Identitatea

2024-06-11  //  Aipuak  //  Iruzkinik ez

Gai hauen inguruan behin baino gehiagotan egin dut berba blogean. Esate baterako, Judith Butler eta soziolinguistikaren arteko artikulu honetan, edo Eduardo Apodakaren beste honetan, edo urgentziaz Sustraiak aipatu nituen honetan. Jarraitzen dut diskurtsoa erabat osatu barik, zalantzaz josita, baina Onintza Legorburu lankideari esker, gaurkoan gai horren inguruko lau aipu, neure iritzitik oso urrun ez daudenak (edo):

(Judith Butlerrek) ekitearen garrantziaz hitz egiten du, nola ekiteak edo praktikak berak osatzen gaituen subjektu gisara; identitatea erritual moduan marraztuz.

+

Modu honetan, hiztuna protagonista bilakatzen da, gizarte aktorea edo ekintzaile bihurtzen baita. Komunitate bateko partaide izateaz gain, errealitatearen sortzaile gisa -hizkuntzaren jabe den neurrian- ere agertzen zaigu. Ekimen eta egitearen poderioz bere oinatza uzten du testuinguruan, baina hori ere bueltan etorriko zaio, aritze horrek bere identitatearen sorkuntzan, eraikuntzan eta berreraikuntzan ondorioak izango dituelako. Horra hor, identitate performatiboaren gakoa: gizabanakoaren inplikazio aktiboa (ekitean/egitean sortzen duelako bere identitatea, alegia, hura performatzen duen neurrian. Jone Miren Hernandez.

+

Habitusak, hortaz, praktikak sortuko ditu, praktika indibidual zein kolektiboak. Erreprodukzio soziala azaltzeko oso baliagarria den kontzeptua da; are gehiago, ordena sozialaren mantentzea eta desberdinkeria sozialen mantentze historikoa ere azaltzeko balio liezaguke. Hala ere, kontzeptu honi sarri asko zurruntasuna egotzi izan zaio; ez soilik habitusaren kontzeptuari, praktikaren teoriak, oro har, aldaketarako tarte gutxi uzten duela aipatu izan da. Onintza Legorburu.

+

Praktiken sedimentazio bati esker sortzen baita subjektua (Bourdieu), eta gure kasuan hiztuna.

Banala

2024-06-04  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Iruñean entzun nuen lehendabiziko aldiz kosmopolitismo banala kontzeptua (nazionalismo banala behin baino gehiagotan entzunda neukan). Azaleko kosmopolitismoa da hau, nazioarteko kontsumoa eta mugaz gaindiko harremanak sustatzen dituena. Baina, sakon-sakonean, zeharo kolonialista da, ingelesez baino ez du berba egiten eta munduko populazioaren zati txiki-txiki bati baino ez dio eragiten (mendebaldeko jendarteko kide batzuei, batez ere).

Handik gutxira, Joseba Sarrionandiari Galizian egin dioten elkarrizketa bat entzun nuen. Hark ere egurra ematen zion kontzeptu horri, nahiz eta beste berba batzuekin adierazi. Maialen Lujanbioren aipu bat irakurri nuen gero ixa sare sozialean, Aldatu gidoia manifaren harira. Honako hau esaten du Maialen Lujanbiok: “Mundua ez dela EHn bukatzen esango didate. Ireki egin behar dela mundura. Ados. Zabal gaitezen Kanadara, Madagaskarra, Indiara, mundura. Ekar ditzagun elkarrizketatuak mundutik. Ez baitago gauza itxiagorik munduari Espainia deitzea baino”.

Azkenik, Mattin Irigoienen elkarrizketa irakurri eta bera ere honetaz mintzo, multikulturalismoa deituta: “Hegemonia duen hizkuntzak dibertsitate bat onartzen du, bere peko den ber. Hori ez dugu aski arraberritzeko edo irauteko”.

