Txikilinux

2024-09-13  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Orain dela ez asko, intersekzioei buruzko artikulua argitaratu nuen, Arrazolako Amillena jatetxea aipatuz. Orduan hauxe esaten nuen: “Askotan iruditu zait intersekzionalitatea zapalkuntzetarako bakarrik erabili dela. Eta ez nago horren kontra, inondik ere. Baina, agian, akaso, beharbada, apika, eraikuntzarako ere erabili beharko genuke kontzeptua eta eraikuntzan ere adi eta tentuz zaindu beharreko milaka detaile eta erabakietarako beharrezkoa litzateke”.

Azken Hik Hasi aldizkarian (289. zenbakian) Txikilinuxi buruzko artikulua egin dute, Burujabetza digitalaren bila izenburupean. Eta ekimen horrek ere, nire ustez, hainbat elkargunetan egiten du topo: Bilboko eta Ipar Euskal Herriko bi ikastolen arteko harremanean (beraz, mugaz gaindiko harremanetan), ekonomia zirkularra, burujabetza teknologia, software librea, … 

Hartuko ditut artikulutik entresaka batzuk:

Haurrei erakutsi nahi diegu ekosistema digital alternatiboak daudela, Euskal Herrian eginak, euskaraz, libreak, pribatutasunean lan egiteko aukera ematen dutenak eta gure tresnen bizitza luzatzen dutenak.

Elkartenetek berreskuratutako hamar ordenagailu eskuratu zituzten, eta ikasleen egitekoa horiek saltzea eta horren bidez etekin ekonomikoa ateratzea zen. Gure ikasleak bi egunez joan ziren Bilbora Harrobia ikastola eta hango errealitatea ezagutzera eta, ondoren, Harrobiako ikasleak etorri ziren Baionara beste bi egunez. Lizeoa ezagutu zuten, eta hemengo errealitatera hurbildu ziren.

Burujabetza digitala dugu xede, bai eta digitalizazioaren erabilera arduratsua eta kritikoa ere. Digitalizazioa ez da neutroa, eta gauzak egiteko beste modu bat badagoela erakutsi nahi dugu. Irakasleok eta ikasleok tresna pila bat dugu gaur egun software librearekin lan egiteko, baina ez dago irizpide kritikorik. Mundua digitala baldin bada, zer-nolako mundu digitala nahi dugun erabaki beharko dugu. Izan gaitezen gure ideien jabe.

Elkartenet, Ilargikoop, Txikilinux, euskara eta software librea. Urte askotarako!

Aipamenka

2024-07-08  //  Aipuak  //  Iruzkinik ez

“Handik eta hemendik jasotzen ditugun berbak haragiztatu behar ditugu, bertakotu, bere ingurunearekin harremanetan jarri, kontzeptuen mailegutza ekintza politiko kokatua baita”.

Amaia Alvarez eta June Fernandez

“Ez ginen esprintean aritzeko jaio, epe luzeko errelebotako maratoi segida bat da hizkuntzaren biziberritzearena”.

Iker Martinez de Lagos

“Europari eta munduari hika hasteko garaia dugu”.

Miren Dobaran

“Gizakiok, gizaki moduan egiten duguna, gorputz lana da bereziki: emakume edo gizon izan eta bilakatzea gorputz lana da, baina baita ere irakasle, informatikari, idazle, zerbitzari, mediku edo suhiltzailea izan eta bilakatzea. Pentsatzekoa da hiztuna izateak eta bilakatzeak antzeko (gorputz) lana eskatzen duela. Gorputzari ezin zaio ezer suposatu praktikan gauzatzen den arte. Hiztuna, horrela, zerbait abstraktu izatetik denbora eta espazio batean zehazten eta egiten den zerbait izatera pasako litzateke. Aurreiritziek edo aldez aurretik ezarritako kategoriek ez lukete baliorik izango eta hiztunak izaera kokatua eta praktika edukiko luke”.

Jaime Altuna eta Jone Miren Hernandez

“Pilak baliatzen direlarik, husten dira; aldiz, hizkuntza baliatzen delarik da kargatzen”.

