzendariarentzako?

Figura asko edukitzea nahiko zaila da, guztiekin ondo geratzea zaila suertatzen bait da. Psikologia ugari behar da honelako kasuetan, «gramatika parda» deitzen dena. Ekipokideen arteko armonia-lortzea da zuzendariaren helburua. Txirrindulari bakoitzak bere kasara egiten baldin badu lan ekipo horrek ez du gauza handirik lortuko.

Zer da errezago, orduko edo egungo Orbea zuzentzea?

Xamurrena lehenengo urteetako Orbea hura zuzentzea izan zen, txirrindulari gazteez osatua. Ekipoaren aurrekontua zenbat eta altuago izan, orduan eta gehiago eskatzen zaie bai taldekide eta bai zuzendariari. Hala ere, ekipo ona izanez gero hori egitea errezagoa da. Bien arteko oreka bat lortzea da egokiena.

TxIrrindularien alderdi fisikoari atxikituz, zenbait arazo izan dira azken hilabeteotan: Aranbarri, Sierra Nevadako igoera… Ez al zaio txirrindulariari gehigi eskatzen?

Norberaren gorputzak bere mugak dituela begibistakoa da, baina ez dut uste txirrindulariei behar baino gehiago eskatzen zaienik. Behar bada garai batean estimulanteen eraginez txirrindularia ez zen bere gorputzaren jabe, baina gaurko egunean hori ez da ematen oso kontrolatua dago.

Eta zer delata gertatzen dira hainbeste arritmia kasu? Oraingoan Aranbarri…

Txirrindulariari urtero egiten zaizkio azterketak eta oso arraroa da horrelako kasuak agertzea. Kasu honetan ordea Aranbarriri suertatu zaio, eta neretzat oso zaila da zer gertatu den jakitea. Behar bada esfortzu gehiegi egin du prestatuta egon gabe.

Ez dut uste egungo laisterketak ordukoak baino gogorragoak direnik; abiadura handiagoa izanik ere, bai prestaketa eta bai bizikletak egokiagoak dira.

Estimulanteen gaia aipatu duzu lehen. Nola dago egun arazo hau?

Gaurko egunean ez da estimulanterik hartzen. Ziklismoa da gehien kontrolatzen den kirola, egunero egiten bait dira azterketak. Gai hau guztiz ahaztuta dago. Txirrindularien prestaketa gero eta hobeagoa da, eta horregatik lortzen dira hain emaitza onak. Egia da botika batzuk hartzen direla, baina ez inoiz estimulante gisa, prestaketarako lagungarri gisa baizik.

Orbea taldeari dagokionez, zein izan da egoera honetara ailatzeko prozesua?

Azkeneko denboraldietan suerte txarra izan dugu. Caja Ruralek, soilik Espainiako bira egitea erabaki zuenean, noraezean geratu ginen Frantziako Tourraren ateetan. Honela, Marcos Eguizabal Paterninako errioxarra gure egoeraz baliatu zen, beharra handia bait zen. Errioxarrak beste denboraldi batetarako babesa sinatu zuen, baino bete ez. Hortik aurrera zuloak handitzen joan dira.

Historia apur bat eginez, nola ikusten duzu Marino, Cabestany eta Delgado bezalako gizonek osatzen zuten Orbea hura?

Hemen izan diren txirrindulari guztiak elkartuz gero, inoiz izan den ekiporik indartsuenetarikoa sortuko litzateke. Gaur egun ekipoek duten borrota, hau da Tourrera joateko aukera lortzea, guk bagenuen; horrek asko esaten du. Munduko sailkapenean, hamar ekipo onenen artean aurkitzen ginen.

Zein izan dira ekipo hau desagertzeko arrazoiak?

Dirua batipat; arestian esan bezala, gero eta diru gehiago behar da gaur egun ekipo bat mantentzeko, eta guk ez genuen bere garaian behar adina lortu. Txirrindulariei dagokienez, guk bat eta bestek hamar eskaintzen baldin badute, nahiz eta lagun handiak izan, eskutik joaten zaizkizu. Diruak agintzen du txirrindularitzaren munduan.

Zenbaitzuren iritziz Peli Egañaren zuzendaritza okerraren ondorioz sortu da egoera hau. Zer diozu horretaz?

Nahiz eta azken urteetan suerte txarra izan, lanak ondo egin dituela iruditzen zait. Pertsona bezala konfiantza osoa dut harengan, horregatik jarraitzen dut berarekin.

[Hain justu, Txomin Perurenaren elkarrizketaren azpian, Peli Egañari egindakoa duzue irakurgai, 1989ko otsailaren 19an plazaratua ARGIAn]

Txominek ez al du behin ere beste ekipo batera joatea pentsatu?

Lehen esan dudan bezala Pelirekin konfiantza handia dut. Honenbestez, ez dut inoiz beste ekiporen batetan pentsatu. Momentu hauetan ikusten dira benetazko lagunak, momentu txarrak dira, baino izango dira hobeak. Dena den, beste ekiporen batera joateko aukerak ez dira ugariak izan.

Zertan da egungo Orbea?

Garrantzitsuena urte hau ahalik eta azkarren pasatzea da. Txirrindulari onenak joatea nahiko gogorra izan da, nahiz eta gazteentzako hobea izan; orain ez dute beste inorrentzat lan egin beharko, bakoitzak bere aukera izango du. Portugal eta Espainian arituko gara batipat.