Diskurtsoa aldatzen da, eguneratzen da, baina finean, betikoa da. Aniztasunaren kontrako aldarria eskaparatezko aniztasun baten banderapean. Uniformizazioa praktikatu baina betaurrekoen koloreak aldatuta. Banala, banalizatua.

Pribilegioak

2024-05-27  //  Sailkatu gabea  //  2 iruzkin

Antza denez, hizkuntzen gaineko begirada neoliberala nagusi da hizkuntza hegemonikoetan bizi direnen artean. Haren arabera, hizkuntzak komunikazio tresnak baino ez dira, merkatu “librean” lehiatzen diren artefaktuak. Ikustea besterik ez dago azken urteotan berrindartu diren diskurtso dikotomiko bezain faltsuak: zer gura duzu mediku ona ala mediku euskalduna?

Begirada neoliberal horretan, jakina, askatasun neoliberala da nagusi: hau da, nik askatasuna dut, baina ez dut inolako ardurarik. Hau da, joan naiteke egunero ogia erostera nire autoan, nire askatasuna erabiliz, baina gero niri ez eskatu ezelako ardurarik ekintza horrek dakarren ondorioari buruz.

Gurera ere heldu da diskurtso hori. Batetik, Euskaraldiak berak indartu du hein batean diskurtso hori. Norberak ardura hartzeko ariketa dugu Euskaraldia eta, hein handi batean, ariketa horrek erantzuten dio norbanakoon gaitasunak aktibatzeari. Baina sektore batzuetan Euskaraldia basque-washing ariketa bihurtu da eta, gainera, batzuei norbanakoen gainean erantzukizun osoa trasladatzeko bidea eman die. Jakina, basque-washing-a ez da bakarrik Euskaraldiarena, beste hainbat eta hainbat alorretan ikus daiteke (Ibilaldian, edo Korrikan, adibidez, azken Korrikan gure inguruan niri belarriek ia eztanda egin zidaten Aena ere euskararen alde entzun nuenean!!).

Bestetik, hor dugu audientzia eta kontsumoen gainean eraiki diren diskurtso batzuk. Horren arabera, euskaldunok ez dugu behar beste kontsumitzen eta horrek esplikatzen du hein handi batean dagoen eskaintza eskasa. Egia da honek sorgin gurpil baten forma hartzen duela, baina, era berean, horrek ez du bat egiten bestelako kontsumo batzuekin (eta ez du bat egiten han eta hemen egin diren ikerketa batzuekin, ahozko erabilerarenak kasu).

Hirugarrenik, diskurtso neoliberal horren beste erpin bat dakar pribilegioen kontuak (Ezer ez eta festa podcastean esaten duten bezala, eskubideak pribilegio bihurtzen ditu hizkera mertzenarioak, hizkera lizunduak). Antza, euskaldunok pribilegiatuak gara, diskriminatzaileak ere. Diskurtso hau hauspotzen ari dira euskaltzale ei diren batzuk ere. Eta, horretarako, klase sozialen inguruko azterketak erabiltzen dituzte eta, horren ondorioz, lanpostu batzuetarako euskara eskakizuna jaistea proposatzen dute. Diskurtso hau arriskutsua da gero, nire ustez, arrazoi bategatik: ematen du (eta ez da horrela inondik ere) euskaldunon komunitateak indarra eta ahalmena duela berak nahi dituen politikak eta estrategiak garatzeko hizkuntzaren garapenerako. Baina ez da horrela eta, hortaz, diskurtso hori hauspotzeak nire ustez kalte baino ez digu egiten. Anarik dioen modura, atzera eta atzora geu eramateko ahalegina da. Orain dela gutxi, Paulo Iztuetak honako hau zioen Hik Hasi aldizkarian: “Begiak ireki behar ditugu eta historia ulertu behar dugu: hemen asimilazio prozesu bat egon da, eta, horren ondorioz, ezin dugu guk nahi dugun mundua eraiki”.