Mattin Irigoien

“Inoizko bertsolaririk onenak. Inoizko irudigilerik onenak. Inoizko kantaririk onenak. Inoizko idazlerik onenak. Inoizko kazetaririk onenak. Inoizko komikilaririk onenak. Inoizko antzezlerik onenak. Baina beren lana egiteko eta zabaltzeko gero eta arazo gehiagorekin, lanbide arteko gutxieneko soldataren azpitik biziz, artista-jardunaren berezitasunak kontuan hartzen ez dituzten zerga-arauak betez… Euskal artista larre motzean bizi da eta halaxe segitu behar omen du, bokazio duena egiteko graziaren truke. Euskal artistak ere duin bizitzeko eskubidea izango du baina, ala?”

Amagoia Gurrutxaga

“Euskalgintza gizagintza da. Euskaraz ari garen aldiro, justizia egiten ari gara.

Erakargarritasuna herri gogo emantzipatzaile batekin lotzean dago.

Borroka emantzipatzaileak, Euskal Herrian, euskaratik egin behar dira”.

GUKA Bilbo

40 argudio gazteen (eta ez hain gazteen) artean euskara (edo katalana) gehiago erabiltzeko

2024-07-02  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Marina Massaguer Comes egon zen apirilean Iruñean, Gero eta aldeko gehiago jardunaldian (oso interesgarria da hizkuntzei buruzko mitoen eta sinesmenen inguruko bere bideo hau). Bertan, besteak beste, gazte katalanen artean katalana gehiago erabiltzeko argudio sorta erakutsi zigun. Argudio sorta hori, berak eta Xavier Vila-k eta Avel·lí Flors-Mas-ek egin zuten honako liburu honetan: Les dinàmiques del català entre els joves: reptes, principis i arguments per a l’acció. Nik argudio sorta euskaratu dut, guretzat ere baliogarria delakoan edo, behintzat, hemen argudioetako batzuek guretzat ere balio dutelako:

Integrazioa, errotzea eta kohesio soziala:

1. Euskara bizi zaren lekuaren hizkuntza delako.
2. Parte hartze soziala errazten duelako, bai erakundeen inguruan zein tokiko harremanen sareetan.
3. Euskaraz hitz egiteak lotura handiagoak sortzen dituelako hitz egiten duen jendearekin: lagunak, ezagunak, senideak, bezeroak, … Errazagoa da norbaitekin oheratzea, bere hizkuntza ezagutzen baduzu.
4. Sarbide zuzena irekitzen dizulako agian galtzen ari zaren eskaintza kultural batera: musika, telesailak, antzerkia, liburuak, jaiak, …
5. Euskara ikastea eta erabiltzea gurean integratzeko borondatea agertzen duelako.
6. Jende guztiarekin euskaraz ari bazara, ez duzulako jendearen arteko ezberdintasunik egiten.
7. Hizkuntzak abiapuntuak baino, helmugak direlako eta, hortaz, euskaraz berba egin zenezake milaka azenturekin.

Ikasteko erraztasuna:

1. Gurean jende askok dakielako euskaraz eta jende gehiagok ulertzen duelako.
2. Beste hizkuntza batzuk ezagutzeak laguntzen dizulako euskara ikasten.
3. Hizkuntza bat ikasteko bide normalena praktikatzea delako.
4. Ikasteko baliabide asko dituzulako: euskaltegiak, hizkuntza eskolak, online ikastaroak, barnetegiak, …
5. Praktikatzeko espazioak ere badirelako: berbalagunak, elkarteak, taberna eta jatetxeak, denda eta ostatuak, …

Interes instrumentala:

Euskara baliabide baliotsua delako gurea bezalako gizarte lehiakorrean: ikasteko (D eredua ikastetxe, institutu eta unibertsitatean), lan egiteko (administrazio publikoetan zein kanpo euskara jakitea eskatzen dute) eta gizartean parte hartzeko (erakundeak, elkartegintza ehuna edo komunikabideetan).

