eaeko-euskararen-belaunez-belauneko-familia-bidezko-transmisioa-pablo-sagardoy-bat-67
Azken Bat aldizkarian artikulu interesgarri hau atera da. Aurrekoan aldizkaria komentatu, baina artikulu hau ez nuen iruzkindu, beste baterako laga nuen. Artikulua, esan bezala, oso interesgarria da, eta ezinbestekoa. Honen inguruko ikerketa gutxi egin dira gurean eta soziolinguista gehienek diotenaren arabera, familia transmisioa da hizkuntza baten osasunaren adierazle nagusietako bat (bestea erabilera da).
Has gaitezen, ba. Lehen datua: bi bikotekideak elebidunak direnean seme-alaben %95ek jasotzen du euskara. Bi bikotekideak elebidun direnean, ia beti dago ziurtatuta transmisioa. Baina oraindik galerak ditugu, %5 galtzen dugu. Eta hori oso kezkagarria da. Dena den, horretan eragina izan dezake zer ulertzen dugun elebiduntzat, baina datuak kezka eragin beharko luke (artikuluan irakurketa guztiz bestelakoa da).
Bigarren datua: gurasoetako bat bakarrik denean elebidun, euskara jasotzen dute seme-alaben %65ek. Eta, gainera, amaren hizkuntza identitateak aitarenak baino pisu handiagoa du. Datuak: aitak ondo eta ama nekez %74,4, amak ondo eta aitak nekez %81,6, aitak ondo eta amak batere ez %45,3 eta amak ondo eta aitak batere ez %56,9.
Hirugarren datua: gurasoak gero eta gazteago, transmisioa gero eta bermatuago.
Eta laugarren datua: euskara eta gaztelania batera jasotzen dutenen kopurua gora ari da (eta uste da gero eta gehiago egingo duela gora).
Datuak onak dira, %5eko galera hori beste irabazi batzuekin aldezten da. Baina akaso ama hizkuntza baino (zelanbait identitatea adierazten duen datua da), etxean erabiltzen den hizkuntza erabili beharko litzateke ikerketa egiteko (kopuru nabarmen txikiagoak ematen ditu orokorrean, adibidez, Derion 2006ko datuen arabera ama hizkuntza euskara dutenak %14,9 dira eta etxean erabiltzen den hizkuntza euskara da %10,5etan). Honen moduko gehiago behar dira, osatuagoak nahi bada, baina horrelakoak.
Nola ulertu behar da laugarren datua? Bikote mistoetaz ari bagara datu ona da, baina biak euskaldunak direnetaz ari bagara dexente datu txarra da, ez?
Batez ere, gurasoetako bat baino ez denean euskaldun gertatzen dira kasu gehienak: %30,1. Biak euskaldunak direnean, kopurua %6,9koa baino ez da; eta biak erdaldunak direnean %3,5koa.
Datua berez ez da txarra, baina hartu behar da kontuan gurasoetako bat baino ez denean euskaldun, trasmisioa honakoa da: euskara %35,1; biak (lehen esan bezala) %30,1 eta gaztelania baino ez %34,8. Ehunekoak nahiko parekoak kasu guztietan.