Uste dut begirada neoliberala bazter utzi behar dugula eta hizkuntzen dinamikak (batez ere, hizkuntza ez-hegemonikoak tartean badaude) zeharo konplikatuak, multifaktorialak eta abar direla aintzat hartu, edozein diskurtso edo gogoetari ekin aurretik. Baina gai honetan ere nik zalantzak ditut (eta zalantzak ebazteko modu bakarra iruditzen zait ekimen eta gogoeta kolektiboa izan daitekeela, adibidez, Nafarroan Topaguneak landu duen tankera honetakoa). Era berean, Barbarizatuak eta zibilizatuak liburuan Ibai Atutxak darabilen diskurtsoa ere kontuan hartuko beharko genuke.

Ikasi

2024-05-13  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Mari Luz Estebani honako hau irakurri berri diot (artikulua zahar samarra izan arren): “Hizkuntza  batean afektuak adierazteak eta bizipen eta eduki desberdinak erdiesteko aukera izateak hizkuntza hori(ek) maitatzeko baldintza nagusitzat jo dute”. Eta hori irakurri ostean, gogoratu naiz Iruñean orain gutxi Marina Massaguer soziolinguista katalanari entzundako honetaz, hizkuntzara nagusitan heltzen direnei buruz berba egiten duenean: “Hizkuntzara sarbidea izateko, hiru baldintza behar dira: ikaskuntza formala, sozializazio inguruneak eta gura izatea, identifikazioa izatea hizkuntza eta hizkuntza hori darabilten hiztunekin”.

Aspaldi samar honako esaldi hau idatzi nuen txosten batean (aurreko aipu biek gogora ekarri didate hauxe, jakina): “Eskolak lagundu dezake, baina benetako eragina bizitza-esperientziak dakar. Informazioak ez gaitu aldatzen, bizipenek, praktikek (er)aldatzen gaituzte”.

Azken finean, euskara ikasi edo irakatsi esaten dugunean guk, hiztun komunitate gutxiagotuko kideok, honako hau esan gura dugu: guk gura duguna da ikasten duten hiztun horiek euskarara iristea, hiztun iritsiak izatea (euskarara iritsi diren euskaldunak, hau da, euren egunerokoan euskara praktikatuko duten hiztunak, ahalik eta egoera gehienetan). Hizkuntza biografian arrasto sakona utziko duen ikasketa izatea gura dugu. Eta eguneroko praktiketan isla izango duen ikasketa izatea gura dugu. Horixe baita guk euskalduntzeaz ulertzen duguna. Eta hori egiteko bideak zeintzuk izan daitezkeen antzeman, asmatu edota ireki beharko ditugu, luze, zabal eta eroso.

Hala ere, guk horrela ulertzen dugu euskalduntzea. Baina errealitatea bestelakoa da. Heldu askok euskara ikasten du modu instrumentalean, ume eta gazte askok ez dute euskara erabilgarri ikusten (suabe esatearren), unibertsitate ikasle askok euskara ikasten du errazagoa ei delako euskaraz ikastea eta abar. Ahaztu egiten zaigu hizkuntzara sarbidea izateko Marina Massaguerrek aipatutako hiru baldintzak: ikaskuntza formala, sozializazio inguruenak eta gura izatea. Lehenengoa bermatuta dago askotan, bigarrena gutxitan eta hirugarrena ere gutxitan. Eta hortik datoz frustazio batzuk …

Birtokiratu

2024-05-08  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Bizi mugimenduak liburua plazaratu zuen 2023an: Euskal Herria burujabe. Liburua zeharo interesgarria da, baina blog honen edukietatik apur bat urruntzen dena. Hala ere, amaiera aldean, birtokiratu kontzeptuari heltzen dio.