Aniztasun global eta justizia linguistikoarekin konpromiso etikoa:

1. Aniztasun globala mantentzeko modu bakarra tokian tokiko hizkuntzak mantentzea delako.
2. Euskarak bizi izan duelako eta bizi duelako errepresio eta gutxiagotze prozesuak eta justua delako euren hiztunentzat ondorio horiei aurre egitea.
3. Datuek frogatzen dutelako euskara eta gaztelaniaren artean posiziorik ahulena euskara duelako.
4. Euskara bere lurraldean bizirik irauteko beharrezkoa delako bere erabilera sustatzea eta horrek dakar funtzio eta espazio propioak izan beharra.
5. Euskara sustatzeak ez duelako esan nahi beste hizkuntza batzuei uko egitea, euskara sustatzeak multilinguismoaren kudeaketa jasangarria esan nahi duelako.
6. Euskal Herrian, euskara sustatzen ez bada, ezin delako hitz egin elebitasun edo eleaniztasun justuaz.

Norbanakoaren erantzukizuna:

1. Gure praktika linguistikoek eragin zuzen eta ikusgarriak dituztelako euskararen egoera globalean.
2. Guztiok, gure lehen hizkuntza edozein dela, hizkuntza minorizatuak babestearen erantzuleak garelako.
3. Globalizazioaren testuinguruan tokiko hizkuntza bat hitz egitea homogeneizazio kulturalaren kontrako erresistentzia ekintza delako.
4. Epe luzean euskara bizirauteko beharrezkoa delako egunerokoan jende gehiagok erabiltzea.
5. Ulertzen duen jende guztiarekin erabiltzeak laguntzen dielako oraindik erabiltzen ez dutenei.
6. Denok garelako portaera linguistikoaren adibide gure inguruko jendearentzat.

Ahalduntzea eta norberarekiko asebetetasuna:

1. Hizkuntza bat hitz egiteak abantaila asko dakarrelako eta desabantailarik ez.
2. Euskarak balio duelako Euskal Herrian bizimodua egiteko, osotasnik eta mugarik gabe.
3. Bizi zaren lekuko estimatzen baduzu eta aniztasunean sinisten baduzu, ondo sentituko zarelako euskara mantentzen baduzu.
4. Kontzienteki eta jakitun aukeratzen duzulako.
5. Bizitzeko aukeratu duzun lurraldeko hizkuntza hitz egitea egokitze eta kosmopolitismo seinalea delako.
6. Seguruenik, ez duzulako nahiko euskara ikasteko kapaza ez izatearekin identifikatua izatea.
7. Zenbat eta hizkuntza gehiago erabili, orduan eta errazagoa delako hizkuntza berriak ikastea.
8. Hizkuntza bat hitz egiteak ez dakarrelako beste hizkuntza batzuei uko egitea, hizkuntza bat hitz egiteak dakarrelako beste hizkuntza batera txertatzea.
9. Hizkuntza bat ikasteak eta hitz egiteak ez dakarrelako zu zarenari uko egitea, hizkuntza bat hitz egiteak dakarrelako aukerak zabaltzea.
10. Egoera bakoitzean erabili nahi duzun hizkuntza aukeratzeko eskubidea duzulako eta hori bakarrik egin dezakezu bat baino gehiago erabiltzen badakizu.
11. Zure konfort linguistikoko egoeratik ateratzeak esperientzia berrietara eta erronka berrietara irekitzea dakarrelako.
12. Euskara ondo egiten ez baduzu baina praktikatzen baduzu, gero eta hobeto egiten duzula ikusiko duzulako eta, azkenean, erronka bat gainditu izanaren sentsazioa izango duzulako.
13. Euskara egiten baduzu baina oraindik ez baduzu nahikoa segurtasun, baliabideak eta gaitasunak dituzulako zure potentzial linguistikoa garatzeko.
14. Euskaraz erosoago sentitzen bazara, euskara egiteko libre zarelako.
15. Euskaraz dauden produktu eta zerbitzuekin gozatzeko eskubidea duzulako eta zure kontsumitzaile eskubideak egikaritzeko eskubidea duzulako.