Aurrera begira zein dira helburuak?

Lehenik eta behin laguntzailea lortu behar dugu. Gerora, gaztEekin lasterketetan aritu ahal izateko ekipoa lortzea izango da helburua. Hemengoekin ezin baldin badugu, kanpoko txirrindulariak ekarri beharko ditugu.

Lehen hemen izan den txirrindulariren bat ekartzea posible litzateke?

Nahi izango nuke baina oso zaila da. Hemendik atera diren txirrindulariak ekipo bikainetara joan dira, oso gustora daude han. Berriro ere honera ekartzea nahiko zaila da.

Diru kontutan nola zabiltzate?

Bai txirrindulariak eta bai gu esperoan gaude. Lehen esan dudan bezala, urtea ahal dugun azkarren pasatzea da guztion helburua.

Zein izan zen holandarrak ekipora ekartzeko arrazoia?

Diru kontua batipat. Guretzako nahiko gauza onak eta garrantzitsuak egin dituzte txirrindulari hauek, hemengoak baino merkeagoak izanik gainera. Momentu honetan errezago da kalitate bereko txirrindulariak atzerrian aurkitzea. Hau dela-ta aurrerantzean posible da atzerritar gehiago ekartzea.

Nola ikusten duzu orain jokatzen ari den Espainiako bira?

Faborito den Banesto taldean guztion ahotan dabiltzan hiru gizon aipatuko ditut nik: Delgado, Indurain eta Gorospe. Banestotik kanpo, beste hiru gizon hauek: Parra, Herrera eta Fuerte.

J.J.PETRIKORENA eta MIKEL ARRIETA.

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

PELI EGAÑA
Caja Rural Orbeako Zuzendari orokorra

“GURE AURREKONTUA LAUKOIZTU EGIN DA”

Ez da ez gauza erraza Caja Rural Orbeako Zuzendari orokorrarekin zita bat lortzea, denboraldia hasi besterik egin ez den une honetan harat-honat bait dabil azken orduko xehetasunak lotzen. Azkenik Madrilgo hotel batean aurkitu dugu, honela mintzatu zaigularik.

Zein da Orbea taldearen aurrekontua?

Aurten 26 korrikalariz osaturiko ekipo batekin ibiliko gara, askotan bi frentetan arituko garelarik. Talde bezala ekipo bot izango gara, eta guztira 300 milioieteko aurrekontua izanen dugu.

Gorapen nabaria soma daiteke aurrekontuan. Zein da arrazoia?

Ez dakit onerako edo txarrerako izango den, baina azken lau urte hauetan gure aurrekontua laukoiztu egin da. Honenbestez Caja Rural bezalako babesle bat guztiz beharrezkoa bihurtu da, edozein babeslek ezin bait du honelako aurrekontu bat jasan. Honezaz gain, ekipoa erdibitu egin dugu, kanpoan aritzen direnak, beste babesle bat izango dutelarik, baina taldea beti Orbea-Danena izango da. Nere iritziz, honen arrazoia telebista da. Telebistak egiten duen publizitatea oso errentagarria bait da edozein entrepesarentzat.

Nondik bideratzen da dirutza guzti hau?

Normala den legez, aurrekontua fitxetan bideratzen da batipat, 26 txirrindulari profesionalez gain beste 20 bat pertsona bait dauzkagu gainontzeko lanak egiten. Aurrekontuaren % 70a hemendik joaten da.

Gainera puntako txirrindularien fitxak ez dira nolanahikoak?

Oraindik ez dira beste kirolen mailara ailatu. Dena dela, gaur egun esan daiteke estatu mailan badirela hamar bat txirrindulari, profesional gisara, beraien bizitza bideratzeko gai direnak. Kontutan eduki behar da azken urte hauetan eska-eskaintza nagusitzen ari dela, guztiek nahi dutelarik Delgado bat edo Pino bat eduki laisterketan, horrek, ezbairik gabe, dirua suposatzen du txirrindulariarengan, eta ondorioz babeslearentzat.

Aurrekontu hauek jasateko, ze neurri hartu beharko dira?

Gu neurri berri batzuen bila gabiltza, hain zuzen ere ekipoa “Sociedad Anonima” delakoa bihurtzea ikertzen ari gara. Honelako ekipo batek kalte eta abantaila batzuk sortzen ditu. Gure asmoa ez da ekipoa etekinak eskeiniko dituen entrepesa batetan bihurtzea, baizik eta orain gauden bezala ez jarraitzeko neurri batzuk hartu nahi ditugu. Horain kirol talde bat gara, gure baitan ez eskubiderik ez erantzukizunik ez dugularik; gure asmoa gauzatuko balitz erantzukizun batzuk edukiko genituzke, baina baita ere eskubide batzuk.

I. GOIKOETXEA

—————————–

Elkarrizketa guztiak:

Luis Otaño: ilusio aundiena, klasika bat irabaztea… eta ezkontzea (1963)

Txirrindulari trebia, Sagardui (1964)

Gabika: Txirrindularia izateko beharrezkoena, “amor propiua eukitzea” (1965)

Jesus Loroño: “Euskaldunei Tour bat irabazteko egurra falta zaie” (1987)

Marino Lejarreta: “Hemendik kanpoko afizioan fanatismo gehiago dago” (1986)

Miguel Indurain: “Aurtengo biretan maila handia eskatu eta eskaini da” (1991)