Euskararen historialariak

Atalak: Sailkatu gabea

Behin baino gehiagotan esan dut: horrenbesteko urgentziarik ez bagenu, euskararen historia soziala ikertzen emango nuke bizialdia (jaten eman behar lidake, jakina). Eta pentsamendu hori berriro etorri zait burura Peio Monteano handiaren azken liburua irakurri ostean: “Del euskera al castellano. El comienzo del cambio de lengua en el Reino de Navarra”. Liburu horretan, datuz eta ebidentziaz horniturik, Nafarroako erresumaren hizkuntza egoera aztertzen du, modu zehatz eta jori batean (eta, ohikoa duenez, sen dibulgatibo apartarekin).

Horrek, ostera ere, Nafarroan dagoen joera batera eraman nau: euskararen historialari bikainetara, dela Jimeno Jurio maisu handia, dela Anjel Irigarai, Xabier Erize edo Erlantz Urtasun, dela tokiko historialari handi dugun Fernando Maiora edo dibulgazioan aparta dugun Xamar bera. EAEn ere badira historialariak (Mikel Atxaga edo Joseba Intxausti, nagusienak seguruenik), baina gehiago landu da beka bidezko sistema: ez dakit zer herritako historia soziala batzeko beka (Habe liburutegian bilaketa azkarra eginda, Pasaia, Lezo, Deba, Bergara eta Donostia ageri zaizkit). 

Eta, zelanbait, denari txapela jartzen (edo), Euskaltzaindiak duen egitasmoa: Joanes Etxeberri egitasmoa. Izan ere, txapela jartzen edo idatzi dut, hain zuzen ere, aspaldidanik ez dudala honen berririk eta ez dakit zertan den proiektua. Historia ikertzen jarraitu behar dugu, noski, etorkizuna zezeltzen jarraitzeko (edo). Amaitu nahi dut bi barkamen eskatuta: bat, aipatu ez dudan egileei barkamena eta bi, emakumezko historialariak bilatu ditut, baina ez dut bat bera ere topatu (beka irabazleak kenduta): inork badu aipamenen bat, esan mesedez.