Mugaz gaindi

2024-06-25  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Ez dakit nori irakurri nion muga zeharkatu beharko genukeela euskaldunok, behin eta berriro, behin eta berriro, alde batetik bestera. Eta bat nator (mugatik urrun samar bizi arren).

Eta, gainera, uste dut muga hori gainditzeak on egiten digula hainbat esparrutan, baita euskararen biziberritzearen esparruan ere. Mugaz gaindiko proiektu eta abarretan euskarak hizkuntza komuna izateko aukera handia duelako. Eta hala da sarritan.

Adibidez, AEKn edo EHKOlektiboan, Arrosa sarean edo Euskaltzaindian, ikastoletan edo Bera eta Urruñako herriko etxeen arteko lankidetzan, Axut eta Artedramaren arteko harremanetan edo Antzuola eta Aiherra arteko senidetzean, euskal sagardoaren sor-marka, Iparra-Hegoa jardunaldietan edo Elkar argitaletxe edo liburudendan, Berrian edo UEUn, Eusko Ikaskuntzan edo Doinuele elkartean, Lab sindikatuan edo Korrikan, Udalbiltzan (adibidez, Lurgida gidaliburuan) edo Baztan eta Baigorri arteko harremanetan, Antxeta irratian edo Labore Txingudi eta Hendaiakoop-en arteko harremanetan, EHZn edo beste hainbatetan.

Izan ere, muga gainditzeak euskararen erabilera maximizatzera eraman gaitzake, hau da, euskaraz egin daitekeen guztia euskaraz egitera.

Identitatea

2024-06-11  //  Aipuak  //  Iruzkinik ez

Gai hauen inguruan behin baino gehiagotan egin dut berba blogean. Esate baterako, Judith Butler eta soziolinguistikaren arteko artikulu honetan, edo Eduardo Apodakaren beste honetan, edo urgentziaz Sustraiak aipatu nituen honetan. Jarraitzen dut diskurtsoa erabat osatu barik, zalantzaz josita, baina Onintza Legorburu lankideari esker, gaurkoan gai horren inguruko lau aipu, neure iritzitik oso urrun ez daudenak (edo):

(Judith Butlerrek) ekitearen garrantziaz hitz egiten du, nola ekiteak edo praktikak berak osatzen gaituen subjektu gisara; identitatea erritual moduan marraztuz.

+

Modu honetan, hiztuna protagonista bilakatzen da, gizarte aktorea edo ekintzaile bihurtzen baita. Komunitate bateko partaide izateaz gain, errealitatearen sortzaile gisa -hizkuntzaren jabe den neurrian- ere agertzen zaigu. Ekimen eta egitearen poderioz bere oinatza uzten du testuinguruan, baina hori ere bueltan etorriko zaio, aritze horrek bere identitatearen sorkuntzan, eraikuntzan eta berreraikuntzan ondorioak izango dituelako. Horra hor, identitate performatiboaren gakoa: gizabanakoaren inplikazio aktiboa (ekitean/egitean sortzen duelako bere identitatea, alegia, hura performatzen duen neurrian. Jone Miren Hernandez.

+

Habitusak, hortaz, praktikak sortuko ditu, praktika indibidual zein kolektiboak. Erreprodukzio soziala azaltzeko oso baliagarria den kontzeptua da; are gehiago, ordena sozialaren mantentzea eta desberdinkeria sozialen mantentze historikoa ere azaltzeko balio liezaguke. Hala ere, kontzeptu honi sarri asko zurruntasuna egotzi izan zaio; ez soilik habitusaren kontzeptuari, praktikaren teoriak, oro har, aldaketarako tarte gutxi uzten duela aipatu izan da. Onintza Legorburu.

+

Praktiken sedimentazio bati esker sortzen baita subjektua (Bourdieu), eta gure kasuan hiztuna.