Hauxe da birtokiratu kontzeptu hori: “birtokiratzearen helburua guhaurren garapenaren eragile berriz bilakatzea da, lurralde proiektua ekoizpen-prozesuaren bihotzean kokatuz”. Horri lotuta, subsidiariotasun printzipioa plantan ematea aipatzen dute: tokiko mailan egin daitekeena tokiko mailan egin behar da. Azken printzipio honek aplikagarritasuna izan dezake hizkuntzan ere: tokiko hizkuntzan egin daitekeena tokiko hizkuntzan egin behar da. Azken finean, birtokiratzeak (eta subsidiariotasun printzipioak) galdera bat pausatzen dute: zer da birtokiratu daitekeena? Edo, gurera ekarrita, zer da euskaraz egin daitekeena?

Era berean, liburuan zehar metamorfosi sozial eta ekologikoari buruz behin eta berriro egiten da berba. Eta komunitatearen garrantziari buruz. Metamorfosi bi horiei, nire ustez, hirugarrentxo bat datorkie erreskadan: metamorfosi linguistikoa. Baina hori, besteak beste, geure esku dago heintxo batean.

PD: Biziko liburuak honako hau dio euskararen biziberritzeari buruz: “Diruzko irabazien logikatik kanpoko helburua duen herritar mobilizazio baten adibide biziki ederra da euskararen garapenaren aldeko borroka”.

Alternatibatxoak

2024-04-23  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Ez dakit non irakurri nuen hau: “alternatiba bideragarriak sortzen ari den jendea behatu, aurreratzen ahalegindu egiten ari diren gauzen inplikazioak eta ideia horiek itzuli, ez agindu edo preskripzio moduan, ekarpen, aukera edo opari moduan baizik”. Eta horrek nire begirada gure perimetrora eraman zuen.

Zeintzuk dira gaur eta hemen sortzen ari diren alternatiba bideragarriak? Zeintzuk dira eraldaketa sozialeko agenda duten gaur eta hemengo alternatibak? Uste dut gutxi ditugula, baina badira batzuk, tokikotik, tokiko eraginetik, pertsonetatik ari direnak, arrakasta-erdi edo porrot erdi direnak, ez bete-beteak.

Marikobasoko tribugintza etortzen zait gogora, Euskarabentura edo Aiaraldeko faktoria, Plazara edo Lanartea, Argia edo Errigora, Olatukoop edo EHKolektiboa. Eta beste hainbeste, han eta hemen (eta oraindik sortu beharko ditugunak, gauzak aldatu nahi baditugu).

Izan ere, alternatiba hauek tenporalitateak irekitzen dituzte oraina zartatzeko. Eta erresistitzen jarraitzeko. Eta ekintzen bidez. Eta zirrara sortzen dute eta atxikimendua.

Ama hizkuntza by Maria Reimondez

2024-04-16  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Maria Reimondezek orain dela gutxi Nos egunkarian honako iritzi-zutabea idatzi zuen (itzulpena, jakina, nirea da). Honi lotuta beste bi artikulu hauek nabarmendu nahiko nituzke: Ama hizkuntzaren kontra (eta alde) eta Ama hizkuntzaren ideologia.

Ama hizkuntza?

Ama hizkuntzaren kontzeptua zein naturaltasunez onartzen dugun asko harritzen nau. Testuinguru diglosikoetan (edo migranteetan) jaio izan garen guztiok ondo dakigu gutako askok ez dutela izan galiziera euren “amengandik” jasotzeko zorterik izan. Asko hazten dira hizkuntza propioaz lotsatuta eta horietako batzuk modu batera edo bestera indartsu eta sendo kendu behar izan genuen hizkuntza hori. Beste batzuek  axolagabe bizi dute, utzikeriaz edo identitate “modernoagoek” sortutako desiraz.

Horrez gain, “ama hizkuntzaz” berba egiteak dakar galiziera bezalako hizkuntza baten transmisioa kontu indibiduala dela onartzea (betekizun femeninoa, metaforak metafora), kontu familiarra edo pribatua, eta kanpo uzten du politikek duten garrantzia eta, batez ere, komunitateek duten garrantzia.

