Jarrera ona izan eta portaera aldatu ez
Behin
baino gehiagotan ikusten ditugu honen moduko kasuak. Sarritan esaten
dugu akaso jarrera ez dela uste bezain ona. Baina horrela al da beti?
Adibidez,
birziklatzearen aldeko jarrera izan dezakezu, baina gero hondakinak ez
banatzea. Hala ere, ez da gezurra izan behar derrigorrez. Egon daitezke
ez birziklatzeko arrazoiak ere. Esate baterako, zure etxetik lau
kilometrotara badaude birziklatzeko guneak, esfortzu handiegia izan
daiteke. Gune horiek etxera hurbilduz gero, baliteke zu birziklatzen
hastea.
Zera
esan nahi dut: batzuetan portaera aldatzeko ez da aski jarrerak
lantzea, ez da aski jarrera horiek hobetzea. Beste faktore batzuen
gainean ere egin beharko da lana, pertsonarenak ez diren beste faktore
batzuen gainean: izan ere, faktore horiek izan litezke ezinbesteko
portaera aldatzeko.
Uste dut (buruz ari naiz) Pello Jauregik hiru faktore aipatzen zituela, elkarrekin oso-oso lotuta:
BAT- Aldatu nahi izatea. Aldaketa garrantzizkoa izatea guretzat.
BI- Aldaketa posible ikustea, aldaketa gure esku dagoela ikustea, horren gaineko kontrola dugula sentitzea.
HIRU- Aldaketarako behar den ahalegina neurrikoa (onargarria) izatea.
Batez ere lehenegoaren eta hirugarrenaren arteko orekan dago gakoa, ezta?
Bai, hark berba egiten zuen hizkuntza ohiturak aldatzeko baldintza subjektiboen gainean:
* Jokaera berria desiragarritzat jo behar du hiztunak. Euskararen
kontrakoek edo axolagabeek ezer gutxi egingo dute lagunartean euskaraz
egin dadin. Izan daitezke, gainera, euskaraz ulertzearekin konformatzen
direnak, edota euskararen aldeko jaialdi erraldoietan euskaraz
egitearekin konformatzen direnak. Horiek ere ezer gutxi egingo dute
lagunartean euskaraz egin dadin.
* Jokaera berria egingarritzat eta erabilgarritzat jo
behar du hiztunak, hau da, euskaraz ere kideen arteko harremanak modu
egokian kudea daitezkeela hauteman behar du. Euskaraz galdetu, agindu,
adierazi, maitatu, zirikatu, zein gorrotatu ezin dela uste duenak nekez
egingo du euskaraz taldean.
* Jokaera berriak neurriko ahalegina eskatzen diola hauteman
behar du hiztunak. Euskaraz egiterakoan neke-penetan eta izerdi patsetan
egoten den lagunak nekez izango du euskaraz egiteko gogorik.