Banala

2024-06-04  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Iruñean entzun nuen lehendabiziko aldiz kosmopolitismo banala kontzeptua (nazionalismo banala behin baino gehiagotan entzunda neukan). Azaleko kosmopolitismoa da hau, nazioarteko kontsumoa eta mugaz gaindiko harremanak sustatzen dituena. Baina, sakon-sakonean, zeharo kolonialista da, ingelesez baino ez du berba egiten eta munduko populazioaren zati txiki-txiki bati baino ez dio eragiten (mendebaldeko jendarteko kide batzuei, batez ere).

Handik gutxira, Joseba Sarrionandiari Galizian egin dioten elkarrizketa bat entzun nuen. Hark ere egurra ematen zion kontzeptu horri, nahiz eta beste berba batzuekin adierazi. Maialen Lujanbioren aipu bat irakurri nuen gero ixa sare sozialean, Aldatu gidoia manifaren harira. Honako hau esaten du Maialen Lujanbiok: “Mundua ez dela EHn bukatzen esango didate. Ireki egin behar dela mundura. Ados. Zabal gaitezen Kanadara, Madagaskarra, Indiara, mundura. Ekar ditzagun elkarrizketatuak mundutik. Ez baitago gauza itxiagorik munduari Espainia deitzea baino”.

Azkenik, Mattin Irigoienen elkarrizketa irakurri eta bera ere honetaz mintzo, multikulturalismoa deituta: “Hegemonia duen hizkuntzak dibertsitate bat onartzen du, bere peko den ber. Hori ez dugu aski arraberritzeko edo irauteko”.

Diskurtsoa aldatzen da, eguneratzen da, baina finean, betikoa da. Aniztasunaren kontrako aldarria eskaparatezko aniztasun baten banderapean. Uniformizazioa praktikatu baina betaurrekoen koloreak aldatuta. Banala, banalizatua.

Pribilegioak

2024-05-27  //  Sailkatu gabea  //  2 iruzkin

Antza denez, hizkuntzen gaineko begirada neoliberala nagusi da hizkuntza hegemonikoetan bizi direnen artean. Haren arabera, hizkuntzak komunikazio tresnak baino ez dira, merkatu “librean” lehiatzen diren artefaktuak. Ikustea besterik ez dago azken urteotan berrindartu diren diskurtso dikotomiko bezain faltsuak: zer gura duzu mediku ona ala mediku euskalduna?

Begirada neoliberal horretan, jakina, askatasun neoliberala da nagusi: hau da, nik askatasuna dut, baina ez dut inolako ardurarik. Hau da, joan naiteke egunero ogia erostera nire autoan, nire askatasuna erabiliz, baina gero niri ez eskatu ezelako ardurarik ekintza horrek dakarren ondorioari buruz.

Gurera ere heldu da diskurtso hori. Batetik, Euskaraldiak berak indartu du hein batean diskurtso hori. Norberak ardura hartzeko ariketa dugu Euskaraldia eta, hein handi batean, ariketa horrek erantzuten dio norbanakoon gaitasunak aktibatzeari. Baina sektore batzuetan Euskaraldia basque-washing ariketa bihurtu da eta, gainera, batzuei norbanakoen gainean erantzukizun osoa trasladatzeko bidea eman die. Jakina, basque-washing-a ez da bakarrik Euskaraldiarena, beste hainbat eta hainbat alorretan ikus daiteke (Ibilaldian, edo Korrikan, adibidez, azken Korrikan gure inguruan niri belarriek ia eztanda egin zidaten Aena ere euskararen alde entzun nuenean!!).

Bestetik, hor dugu audientzia eta kontsumoen gainean eraiki diren diskurtso batzuk. Horren arabera, euskaldunok ez dugu behar beste kontsumitzen eta horrek esplikatzen du hein handi batean dagoen eskaintza eskasa. Egia da honek sorgin gurpil baten forma hartzen duela, baina, era berean, horrek ez du bat egiten bestelako kontsumo batzuekin (eta ez du bat egiten han eta hemen egin diren ikerketa batzuekin, ahozko erabilerarenak kasu).