Hautu politikoa da zer hizkuntzatan adierazten garen, baina ez galizieraz bakarrik berba egiten dugunoi esaten zaigun eran. Hautu politikoa da galizieradun fonetika argia duten pertsonei gaztelaniaz aditzea, esaten eurek bakarrik egiten dutela “nagusiekin”, “zurekin ez zait ateratzen”, “galiziera inork ez du ondo egiten, amama-aititeak ere mordoiloz egiten zuten”, bazter guztietan polizia linguistikoa egongo balitz bezala RAGaren hiztegia eskuetan (bide batez, hiztegiek ez dituzte hiztunak sortzen, alderantziz baizik, hiztunok sortzen ditugu hiztegiak). Hau guztia esateko hautu politikoena Galizian dela gaztelaniaz berba egitea. Hizkuntza propioa dugu lurraldearekin, bizitzarekin, tokikoarekin, parrandarekin, modernitatearekin, etorkizunarekin lotzen gaituena eta, hala ere, makaltzen uzten dugu. Hori da politika.

Gauza bera gertatzen da hizkuntza bat hautatu ahal izateko berba egiten jakitea beharrezkoa dela dioen ideiarekin. Galizian bakarrik galegodunok berba egin dezakegu hizkuntza bi (edo gehiago), batzuetan ahazten zaigulako hautu pertsonalak zerikusia duela politikekin.

Gustatuko litzaidake Susana Sanches Arins idazlearen poemarekin amaitzea. Bertan, galiziera da “auzokideen hizkuntza”, “patiokoa”, “alabena, amak galizieraz egiten die ilobei/ alabak izan ginelako/ gorputzean sartu genionak/ auzokideen/ patiotik ekarrita”. Hizkuntza ez delako bakarrik oinordetzen, hizkuntzak sor dezake komunitate justu eta duin baten ideia, non alabek amei itzuli ahal diegun inguruabar soziolinguistikoek kendu zietena: basati, ezjakin eta maskulino moduan hezurretaraino sartu zitzaien hizkuntzan aske izateko aukera. Hizkuntza komunitarioa ospatzeko sasoia da, beste barik.

Metodologia indigenak

2024-04-08  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Bat aldizkariaren 129. zenbakiak besteak beste honako artikulu hau dakar “Yune´`sit’in komunitatearen esperientzia Nenqayni ch’ih biziberritzen: Nexwejeni naghulchud yenid´` zen (gure hizkuntza berreskuratzen ari gara)”, Paula Laita eta Russel Myers-ek sinatuta.

Ikerketa Paula Laitak egin zuen eta, egiten hasi orduko, marko etikoa osatu zuen hainbat puntutan zehaztu zena:

• ikerketa-hitzarmen bat garatzea;
• komunitatearekiko konpromisoa sustatzea;
• herriaren kodeak, protokoloak, dinamikak eta egiteko erak errespetatzea;
•  nagusien eta komunitate horretako beste adituen rolak ikerketan aitortzea;
• bi aldeentzako onurak lortzea, ekarpen akademikoaz gain, komunitatean aplikazio praktikoa izateko aukera ere sortzea;
• komunitatean ikerketa egiteko gaitasuna garatzea, beste momentu batean antzeko ikerlana komunitateak berak jorratu ahal izateko; eta
• emaitzak herriarekin partekatzea.

Aurreko marko horretan oinarrituta, ikerketarako metodologia indigenak erabiltzea planteatu zen. Hori egiteko honako hau egin zuen ikerlariak:

Beharrezkoa izan da ikerlariaren eta komunitatearen eta lurraren arteko benetako harremana garatzea, komunitatea bisitatuz eta elkarren istorioak partekatuz, baita lana egiteko motibazioa ere. Horrek, elkarrekiko lotura bat sortzen laguntzeaz gain, ikuskera eta hizkuntzarekiko eta lurrarekiko harremanaren izaera hobeto ulertzen lagundu dio ikerlariari, eta ezagutza hori oso onuragarria izan da ikerketaren alderdi guztiak garatu eta aplikatzeko orduan.