Hirugarrenik, diskurtso neoliberal horren beste erpin bat dakar pribilegioen kontuak (Ezer ez eta festa podcastean esaten duten bezala, eskubideak pribilegio bihurtzen ditu hizkera mertzenarioak, hizkera lizunduak). Antza, euskaldunok pribilegiatuak gara, diskriminatzaileak ere. Diskurtso hau hauspotzen ari dira euskaltzale ei diren batzuk ere. Eta, horretarako, klase sozialen inguruko azterketak erabiltzen dituzte eta, horren ondorioz, lanpostu batzuetarako euskara eskakizuna jaistea proposatzen dute. Diskurtso hau arriskutsua da gero, nire ustez, arrazoi bategatik: ematen du (eta ez da horrela inondik ere) euskaldunon komunitateak indarra eta ahalmena duela berak nahi dituen politikak eta estrategiak garatzeko hizkuntzaren garapenerako. Baina ez da horrela eta, hortaz, diskurtso hori hauspotzeak nire ustez kalte baino ez digu egiten. Anarik dioen modura, atzera eta atzora geu eramateko ahalegina da. Orain dela gutxi, Paulo Iztuetak honako hau zioen Hik Hasi aldizkarian: “Begiak ireki behar ditugu eta historia ulertu behar dugu: hemen asimilazio prozesu bat egon da, eta, horren ondorioz, ezin dugu guk nahi dugun mundua eraiki”.

Uste dut begirada neoliberala bazter utzi behar dugula eta hizkuntzen dinamikak (batez ere, hizkuntza ez-hegemonikoak tartean badaude) zeharo konplikatuak, multifaktorialak eta abar direla aintzat hartu, edozein diskurtso edo gogoetari ekin aurretik. Baina gai honetan ere nik zalantzak ditut (eta zalantzak ebazteko modu bakarra iruditzen zait ekimen eta gogoeta kolektiboa izan daitekeela, adibidez, Nafarroan Topaguneak landu duen tankera honetakoa). Era berean, Barbarizatuak eta zibilizatuak liburuan Ibai Atutxak darabilen diskurtsoa ere kontuan hartuko beharko genuke.

Ikasi

2024-05-13  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Mari Luz Estebani honako hau irakurri berri diot (artikulua zahar samarra izan arren): “Hizkuntza  batean afektuak adierazteak eta bizipen eta eduki desberdinak erdiesteko aukera izateak hizkuntza hori(ek) maitatzeko baldintza nagusitzat jo dute”. Eta hori irakurri ostean, gogoratu naiz Iruñean orain gutxi Marina Massaguer soziolinguista katalanari entzundako honetaz, hizkuntzara nagusitan heltzen direnei buruz berba egiten duenean: “Hizkuntzara sarbidea izateko, hiru baldintza behar dira: ikaskuntza formala, sozializazio inguruneak eta gura izatea, identifikazioa izatea hizkuntza eta hizkuntza hori darabilten hiztunekin”.

Aspaldi samar honako esaldi hau idatzi nuen txosten batean (aurreko aipu biek gogora ekarri didate hauxe, jakina): “Eskolak lagundu dezake, baina benetako eragina bizitza-esperientziak dakar. Informazioak ez gaitu aldatzen, bizipenek, praktikek (er)aldatzen gaituzte”.

Azken finean, euskara ikasi edo irakatsi esaten dugunean guk, hiztun komunitate gutxiagotuko kideok, honako hau esan gura dugu: guk gura duguna da ikasten duten hiztun horiek euskarara iristea, hiztun iritsiak izatea (euskarara iritsi diren euskaldunak, hau da, euren egunerokoan euskara praktikatuko duten hiztunak, ahalik eta egoera gehienetan). Hizkuntza biografian arrasto sakona utziko duen ikasketa izatea gura dugu. Eta eguneroko praktiketan isla izango duen ikasketa izatea gura dugu. Horixe baita guk euskalduntzeaz ulertzen duguna. Eta hori egiteko bideak zeintzuk izan daitezkeen antzeman, asmatu edota ireki beharko ditugu, luze, zabal eta eroso.