Metodologia indigenen parte, honako hauek erabili ditu ikerlariak datuak biltzeko:

1. Behaketa-metodo parte-hartzailea hasierako faseetan erabili dugu, batez ere azterlan honen testuingurua sortzeko. Ikerlaria ikerketan zuzen-zuzenean inplikatzeak, komunitateko kideak bisitatuz, ekitaldietan parte hartuz, eskolan boluntario gisa lan eginez eta komunitatearen bizitzaren parte izanez, azterketaren errealitatea hobeto ulertzen lagundu du (Campoy eta Gómez Araújo 2015). Hala ere, metodo horrekin jasotako oharrak ez dira ondorengo azterketan erabili, emaitzak komunitatearen ikuspegia jasotzea helburu nagusi duelako ikerketak.
2. Erdi-bideratutako solasaldiena izan da ezagutzak biltzeko metodo nagusia. Thomas (2005) eta Bessarab (2008) aditu indigenen arabera, solasaldiaren bidezko kontaketa da indigenen ezagutzara hurbiltzeko teknikarik egokiena, tradizionalki ezagutza transmititzeko era hori izan delako (King 2010; Bishop 1999) eta solasaldian parte hartzen dutenen arteko harremana sendotzen duelako (Kovach 2010, 43). Metodo horrek erosotasun-maila handiagoa ematen die parte-hartzaileei, euren ezagutza zer, nola eta zenbateraino partekatzen duten kontrolatzen baitute. Ikerketa honetarako guztira 23 solasaldi antolatu dira.
3. Partekatutako zirkuluak batez ere gazteen ikuspegiak biltzeko erabili dira, erosotasun-maila handitzeko, eskolan era horretan aritzen ohitura baitute. Kultura indigenetan, partekatutako zirkuluak esperientzia kolektiboak dira elkarri entzunda ikasteko (Lavallée 2009); beraz, metodo hori egokitzat jo dugu talde-ikuspegiak biltzeko. Yuneŝit’in-eko eskolan zirkulu bat egin da, artearen bidezko hausnarketa-metodoak lagunduta (Lavallée 2009, 30): parte-hartzaileek gaiaren inguruan zituzten ideien adierazpen bisuala sustatu da, ondoren, haien esanahia zirkuluan partekatzeko.
4. Azkenik, dokumentuen azterketa ere jorratu da. Metodo horrek azterketa kualitatiboei testuinguru sendoa ematen die. Dokumentuak denboran zehar gertatutakoaren erregistro baliotsua dirak (Bowen 2009, 31); horrez gain, azterketa egiteko tarte txikiagoa eskatzen du, eta ez da oso modu intrusiboa datuak biltzeko (Mayan 2009, 82). Ikerketa honetarako, hizkuntza proiektuekin lotutako bileren agiriak eta beste dokumentu batzuk analizatu dira. Halaber, Yuneŝit’in-eko eskolan aurkitu diren material linguistikoen inbentarioa ere egin da, eskura zeuden hizkuntza-baliabideei buruzko datuak erregistratzeko.

Uste dut metodologia indigena hauetako asko oso erabilgarriak izan daitezkeela geure ikerketa soziolinguistikoak aberasteko eta, era berean, horietako batzuk geure praktiketara egokitzeko. Oso inspiragarria iruditu zait.

Aipatuz

2024-03-18  //  Aipuak  //  Iruzkinik ez

“Eguneroko egoera hurbiletan euskararen ahozko erabilera nagusi den gune geoterritorialak dira arnasguneak”.

Iñaki Iurrebaso

“Sakondu daiteke hegemonia linguistikoaren eta heteroarauaren loturen artean. Hitz egin dezakegu autogorrotoaz, gutxiengoen estresaz, armairuez, arnasguneez, aktibazioaz, komunitateaz”.

Amaia Alvarez eta June Fernandez

“Iruñea Pamplona baino dibertigarriagoa bihurtzen ari gara”.

Yasmine Khris

“Paradoxikoa da landa-eremuko gizartearen errepresentazioak euskal identitatearen paradigmatzat hartu zirela, imajinario horren eraikuntza hiritik plazaratu zen arren”.

Onintza Etxebeste

“Ez dago bilakaera soziolinguistikoa guztiz irauliko duen ekimenik eta ez da egongo”.

Garazi Azkue + Arrate Illaro

“Plan estrategiko, misioen gaineko hausnarketa eta gogoeta sakonak hainbeste preziatzen diren garaiotan, ez dezagun ekintzaren indarra gutxietsi”.

Iker Martinez de Lagos

Zeharrez

2024-03-11  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Azken urteotan euskara biziberritzearen inguruan asko entzun den berba zeharlerrotasuna da, edo zeharkakotasuna, edo mainstream. Berdintasuneko politiketatik etorri zaigun kontzeptua da eta administrazioan asko erabiltzen da (berba, praktika beste kontu bat da).

Horren inguruan, Allartean blogariak hainbat artikulu idatzi ditu:

• Zeharlerrotasuna
• Zeharlerrotasuna (2)
• Zeharlerrotasuna (3)
• Batzorde interdepartamentalak
• Zeharlerrotasuna eta koordinazioa
• Zeharkakotasuna eta intersekzionalitatea

Haren artikulu batean, Albert Serraren definizio hau dakar:

Zeharlerrotasuna erakunde osoaren egiazko engaiamendua ziurtatzen duen kontzeptua da, egitura bakoitzaren espezializazioa edozein izanik ere, arlo, ikuspegi edo arazo baten gainean elkarrekin lan egitea ahalbidetzen duena. Bada, halaber, antolakuntzarako bitarteko bat, estrategiak, tresnak eta bitartekoak garatzea xede duena, antolakuntzaren sektorekako egituraren barruan, oso errealitate konplexu baten eskakizunei hobeto egokitzea ahalbidetu asmoz.

Zergatik ba zeharlerrotasuna? Politika publikoak ez direlako neutroak, positiboki edo negatiboki eragiten dutelako euskararen biziberritzean eta hizkuntzen arteko botere-harremanetan.

Eusko Jaurlaritzak orain gutxi txosten bat idatzi du: “Euskara biziberritzeko politika publikoak: zeharlerrotasuna ulertzeko ikuspegi berri baten proposamena”. Besteak beste, honako hau dio txosten horrek:

Berdintasunean zeharlerrotasuna ulertu izan da erakundeetako sail eta eremu guztietako edukietan eta norabidean eragiteko tresna gisa. Erakunde publikoen egiteko moduak eraldatzean jarri du azpimarra, beti ere, politika publikoen edukiak aldatzeko, eta, sail guztietatik egiten diren politika eta jarduera publikoei berdintasuna bultzatzeko betebeharra ezarri.

Euskara biziberritzeko politiketatik zeharlerrotasuna nola ulertu den galdetuz gero, ez dago ikuspegi adostu edo kontsolidaturik. Modu ezberdinetan ulertzen da, baina, gehien bat erakunde publikoen barneko erabilera-planetan jarri da azpimarra.

Txosten horretan honela ulertzen dute zeharlerrotasuna: politika publiko eta jarduera guztietan euskara biziberritzearen printziiooa/helburua txertatzen esan nahi du. Politika eta jarduera publiko guztien norabidean eragitea esan nahi du, beraz.

Eta, horretarako, estrategia duala proposatzen du: “Batetik, beharrezkoa izango da euskara biziberritzeko propio pentsatutako politikak garatzeam euskara sailetatik bultzatuta (berariazko hizkuntza-politika); eta, bestetik, beharrezkoa izango da sail guztietatik egiten diren politikak euskararen betaurrekoekin aztertu eta hauek ere euskara biziberritzeko helburuarekin lerratzea (zeharkako hizkuntza-politika).

Zeharlerrotasuna. Zeharrez eta artez, berariaz eta bide batez. Berbetatik ekintzetara pasatzeko sasoia delakoan nago, basatzaren barruan sartzeko sasoia delakoan nago …