Hala ere, guk horrela ulertzen dugu euskalduntzea. Baina errealitatea bestelakoa da. Heldu askok euskara ikasten du modu instrumentalean, ume eta gazte askok ez dute euskara erabilgarri ikusten (suabe esatearren), unibertsitate ikasle askok euskara ikasten du errazagoa ei delako euskaraz ikastea eta abar. Ahaztu egiten zaigu hizkuntzara sarbidea izateko Marina Massaguerrek aipatutako hiru baldintzak: ikaskuntza formala, sozializazio inguruenak eta gura izatea. Lehenengoa bermatuta dago askotan, bigarrena gutxitan eta hirugarrena ere gutxitan. Eta hortik datoz frustazio batzuk …

Birtokiratu

2024-05-08  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Bizi mugimenduak liburua plazaratu zuen 2023an: Euskal Herria burujabe. Liburua zeharo interesgarria da, baina blog honen edukietatik apur bat urruntzen dena. Hala ere, amaiera aldean, birtokiratu kontzeptuari heltzen dio.

Hauxe da birtokiratu kontzeptu hori: “birtokiratzearen helburua guhaurren garapenaren eragile berriz bilakatzea da, lurralde proiektua ekoizpen-prozesuaren bihotzean kokatuz”. Horri lotuta, subsidiariotasun printzipioa plantan ematea aipatzen dute: tokiko mailan egin daitekeena tokiko mailan egin behar da. Azken printzipio honek aplikagarritasuna izan dezake hizkuntzan ere: tokiko hizkuntzan egin daitekeena tokiko hizkuntzan egin behar da. Azken finean, birtokiratzeak (eta subsidiariotasun printzipioak) galdera bat pausatzen dute: zer da birtokiratu daitekeena? Edo, gurera ekarrita, zer da euskaraz egin daitekeena?

Era berean, liburuan zehar metamorfosi sozial eta ekologikoari buruz behin eta berriro egiten da berba. Eta komunitatearen garrantziari buruz. Metamorfosi bi horiei, nire ustez, hirugarrentxo bat datorkie erreskadan: metamorfosi linguistikoa. Baina hori, besteak beste, geure esku dago heintxo batean.

PD: Biziko liburuak honako hau dio euskararen biziberritzeari buruz: “Diruzko irabazien logikatik kanpoko helburua duen herritar mobilizazio baten adibide biziki ederra da euskararen garapenaren aldeko borroka”.

Alternatibatxoak

2024-04-23  //  Sailkatu gabea  //  Iruzkinik ez

Ez dakit non irakurri nuen hau: “alternatiba bideragarriak sortzen ari den jendea behatu, aurreratzen ahalegindu egiten ari diren gauzen inplikazioak eta ideia horiek itzuli, ez agindu edo preskripzio moduan, ekarpen, aukera edo opari moduan baizik”. Eta horrek nire begirada gure perimetrora eraman zuen.

Zeintzuk dira gaur eta hemen sortzen ari diren alternatiba bideragarriak? Zeintzuk dira eraldaketa sozialeko agenda duten gaur eta hemengo alternatibak? Uste dut gutxi ditugula, baina badira batzuk, tokikotik, tokiko eraginetik, pertsonetatik ari direnak, arrakasta-erdi edo porrot erdi direnak, ez bete-beteak.

Marikobasoko tribugintza etortzen zait gogora, Euskarabentura edo Aiaraldeko faktoria, Plazara edo Lanartea, Argia edo Errigora, Olatukoop edo EHKolektiboa. Eta beste hainbeste, han eta hemen (eta oraindik sortu beharko ditugunak, gauzak aldatu nahi baditugu).

Izan ere, alternatiba hauek tenporalitateak irekitzen dituzte oraina zartatzeko. Eta erresistitzen jarraitzeko. Eta ekintzen bidez. Eta zirrara sortzen dute eta atxikimendua.